CZAS W KULTURZE
Czas
Próba uporządkowana w pewnej chronologii, regulacja zdarzeń, swego rodzaju mierzalność. Z punktu widzenia filozofii czas to: wartość istniejąca ogólnie, pewnie względny, subiektywny element wartości. Czas jest postrzegany jakościowo i ilościowo.
CZAS JAKOŚCIOWY (cykliczny)
Charakteryzuje się eksponowaniem powtarzających się cykli. Zróżnicowany, niejednorodny. Nie jest mierzony ale dzielony na części, jakości wiążące się z wydarzeniami, cyklami. Przedstawiony jest w formie koła, wahadła, spirali.
CZAS ILOŚCIOWY - linearny, wektorowy, absolutny, jednorodny. Podąża w określonym kierunku. Coś co się wydarzy raz już się nie wydarzy ponownie. Służy czł. jako miara, ma charakter wybitnie praktyczny.
Sposób myślenia o czasie zmienił się z jakościowego na ilościowy po wprowadzeniu pisma.
POSTRZEGANIE CZASU U PLEMION W AFRYCE WG RICHARDA
Czas strukturalny - związany z następstwem pokoleń. Czas ekologiczny - związany z porami roku, wędrówkami zwierząt.
U plemiona Tiwów czas wyznaczały jarmarki, to co można było tam kupić. U nich czas był złożony z pokoi. Widać tu synkretyzm, bo czas był porównywany z przestrzenia. Aktywność czł., czas i przestrzeń tworzyły pewną jakość. Ludzie nie liczyli lat mieli tyle na ile się czuli.
ROZUMIENIE CZASU U ESKIMOSÓW
podziału czasu nauczyli Eskimosów biali. Księżyc i słońce odmierzały czas. Tu także odmierzanie czasu było ściśle związane z naturą. Eskimosi np. na luty mówili „pojawienie się słońca”, marzec „powraca słońce”, kwiecień „słońce jest ciepłe”, maj - „ptactwo powraca”, czerwiec „mają jaja”, sierpień „ptaki odlatująca południe”. Atabaskowie to Eskimosi z Ameryki półn. Z krainy wlk. Jezior. Zwraca się w mierzeniu czasu na sposób w jaki zachowuje się natura. Mamy wskazaną regularność czasu, podobnie jak regularność zjawisk w naturze. Nazwy łacińskie m-cy nie maja nic wspólnego z cyklami natury. Kultury zachodnie zaczerpnęły to nazewnictwo właśnie z łaciny. Odbiega się zatem od tego, od czego się wszystko zaczyna - od natury. My myślimy inaczej o czasie niż jako o pewnych okresach, tylko o tym co nam upływa, ucieka. Z punktu widzenia czasu jakościowego mamy pewną ciągłość, przenikanie się elementów i ich powracanie. Jest pewna regularność i przewidywalności czasu. Czas jako przekładalność tego co przeszłe na to co przyszłe.
PACHA
Oznacza świat, miesce, glebę, ziemie, czas, historię, chwile, całość złożoną. Dlatego gdy mówimy o czasie mówimy Pacha. Czas tworzy przeszłość i przyszłość, by zostać zastąpiony przez najdalszą przeszłość, która jest zarazem bliską przyszłością.
KULTURY INDYJSKIE - INKOWIE, ASTEKOWIE
Czas dzieliły na: czasy starożytne - przeszłość będąca też przyszłością dalszą. Bliższa przeszłość zarazem najdawniejszą przeszłością. Czas teraźniejszy - ma wytworzyć bliższą przeszłość i dalszą przyszłość.
W tym podziale są 4 okresy wg Inków:
Dalsza przyszłość, bliższa przyszłość, najdawniejsza przeszłość, czas teraźniejszy.
Każdy z nich trwał ok. 1000 lat. Wszystko jest ciągłym ponawianiem się. Postrzeganie czasu odnosi się do ciągłej ponawialności. Wszystko co się będzie wytwarzało jest jednocześnie projekcją przyszłości, ale też powrotem do przeszłości. Czas zakłada ciągłą transformacje, ciągłe stawanie się jak u Heraklita. Czł. jest zwierzęciem który odczuwa rytm przyrody, tkwi w nim natura jak u zwierząt, które reagują na to co się dzieje w przyrodzie. Ma to odbicie w tym jak postrzegamy siebie, jak liczymy sobie lata. Odczuwanie czasu wskazuje na różne rodzaje percepcji. Pokazują nową jakość
Postrzeganie czasu w sposób ilościowy - wiązało si ę z pojawieniem się pisma. Choć czas ilościowy jest linearny to nie znaczy ze nie ma tu mowy o pewnej cykliczności np. święta. Przyjmuje, że coś miało miejsce a my na wyraz szacunku oddajemy cześc w sposób regularny. Dostrzeżono, że czas może przynoście przychody, wiązało się to z rozwojem handlu. Następuje rozdzielenie czasu katolickiego, religijnego i świeckiego. Ludzie zaczynają uważać, że czas to pieniądz, możliwość kumulowani materii. Czas wyznacza życie ludzi miejskich. W średniowieczu pojawiają się pierwsze dzwony, które wyznaczają moment rozpoczęcia pracy. W XVI w pojawiają się zegary. Czas taje się symbolem władzy. W 1375 Karol V wprowadza czas państwowy. Zegar to metafora wszelkiego istnienia. Współczesny kult ciała, młodości odsuwa myśl przemijalności.
Kult osób starszych był popularny w ludach stabilnych, które nie rozwijały się zbyt szybko. Często mówi się o starszyźnie plemiennej, która była władzą z racji doświadczenia, mądrości życiowej. Darzono ich szacunkiem, opiekowano się nimi do śmierci, pozwalano im godnie umrzeć. Dzieci opiekowały się starszymi.