Patologia stawu

skroniowo-żuchwowego

Dr n.med. Tomasz J. Męcik

Dr n.med. Tomasz J. Męcik

Kilka słów tytułem
wstępu!!!!



Jak Państwo wiecie stomatologia

Jak Państwo wiecie stomatologia

jest nauką nie tylko o anatomii i

jest nauką nie tylko o anatomii i

fizjologii ale również o patologii

fizjologii ale również o patologii

narządu żucia.

narządu żucia.



W skład tego złożonego układu

W skład tego złożonego układu

wchodzi między innymi staw

wchodzi między innymi staw

skroniowo – żuchwowy (SSŻ).

skroniowo – żuchwowy (SSŻ).

Trochę anatomii celem przypomnienia
: )))))))))!!!!! Staw skroniowo-żuchwowy –

articulatio temporomandibularis.
Głowę tego stawu tworzy wyrostek
kłykciowy żuchwy, panewkę przedni
odcinek dołu żuchwowego czyli dołek stawowy
na kości skroniowej i leżący do przodu od niego
guzek stawowy.

Pomiędzy powierzchniami stawowymi leży
krążek stawowy, który dzieli staw na dwa piętra
– górne i dolne. Krążek zrasta się z torebką
stawową. Stawy wzmacniają trzy więzadła:
boczne, klinowo-żuchwowe i rylcowo-żuchwowe.

Wracając do patologii

W licznych badaniach

W licznych badaniach

klinicznych stwierdzono, że

klinicznych stwierdzono, że

dysfunkcje stawów dotyczą

dysfunkcje stawów dotyczą

zwykle osób między 20-40

zwykle osób między 20-40

rokiem życia i zwykle dotyczą

rokiem życia i zwykle dotyczą

kobiet.

kobiet.

Obawy toczącego się procesu chorobowego możemy
podzielić na częste:



Trzaski i trzeszczenia stawowe

Trzaski i trzeszczenia stawowe



Zbaczanie żuchwy w czasie jej odwodzenia

Zbaczanie żuchwy w czasie jej odwodzenia



Ograniczenie ruchomości żuchwy

Ograniczenie ruchomości żuchwy



Ból w obrębie ucha, skroni i potylicy

Ból w obrębie ucha, skroni i potylicy

Objawy rzadkie



Suchość w jamie ustnej z

Suchość w jamie ustnej z

obniżonym wydzielaniem śliny

obniżonym wydzielaniem śliny



Zaburzenia smaku

Zaburzenia smaku



Główną przyczyną

Główną przyczyną

powstawania

powstawania

patologii w ssż są

patologii w ssż są

zaburzenia zwarcia

zaburzenia zwarcia



Reakcje tkanek na

Reakcje tkanek na

zaburzenia w układzie

zaburzenia w układzie

stomatognatycznym mogą

stomatognatycznym mogą

mieć różna postać.

mieć różna postać.

W tkankach twardych
zęba



Starcie

Starcie

W tkankach przyzębia



Zwiększona ruchomość zębów

Zwiększona ruchomość zębów

W kościach szczęk



Przebudowa kości

Przebudowa kości



Zanik kości

Zanik kości



Przemieszczenia zębów

Przemieszczenia zębów

W mięśniach



Przykurcze

Przykurcze



Miogelozy (tworzenie guzków w

Miogelozy (tworzenie guzków w

mięśniu)

mięśniu)



Zgrubienie części korowej kości w

Zgrubienie części korowej kości w

następstwie pociągania przez

następstwie pociągania przez

mięśnie

mięśnie

W SSŻ



Podwichnięcie krążka stawowego

Podwichnięcie krążka stawowego



Stany przedzwyrodnieniowe stawów

Stany przedzwyrodnieniowe stawów



Podrażnienie torebki stawowej

Podrażnienie torebki stawowej



Reumatyzm tkanek miękkich

Reumatyzm tkanek miękkich



Perforacja krążka stawowego

Perforacja krążka stawowego



Zmiany kształtu

Zmiany kształtu



Osteoartrozy

Osteoartrozy

Choroby SSŻ - podział



Zaburzenia rozwojowe

Zaburzenia rozwojowe



Zapalenia

Zapalenia



Zwyrodnienia

Zwyrodnienia



Zaburzenia czynnościowe

Zaburzenia czynnościowe



Nowotwory

Nowotwory



Zmiany związane z wiekiem

Zmiany związane z wiekiem



szczękościsk

szczękościsk

Zaburzenia rozwojowe



Wrodzony brak wyrostka kłykciowego –

Wrodzony brak wyrostka kłykciowego –

może być jedno lub obustronny – ma

może być jedno lub obustronny – ma

miejsce rzadko i występuje z innymi

miejsce rzadko i występuje z innymi

zaburzeniami rozwojowymi twarzy

zaburzeniami rozwojowymi twarzy



Niedorozwój wyrostka kłykciowego.

Niedorozwój wyrostka kłykciowego.

