ANTROPOLOGIA KULTUROWA – jest to nauka o człowieku, nauka zajmująca się filozofią jednostki.

W Europie antropologia kulturowa dzieli się na różne DZIEDZINY, gałęzie naukowe:

- antropologia fizyczna (wchodzi w skład biologii)

- antropologia filozoficzna (wchodzi w skład filozofii)

- antropologia religijna (antropologia biblijna)

- antropologia społeczna i kulturowa (wchodzi w skład nauk społecznych takich jak socjologia i nauki o kulturze).

Antropologia kulturowa ma też nauki pokrewne:

ETNOLOGIA – nauka zajmująca się opisywaniem kultury na poziomie uogólnień, bez szczegółów (analiza teorii wyjaśniającej).

ETNOGRAFIA – nauka zajmująca się opisywaniem kultury najczęściej ludowej.

SOCJOLOGIA KULTURY – nauka zajmująca się badaniem nowych cywilizacji (kultura symboliczna)

ANTROPOLOGIA – opisuje kulturę, wyjaśnia i bada zjawiska innych dziedzin nauki takich jak ekonimia, geografia, polityka, socjologia.

ZADANIA ANTROPOLOGII KULTURY:

- analiza podobieństw i różnic kulturowych

- analizowanie logicznej organizacji kultury.

ANTROPOLOGIA SPOŁECZNA – wywodzi sie z tradycji socjologicznych. Bada społeczny wymiar rzeczywistości, zasady budowy struktury społecznej i prawa regulujące jej funkcje.

ANTROPOLOGIA KULTURY – bada kulturę a przede wszystkim wartości, symbole i postawy

ANTROPOLOGIA:

- nowoczesna antropologia zrodziła się na początku XX wieku

- założenie antropologii: kultura europejska jest tylko jednym ze sposobów życia ludzi ale są jeszcze inne

- antropologia orzekła, że nie ma kultur lepszych i gorszych, są kultury różne

- wszyscy wywodzimy sie z tych samych źródeł

- nauka antropologii krytykuje to, że naukowcy postąpili bardzo pochopnie, gdy tworzyli tezy oparte wyłącznie na modelu europejskiej kultury. Wszystkich ludzi można oceniać przez pryzmat innych kultur, nie tylko brać pod uwagę Europę.

- duże zainteresowanie Antropologów wzbudzały pierwotne cywilizacje, gdyż z tych kultur dowiadujemy sie najwięcej o zróżnicowaniach ludzi ponieważ mają małe terytoria oraz są izolowane, jeśli chodzi o europejską kulturę.

- antropologia zajmuje się nowym przedmiotem badań – akulturacją, czyli przemianami w społeczeństwie pierwotnym pod wpływem zderzenia się z cywilizacją zachodnią.

- antropologia w sposób całościowy patrzy na człowieka i jego kulturę bo: zajmuje się wszystkimi specyficznymi ludzkimi aspektami życia człowieka oraz każdy aspekt człowieka można zbadać.

PRZEDMIOT BADAŃ antropologii kulturowej: KULTURA – pierwotnie oznacza uprawę. Wiąże się z rolnictwem. Pierwszym, który użył tego słowa w znaczeniu przenośnym był rzymski pisarz Cycero – filozofia jako uprawa ducha; inaczej mówiąc filozofia to kultura ducha. W starożytności było to pojęcie selektywne i wartościujące. Oznacza to, że nie wszystko co wytworzył człowiek było uznawane za kulturę, tylko to co uznawane było za dobre i pożyteczne. Słowo przywrócone na przełomie XVII/XVIII w przez Samuela Pufendorfa (niemiecki myśliciel; był to filozof prawa). Definiował kulturę jako ogół wynalazków, sztuk, urządzeń wprowadzonych przez człowieka, zwłaszcza instytucje polityczne i zasady sprawiedliwości regulujące ludzkie działania w myśl wskazań rozumu. Definicja ta wyrasta z racjonalizmu, oświecenia. Jest to racjonalistyczne pojmowanie kultury. Definicja ta również ma charakter selektywny. Częścią kultury są tylko zjawiska pozytywne.

Przełom w pojmowaniu kultury następuje u Johana Hardera. Mówi on, że każdy lud na ziemi posiada jakąś kulturę stanowiącą ogniwo łańcucha obejmującego cały świat. Nie ma społeczności bez kultury. Nie ma kultur lepszych i gorszych, są tylko różne. Dla Hardera wszystko co tworzy człowiek jest kulturą. Nie jest to definicja selektywna. Człowiek wytworzył sobie kulturę jako sposób przystosowania do warunków bytu. Kultura jest pewnym sztucznym środowiskiem stworzonym przez człowieka służącym do zaspokajania jego potrzeb. Kultura rekompensuje fizyczne niedostatki człowieka.

