FARMAKOLOGIA wykład 11 (7 I 02) LEKI PRZEWODU POKARMOWEGO cz. 2

Odruch wymiotny:

• realizowany jest przez ośrodek zlokalizowany w dnie komory czwartej

• mediatorem jest dopamina

• część aferentna jest pobudzana przez różnego typu bodźce chemiczne, nerwowe, psychiczne

• może być wzbudzany drażnieniem podniebienia miękkiego, otrzewnej lub wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego

LEKI WYMIOTNE:

• Apomorfina - agonista receptora dopaminowego

• podawana pozajelitowo działa szybko, ale krótko

• dawka większa niż 10mg powoduje depresję oddechową

• Emetyna - alkaloid korzenia wymiotnicy (Radix Ipencacuanhae)

• podawana doustnie w mniejszych dawkach działa wykrztuśnie, w większych (5x) wymiotnie

• stosowana w zatruciach (tylko syrop, nie nalewka - alkohol zaburza czynność OUN i trudno diagnozować), celem usunięcia toksyn z żołądka

Wymioty to najlepsza naturalna droga usunięcia toksyn z organizmu.

Nie wolno wywoływać wymiotów u nieprzytomnych - niebezpieczeństwo zachłystowego zapalenia płuc.

LEKI PRZECIWWYMIOTNE:

• dopaminolityczne:

• neuroleptyki:

• chlorpromazyna

• tietylperazyna (Torecan) - wpływ zarówno na rec. D jak i 5-HT, stosowany w leczeniu choroby lokomocyjnej = zaburzeniu czynności błędnika

• prometazyna (Diphergan)

• antagoniści receptora dopaminowego - metoklopramid - skurcz zwieracza wpustu, pobudza perystaltykę podłużną, poprawia pasaż jelitowy

• antagoniści receptora H₁ - dimenhydrynat (Aviomarin)

• antagoniści receptora 5-HT:

• 
  ondansetron (Zofran) w przebiegu chemioterapii chorób nowotworowych,

• dolasetron (Anzemet) w chorobach z silną aktywacją ośrodka wymiotnego

• granisetron (Kytril) można podać doustnie, dożylnie, domięśniowo

• tripisetron (Navoban) drogie

• antagoniści receptora M (cholinolityki) :

• atropina

• skopolamina = hioscyna

LEKI POPRAWIAJĄCE TRAWIENIE:

• leki zwiększające kwaśność soku żołądkowego: Citropepsin, Bepepsin

• leki zawierające enzymy trzustkowe: Lipancrea, Kreon, Panzytrat, Combizyn, Neo-Pancreatinum

• substancje roślinne pobudzające wydzielanie żołądkowo-jelitowe:

• goryczki, olejki eteryczne, terpeny, azuleny, flawonoidy, cukry występujące w rumianku, mięcie, tymianku, pieprzu, dziurawcu, rozmarynie, majeranku, kminku, koprze

• gutte stomatice - krople żołądkowe = wyciąg z mięty, dziurawca, kozłka lekarskiego, piołunu (zwiększają wydzielanie soku żołądkowego i hormonów jelitowych, zwiększa trawienie, motorykę, pasaż jelitowy)

• Herbogastrin (wyciąg z rumianku, dziurawca, szałwi, mięty)

LEKI WPŁYWAJĄCE NA POWSTAWANIE I WYDZIELANIE ŻÓŁCI = Cholagoga

• leki żółciotwórcze = choleretica

• kwasy: dehydrocholowy (najsilniejszy), choledezoksycholowy, cholowy

• glikocholan sodowy

• Chenofalk, Ursofalk, Ursopol

• wskazanie: rozpuszczanie kamieni żółciowych (małych), terapia wielomiesięczna

• działania niepożądane: znaczna toksyczność; uszkodzenie wątroby, serca, nerek

• leki żółciopędne = cholekinetica

• tłuszcze roślinne (oleje) i zwierzęce (żółtko jaj)

• siarczan magnezu (sól gorzka), siarczan sodu, wody mineralne

• używki - nikotyna, kofeina (kawa zwłaszcza na czczo)

• olejki eteryczne, goryczki, terpeny, alkaloidy występujące w dziurawcu, rzepie, anyżku, piołunie, koprze, kminku, dzikiej róży, jałowcu, glistniku, mięcie pieprzowej; rumianek (dziurawiec uwrażliwia skórę na UV → przebarwienia, poparzenia)