Może być nabyty (uraz okołoporodowy,

Może być nabyty (uraz okołoporodowy,

złamanie, napromieniowanie, zakażenie

złamanie, napromieniowanie, zakażenie

bakteryjne) lub wrodzony ( przyczyny

bakteryjne) lub wrodzony ( przyczyny

nieznane)

nieznane)

cd zaburzenia rozwojowe



Przerost wyrostka kłykciowego

Przerost wyrostka kłykciowego

żuchwy – występuje rzadko, nie są

żuchwy – występuje rzadko, nie są

znane przyczyny jego występowania i

znane przyczyny jego występowania i

ustępuje samoistnie – zwykle

ustępuje samoistnie – zwykle

jednostronny – co powoduje asymetrię

jednostronny – co powoduje asymetrię

twarzy i zbaczanie żuchwy w stronę

twarzy i zbaczanie żuchwy w stronę

przeciwną zaburzeniu – występuje

przeciwną zaburzeniu – występuje

najczęściej w 2 dekadzie życia.

najczęściej w 2 dekadzie życia.

Zapalenia



Z powodu urazu

Z powodu urazu



Bakteryjne

Bakteryjne



Reumatoidalne

Reumatoidalne

Zapalenia ssż pourazowe



Do zapalenia może dojść z powodu

Do zapalenia może dojść z powodu

urazu, który może powodować

urazu, który może powodować

powstanie krwiaka

powstanie krwiaka

śródstawowego. Zejściem często

śródstawowego. Zejściem często

jest tkanka bliznowata i

jest tkanka bliznowata i

zesztywnienie stawu

zesztywnienie stawu

Zapalenia ssż bakteryjne



Jest to rzadkie schorzenie.

Jest to rzadkie schorzenie.

Dochodzi do niego poprzez

Dochodzi do niego poprzez

rozszerzenie się procesu

rozszerzenie się procesu

zapalnego z ucha środkowego lub

zapalnego z ucha środkowego lub

przyległej tkanki łącznej

przyległej tkanki łącznej

Zapalenia ssż reumatoidalne
tzw.gościec przewlekle
postępujący



Etiologia nieznana – prawdopodobnie

Etiologia nieznana – prawdopodobnie

spowodowany przez mechanizmy

spowodowany przez mechanizmy

autoimmunologiczne. Choroba

autoimmunologiczne. Choroba

układowa w 50-70 % pacjentów

układowa w 50-70 % pacjentów

zajmuje ssż. Objawy – ograniczenie

zajmuje ssż. Objawy – ograniczenie

rozwierania ust, zesztywnienie

rozwierania ust, zesztywnienie

stawu, trzaski, ból i trudności w

stawu, trzaski, ból i trudności w

odgryzaniu i żuciu.

odgryzaniu i żuciu.

Zwyrodnienia



Zaostrzenie procesu starzenia się chrząstki

Zaostrzenie procesu starzenia się chrząstki

stawowej. Zmiany widoczne są najwczesniej w 5

stawowej. Zmiany widoczne są najwczesniej w 5

dekadzie życia w obrazie histologicznym. Może

dekadzie życia w obrazie histologicznym. Może

przebiegać z objawami bólowymi, trzaskami,

przebiegać z objawami bólowymi, trzaskami,

ograniczeniem ruchów żuchwy. Zdarza się

ograniczeniem ruchów żuchwy. Zdarza się

również przebieg bezobjawowy.Najwcześniej

również przebieg bezobjawowy.Najwcześniej

zmiany w RTG są widoczne jako ogniskowe lub

zmiany w RTG są widoczne jako ogniskowe lub

rozlane zaniki kostne na powierzchni stawowej

rozlane zaniki kostne na powierzchni stawowej

wyrostka stawowego. Zaniki te prowadzą w

wyrostka stawowego. Zaniki te prowadzą w

końcu do zmniejszenia rozmiarów całego

końcu do zmniejszenia rozmiarów całego

wyrostka. Na przedniej krawędzi wyrostka mogą

wyrostka. Na przedniej krawędzi wyrostka mogą

tworzyć się wyrośla kostne – osteofity !!!!!!

tworzyć się wyrośla kostne – osteofity !!!!!!



Jeśli osiągają duże rozmiary

Jeśli osiągają duże rozmiary

odłamują się od kości i są

odłamują się od kości i są

widoczne na zdjęciu RTG jako

widoczne na zdjęciu RTG jako

wolne ciała

wolne ciała

Zaburzenia czynnościowe



Mioartropatia z objawami

Mioartropatia z objawami

bólowymi

bólowymi



Przemieszczenie krążka

Przemieszczenie krążka

stawowego

stawowego

mioartropatia



Najczęstsza przyczyna dolegliowści ze

Najczęstsza przyczyna dolegliowści ze

strony ssż

strony ssż



Objawy – ból w stawie lub ból mięśni,

Objawy – ból w stawie lub ból mięśni,

trzaski, ograniczenie ruchów żuchwy.

trzaski, ograniczenie ruchów żuchwy.