W 1871r powstała pierwsza naukowa definicja kultury Edwarda Taylora. Był to pierwszy profesor antropologii. Wg niego “kultura lub cywilizacja jest to złożona całość obejmująca wiedzę, wierzenia, sztukę, prawo, obyczaje oraz wszystkie inne zdolności i nawyki nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa. Definicja ta ma charakter wyliczający, dlatego też jest niedoskonała.

Na gruncie polskich badań również powstały definicje kultury:

- Stefan Czarnowski (polski socjolog) definiuje kulturę jako zobiektywizowany dorobek wspólny szeregowi grup społecznych i dzięki swej obiektywności zdolny rozszerzać swój zasięg w czasie i przestrzeni. Kulturą jest to co podziela zbiorowości. Nie jest subiektywna. Wytwory znane i zaakceptowane przez większość, wspólna własność. Każdy człowiek ma swoją osobistą kulturę, ale mieści się ona w kulturze danej zbiorowości.

- Antonina Kłoskowska (socjolog). Kultura jest to względnie zintegrowana całość obejmująca zachowanie ludzi przebiegająca według wspólnych dla danej zbiorowości społecznej wzorów wykształconych i przyswajanych w toku interakcji oraz zawierające wytwory takich zachowań.

Współczesna antropologia pojmuje kulturę szeroko. W 1952r dwaj amerykańscy uczeni policzyli istniejące definicje kultury. Był to Alfred Kroeber i Klaud Kluckow. Wyodrębnili Kategorie definicji:

- definicje genetyczne, które wskazują na źródła kultury. Podkreślają opozycje natury i kultury

- definicje historyczne, które kładą nacisk na role dziedziczenia tradycji. Kultura to zbiorowy dorobek różnych grup ludzkich

- definicje psychologiczne, kładą nacisk na psychologiczne podstawy kultury, mechanizmy przyswajania kultury, takie jak uczenie się i naśladownictwo

- definicje dystrybutywne – ujmuje kulturę jako odrębne całości tworzące systemy. Ale nie są to systemy zamknięte. Dokonuje sie między nimi wymiana czyli dystrybucja. Mówią o kulturach w liczbie mnogiej

- definicje normatywne, kładą nacisk na modele, wzory, zasady wartościowania jako elementy kultury.

- definicje wyliczające – Nigdy nie obejmą całości kultury ludzkiej.

Najważniejsze właściwości kultury:

- kultura jest wyuczona. Człowiek nabywa kulturę w toku socjalizacji która trwa całe życie.

- kultura jest zjawiskiem społecznym. Nie możemy jej analizować w oderwaniu od społeczeństwa. Nie ma kultury poza społeczeństwem. Kultura każdego społeczeństwa jest zróżnicowana.

- kultura jest zjawiskiem symbolicznym. Jest przekazywana z pokolenia na pokolenie drogą tradycji i przez różne formy symboliczne z których najważniejszą jest język

- kultura jest rzeczywistością historyczną. Jest historycznie przekształcającą się rzeczywistością społeczną

- kultura ma charakter instrumentalny. Jest wtórnym, sztucznym środowiskiem wytworzonym przez człowieka w celu zaspokojenia jego potrzeb.

- jest powiązana całością. Składa się z elementów, które pełnią w tej całości określoną funkcje, a rozpatrywane w izolacji nie mają znaczenia

- kultura jest zjawiskiem psychologicznym. Odnosi się do jednostki. Jednocześnie nie przestaje być czymś ponadjednostkowym. Ambiwalentna natura kultury.

EWOLUCJONIZM

Antropologia należy do nauk młodych obok socjologii, psychologii, nauk o człowieku. Nauki młode zrodziły się z inspiracji teorią ewolucjonizmu. Darwin: „O pochodzeniu gatunków” – od tego dzieła rozpoczął się dynamiczny rozwój nauk przyrodniczych. Pojęcie doboru naturalnego, przetrwania, walki o byt. Teoria ewolucji okazała się inspirująca dla twórców nauk społecznych.