• Cholamid, Raphacholin C, Cholesol, Solaren, Terpichol, Boldaloin, Succus Hyperici

• wskazania:

• stosowanie ciężkostrawnej diety

• zaburzenia kinetyki przewodu pokarmowego

• predyspozycja do tworzenia złogów w pęcherzyku żółciowym

• wzdęcia, zaparcia

LEKI PRZECZYSZCZAJĄCE

• substancje „masowe” (wypełniacze, tworzą objętość treści pokarmowej) - błonnik (otręby, ziarna), metyloceluloza, agar

• substancje poślizgowe i rozmiękczające: parafina płynna (powleka powierzchnię błony śluzowej jelita, ale jest częściowo wchłaniana do węzłów chłonnych → włóknienie), oleje roślinne, poloksamer

• środki osmotyczne - siarczan magnezu (sól gorzka), siarczan sodu, Laktuloza - syrop (w zaburzeniach elektrolitowych, u dzieci powyżej 1 roku życia)

• środki drażniące:

• olej rycynowy (mydła rycynolowe w jelicie cienkim)

• glikozydy antrachinonowe zawarte w korze kruszyny, kłączu rzewienia (uwalniają aglikony antrachinonowe w jelicie cienkim i grubym)

• wywołują stan zapalny!!! nie pij herbatki „Figura 1”, „Figura 2” itp. bez potrzeby!!!

• środki syntetyczne działające na jelito grube - oksyfenizatyna (laksigen), bisakodyl

• środki żółciopędne pochodzenia roślinnego

• wlewki doodbytnicze - Enema

Działanie niepożądane leków przeczyszczających:

• powodowanie stanu zapalnego śluzówki jelita

• odwodnienie z zaburzeniami elektrolitowymi

• zaburzenie fizjologicznej regulacji perystaltyki i wydzielania śluzu i soków trawiennych

• zaburzenie przyswajania substancji odżywczych i leków

• zaburzenie równowagi mikrobiologicznej przewodu pokarmowego

• prowokacja bólów brzucha, wtórnych zaparć i wzdęcia

• utrudnienie rozpoznania schorzeń cewy jelitowej (porażenie, niedrożność, stany zapalne, guzy w jamie brzusznej)

BIEGUNKA

• objaw schorzenia ogólnego lub przewodu pokarmowego polega na częstym oddawaniu stolca płynnego ze śluzem, krwią, ropą lub niestrawionymi resztkami pokarmu

• ostra - występuje nagle i krótko

przewlekła - więcej niż 10-14 dni

• infekcyjna: bakterie, wirusy, pasożyty - lamblie, pełzaki

nieinfekcyjna: nieprawidłowy skład diety, immunologiczna (atopia), enzymatyczna

• pierwotna: defekt genetyczny - niedobory enzymatyczne; alergie pokarmowe; celiakia

wtórna: poinfekcyjna, poantybiotykowa, zespół krótkiego jelita

LEKI PRZECIWBIEGUNKOWE

• elektrolity z glukozą:

• Saltoral, Gastrolit

• płyny infuzyjne: 0,9% NaCl, 5% glukoza, wieloelektrolitowy, jelitowy, Ringera

• hamujące perystaltykę jelitową:

• cholinolityki:

• atropina (alkaloid tropinowy z Atropa Belladonnae, Hiosciamus niger, Datura stramonium; im, iv)

• hioscyna (butylobromek: Buscolysin, Buscopan, Scopolan)

• oksyfenonium

• adyfenina (Vegantin)

• izopropamid (Isamid)

• spazmolityki bezpośrednie:

• papaweryna

• drotaweryna (No-spa)

• loperamid (Imodium)

• agoniści receptorów opioidowych

• trimebutina (Debridat)

• morfina, kodeina (Tinct. Opii)

• petydyna

• difenoksylat (Reasec)

• adsorbenty:

• węgiel leczniczy (2 tabletki co 2-3h)

• pektyny (marchew, pieczone jabłka, banany)

• garbniki (kora dębu, czarna jagoda)

• Tanninum albuminatum (2 tabletki co 2-3h)

• osłaniające:

• kleiki skrobiowe

• maceraty śluzowe (z siemienia lnianego)

• Smecta

• przeciwzapalne:

• glikokortykosteroidy: Budezonid (Entocort - tabletki o przedłużonym wchłanianiu)

• kromoglikan disodowy - Nalcrom, Cropoz G

• pochodne kwasu salicylowego - salazopiryna, mesalazyna, sulfasalazyna

---