Z wymienionymi dolegliwościami

Z wymienionymi dolegliwościami

spotykamy się najczęściej rano, zwykle

spotykamy się najczęściej rano, zwykle

u kobiet około 30 r.ż. Brak zmian

u kobiet około 30 r.ż. Brak zmian

charakterystycznych w obrazie RTG

charakterystycznych w obrazie RTG

Przemieszczenie krążka

stawowego



Poprzez adaptacyjną przebudowe

Poprzez adaptacyjną przebudowe

krążka – co nie powoduje dalszej

krążka – co nie powoduje dalszej

destrukcji tkanek

destrukcji tkanek



Poprzez zmiany patologiczne

Poprzez zmiany patologiczne

prowadzące do dalszej destrukcji

prowadzące do dalszej destrukcji

tkanek (krwawienia, zmiany

tkanek (krwawienia, zmiany

śluzakowate, ścieńczenie ścian naczyń,

śluzakowate, ścieńczenie ścian naczyń,

tworzenie chrząstki, uszkodzenie

tworzenie chrząstki, uszkodzenie

więzadeł.

więzadeł.

Nowotwory



Pierwotne – występują rzadko

Pierwotne – występują rzadko



Guzy łagodne (kostniaki i

Guzy łagodne (kostniaki i

chrzęstniaki) występują częściej

chrzęstniaki) występują częściej

niż mięsaki wywodzące się z kości

niż mięsaki wywodzące się z kości

lub torebki stawowej.

lub torebki stawowej.

Zmiany związane z
wiekiem



Mają charakter postepującego ubytku

Mają charakter postepującego ubytku

kości w skutek zrzeszotnienia.

kości w skutek zrzeszotnienia.

Odróżnienie zmian związanych z

Odróżnienie zmian związanych z

wiekiem od zmian zwyrodnieniowych

wiekiem od zmian zwyrodnieniowych

jest bardzo trudne. Cechą

jest bardzo trudne. Cechą

charakterystyczną starzenia się jest

charakterystyczną starzenia się jest

przebudowa powierzchni stawowych i

przebudowa powierzchni stawowych i

krążka w odpowiedzi na utratę zębów

krążka w odpowiedzi na utratę zębów

(doprzednie przemieszczenie krążka)

(doprzednie przemieszczenie krążka)

Szczękościsk



To ograniczenie

To ograniczenie

odwodzenia żuchwy.

odwodzenia żuchwy.

Przyczyny
wewnątrzstawowe
szczękościsku



Pourazowe zapalenie stawu

Pourazowe zapalenie stawu



Bakteryjne zapalenie stawu

Bakteryjne zapalenie stawu



Reumatoidalne zapalenie stawu

Reumatoidalne zapalenie stawu



Przemieszczenie stawu

Przemieszczenie stawu



Złamanie wewnątrztorebkowe

Złamanie wewnątrztorebkowe



Zesztywnienie stawu w

Zesztywnienie stawu w

następstwie urazu lub zakażenia

następstwie urazu lub zakażenia

Przyczyny pozastawowe
szczękościsku



Przyległe zakażenie, zapalenie lub ropień

Przyległe zakażenie, zapalenie lub ropień

(zapalenbie ślinianki przyusznej, ropień

(zapalenbie ślinianki przyusznej, ropień

podżwaczowy)

podżwaczowy)



Złamanie pozatorebkowe (żuchwa-kość

Złamanie pozatorebkowe (żuchwa-kość

jarzmowa)

jarzmowa)



Przerost wyrostka dziobiastego żuchwy

Przerost wyrostka dziobiastego żuchwy



Zwłóknienie wywołane urazem lub

Zwłóknienie wywołane urazem lub

napromieniowaniem

napromieniowaniem



Mioartropatia

Mioartropatia



Tężec

Tężec



Tężyczka

Tężyczka

„Wolne ciała”



Twory nie przepuszczalne dla

Twory nie przepuszczalne dla

promieni RTG

promieni RTG



Leżą swobodnie wewnątrz jamy

Leżą swobodnie wewnątrz jamy

stawowej

stawowej



Powodują trzeszczenie i

Powodują trzeszczenie i

ograniczenie rozwarcia ust

ograniczenie rozwarcia ust

Przyczyny powstawania

„ciał wolnych”



Złamania wewnątrzstawowe

Złamania wewnątrzstawowe



Złamane wyrośla kostne w

Złamane wyrośla kostne w

przebiegu zmian

przebiegu zmian

zwyrodnieniowych i w zapaleniu

zwyrodnieniowych i w zapaleniu

chrząstki wewnątrz stawu

chrząstki wewnątrz stawu



Dziękujemy za

Dziękujemy za

uwagę i życzymy

uwagę i życzymy

powodzenia na

powodzenia na

zaliczeniu.

zaliczeniu.