Herbert Spencer uznał, że prawa natury obowiązują także człowieka. Postanowił prawa ewolucji zastosować do opisu społeczeństwa. Porównał społeczeństwo ludzi do organizmu. Jest twórcą organizmu. Uznał, że do społeczeństwa ludzkiego stosuje się walkę o byt. Eliminacja gorzej przystosowanych są prawem praktycznym i muszą być przyjęte jako norma. Teoria Spencera spotkała się protestem. Spencer mówił, że „idealne jest to co naturalne”. We wszystkich tych przejawach społeczeństwo rozwija się według praw natury. Twierdził, że wszystko na świecie podlega nieustannym przemianom i są to przemiany ewolucyjne. Ludzkości, zmiany ewolucyjne nacechowane są postępem. Ważnym dziełem spencera było dzieło: „system”. Dzieło to zainspirowało polskich pozytywistów pod zaborami. Dzieło to najpełniejszy obraz ewolucjonizmu jako filozofii. Najcenniejszy dorobek Spencera dla socjologii. Twórcą socjologii jest August Comt.

Tezy ewolucjonizmu:

- człowiek wykonuje zawsze te same cechy psychiczne. Niezależnie od rasy, epoki historycznej czy środowiska a doświadczenie ludzkie postępuje tymi samymi drogami. Jest to tzw zasada jedności rozumu ludzkiego, sformułowana przez Adolfa Bastiana. Oznacza, że wszyscy jesteśmy tacy sami i mamy takie same możliwości rozwoju tylko znajdujemy się na różnych etapach owego rozwoju.

Tezy rozwoju kultury:

- kultura rozwija się poprzez następujące po sobie stadia, takie same dla wszystkich społeczeństw. Jest jeden wzór rozwoju. Społeczności pierwotne osiągną kiedyś poziom rozwoju społeczeństw rozwiniętych

- każdą kulturę można scharakteryzować przez jej rozwój: istotą kultury są stadia jej rozwoju

- rozwój każdej z kultur uwarunkowany jest stanem wcześniejszym. Teza o genetycznym rozwoju kultury. Kumulatywny charakter rozwoju.

- teza o progresywnym rozwoju. Rozwój kultur przebiega od form niższych do wyższych. Nacechowany jest postępem

- każda z kultur rozwija się równolegle do innych, niezależnie od różnic czasowych

Najważniejsi ewolucjoniści:

- Stany zjednoczone: Henry Louis Morgan (1818-1881)

- Wielka Brytania: Edward Taylor (1832-1917), James Frazer (1854-1941), John Lubbock (1834-1913)

- Niemcy: Johan Bahofen (1815-1887), Adolf Bastian (1826-1905)

Wspólna cechą poglądów tych ewolucjonistów było przekonanie, ze kultury rozwijają się od stadiów niższych do wyższych. Były to unilinearne sekwencje stadiów rozwojowych. Odzwierciedla to jedność psychiki ludzkiej. Motorem rozwoju ludzkości jest naturalna wynalazczość człowieka. Różne grupy ludzkie mogą dokonywać takich samych wynalazków. Przywiązywali znaczenie do przeżytków kulturowych – reliktów kultury np. praktyki, zwyczaje, wierzenia. Przetrwały w późniejszych stadiach rozwoju w formie zmodyfikowanej.

EWOLUCJONIŚCI

Henry Louis Morgan – zajmował się badaniami irokezów. Badał więzy pokrewieństwa w rodzinie ludzkiej. Autor dzieła: „Społeczeństwo pierwotne. Schemat rozwoju rodziny”. Pytał o drogi rozwoju ludzkości. Według niego rozwój odbywa się na drodze powolnego gromadzenia doświadczeń. Dokonuje się dzięki odkryciom i wynalazkom zapewniającym zaspokojenie ludzkich potrzeb. Wyróżnia trzy czynniki rozwoju:

- umiejętność mówienia

- posługiwanie się narzędziami

- powstanie i rozwój instytucji społecznych

3 stadia rozwoju ludzkości:

- dzikość – określa się jako rajski żywot. Trwa to stadium do wynalezienia ognia i prostych narzędzi drewnianych

- barbarzyństwo – wynalezienie łuku i strzał, zaczyna się osiadły tryb życia, uprawa rzemiosła np. garncarstwo, tkactwo, rolnictwo, hodowla. Organizacja rodowa z dominującym matriarchatem

- cywilizacja – pojawia się alfabet fonetyczny i pismo. Pojawia się po raz pierwszy państwo.

