Lekcja 10 - Kolory
Wszystkie kolory w jêzyku japoñskim s¹ rzeczownikami. Tylko podstawowa ich szóstka (wed³ug japoñskiej normy) posiada równie¿ przymiotniki. Tworzy siê je dodaj¹c koñcówkê „i” tu¿ po nazwie koloru (tak samo jak w i-przymiotnikach omawianych na lekcji poprzedniej).
Zatem rozgraniczamy takie s³owa jak biel, czerñ, ¿ó³æ (rzeczowniki) i bia³y, czarny, ¿ó³ty (przymiotniki). Pierwszej jak i drugiej czêœci mowy œmia³o mo¿emy stosowaæ do okreœlenia koloru, choæ w jêzyku polskim u¿yjemy w tym celu tylko przymiotnika.
Podstawowa szóstka kolorów
* biel - shiro [”']
* br¹z - chairo [' F]
* czerñ - kuro [•]
* czerwieñ - aka [ Ô]
* niebieski (kolor) - ao [ Â]
* ¿ó³æ - kiiro [‰© F]
Niew¹tpliwie dziwne jest to, ¿e Japoñczycy nie wliczaj¹ w poczet kolorów standardowych koloru zielonego. Niekiedy dla okreœlenia tej w³aœnie barwy stosuje siê s³owo „aoi”.
Utworzone przymiotniki od powy¿szych rzeczowników:
* bia³y - shiroi [”' ¢]
* br¹zowy - chairoi [' F ¢]
* czarny - kuroi [• ¢]
* czerwony - akai [ Ô ¢]
* niebieski - aoi [ Â ¢]
* ¿ó³ty - kiiroi [‰© F ¢]
Zasada tworzenia epitetów (po³¹czenie rzeczownika i okreœlaj¹cego go przymiotnika) jest w tym przypadku bardzo prosta:
Kolor (przymiotnik) + rzeczownik, zatem:
Ô ¢-{
E © ¢ Ù ñ
Akai hon - czerwona ksi¹¿ka
 ¢'¹
E ¢ Æ è
Aoi tori - niebieski ptak
‰© F ¢‰Ô
« ¢ ë ¢ Í È
Kiiroi hana - ¿ó³ty kwiat
• ¢”L
ë ¢ Ë ±
Kuroi neko - czarny kot
Kolory niemniej istotne
Przypominam, ¿e poni¿sze kolory w jêzyku japoñskim s¹ rzeczownikami ! Jak zapewne zauwa¿yliœcie niektóre nazwy maj¹ koñcówkê „iro” [ F] oznaczaj¹c¹ „kolor”. Wedle uznania mo¿na j¹ zastosowaæ do reszty.
* jasno-niebieski - mizuiro [ … F] (mizu - woda)
* pomarañczowy - daidai [¸ò] lub orenji [IŒ“W]
* purpurowy - murasaki [´‡]
* ró¿owy - momoiro [“ F] lub pinku [s“N]
* srebrny - gin'iro [ â F] (gin - srebro)
* szary - haiiro [ŠD F] (hai - popió³)
* zielony - midori [-Î]
* z³oty - kin'iro [ à F] (kin - z³oto)
Inne kolory pochodne
Reszta barw nie jest tak popularna, ale powinna zostaæ rozpoznana przez wiêkszoœæ Japoñczyków. Przede wszystkim weŸmy pod uwagê fakt, ¿e (zw³aszcza) ma³o który mê¿czyzna rozró¿nia kolor lawendowy od fio³kowego, karmazynowy od szkar³atnego, wrzosowy od liliowego, itd.
* ciemno-br¹zowy - kogechairo [ Å °' F]
* ciemno-niebieski - aiiro [-• F] (ai - indygo)
* cynobrowy - shuiro [´é F]
* g³êboko-zielony - fukamidori [ [-Î F]
* g³êboko-niebieski - kon'iro [ ® F]
* lawendowy - fujiiro [“¡ F]
* jasno-ró¿owy - sakurairo [ ÷ F] (sakura - wiœnia)
* karmazynowy - akaneiro [© F]
* oliwkowo-zielony - uguisu [éò F]
* ¿ó³to-br¹zowy - odoiro [‰©“y F]
* ¿ó³to-pomarañczowy - yamabukiiro [´R F]
* ¿ó³to-zielony - kimidori [‰©-Î]
W przypadku gdy kolor nie jest przymiotnikiem utworzenie epitetu nastêpuje poprzez dodanie do nazwy koloru partyku³y „no” [ Ì] i rzeczownika:
Nazwa koloru + Ì + rzeczownik
-Î Ì`
Ý Ç è Ì ³
Midori no kusa - zielona trawa
à F Ì´w-Ö
« ñ ¢ ë Ì ä Ñ í
Kin'iro no yubiwa - z³oty pierœcionek
´‡ Ì ã'
Þ ç ³ « Ì í ¬
Murasaki no uwagi - purpurowy p³aszcz
“¡ F ÌXJ [t
Ó ¶ ¢ ë ÌXJ [t
Fujiiro no sukaafu - lawendowy szal