Edward Taylor – prowadził badania nad wczesnym rozwojem gatunku ludzkiego. Główne dzieło: „Cywilizacja pierwotna”. Rozwój cywilizacji to rozwój wierzeń. Sporą część badań poświęcił animizmowi – wiara w duchy i istoty nadprzyrodzone. Jest to minimalistyczna definicja religii. Wyróżnił 3 stadia rozwoju wierzeń:

- animizm

- politeizm – wielobóstwo

- monoteizm – wyróżnił judaizm, chrześcijaństwo, islam

James Frazer – twórca dzieła „Złota gałąź – studium magii i religii”. Charakteryzuje religię pierwotną i wymienia stadia rozwoju społecznego, które utożsamia z rozwojem wierzeń. Wyróżnia 3 etapy rozwoju wierzeń:

- magia – świat rządzony przez nadludzkie siły znane jedynie czarownikom

- religie – świat jest kontrolowany przez istoty nadludzkie do której człowiek może zwrócić się o pomoc

- światopogląd naukowy – człowiek utożsamia sobie własne możliwości, które rozwijają się dzięki metodom logiczno-naukowym

John Lubbock – zajmował się początkami cywilizacji, stanem pierwotnym człowieka. Ewolucja ma zawsze charakter progresywny. Podważał istnienie matriarchatu. Wymienił stadia rozwoju religii:

- ateizm

- fetyszyzm

- totemizm

- szamanizm

- antropomorfizm

- religia i moralność – bóstwa staja się twórcą natury, a religia moralnością

Adolf Bastian – interesował go człowiek w historii. Dzieło „Człowiek w historii”. Teza o jedności rozumu ludzkiego. Zakładał, że wszyscy jesteśmy tacy sami. Istnieją idee, które pojawiają się we wszystkich kulturach. Idee dzieli na:

- elementarne – wspólne dla wszystkich ludzi

- wtórne – odróżniają kulturę. Są właściwe tylko pojedynczym kulturom.

Idee są wynikiem oddziaływania warunków środowiskowych.

Johan Bahofen – twórca prawa macierzystego, pierwszego stadium rozwoju rodziny i systemu pokrewieństwa jako systemu społecznego. Przekonany o pierwotnym matriarchacie. Władza i dziedziczenie w linii żeńskiej. Stadia rozwoju rodziny:

- heteryzm – cała grupa stanowi jedną wielką rodzinę

- matriarchat – pochodzenie i majątek dziedziczone w linii kobiet

- patriarchat – władza i dziedziczenie odbywa się w linii męskiej

Ewolucjonizm z czasem okazał się przebrzmiały. Krytykowano go za to, że korzysta z materiałów badawczych wątpliwej jakości. Ewolucjoniści pozyskiwali wiadomości z drugiej ręki. Byli to badacze „gabinetowi”. Ewolucjonizm nadał antropologii dość wysoki poziom naukowy. Pokazał, że można badać społeczeństwa tak jak przyrodę. Utworzył słownik pojęć ważnych dla antropologii, tj. społeczeństwo pierwotne, umysł pierwotny, kultura. Wskazał podstawowy obszar badań antropologii – dzikich i ich kulturę.

Umysł pierwotny – występuje wyłącznie w społeczeństwach niższych. Wraz z doskonaleniem umysłu następuje ewolucja społeczeństwa. Ewolucjoniści założyli, że ze społeczeństwa pierwotnego można wyprowadzić bardziej skomplikowane formy aż do współczesności. W społeczeństwie pierwotnym można wyróżnić pewne formy organizacji społecznej oraz wyobrażenia kulturowe. Ewolucjoniści chętnie sięgali do wątków oświecenia. Oświecenie wykreowało wizje „dobrego dzikusa”, który moralnie stoi wyżej niż biały europejczyk, bo nie zerwał kontaktu z naturą. W oświeceniu mówiono o człowieku naturalnym żyjącym w zgodzie z naturą. Ewolucjoniści twierdzili, że człowiek pierwotny to człowiek nieświadomy. Istota wprawdzie racjonalna, ale w ograniczonych możliwościach intelektualnych. Myśląca nielogicznie i zależna od zjawisk naturalnych, których nie potrafi wyjaśnić naukowo, więc zawęża się do magii. Ewolucjonizm pojmuje społeczeństwo pierwotne jako kontrast własnego społeczeństwa.

Cechy społeczeństw europejskich

- państwowość terytorialna i rząd

- rodzina monogamiczna i własność prywatna

Społeczeństwo pierwotne jest odwrotnością. Nomadyczne, uporządkowane na zasadzie więzów krwi, z rodziną niemonogamiczną i pierwotnym komunizmem (własność wspólna). Analogicznie postrzegano umysłowość człowieka pierwotnego. Jako nielogiczną, uwikłaną w magię.

Ewolucjoniści głosili tezę, że istniejące ludy pierwotne są nazywani żyjącymi przodkami. Człowiek pierwotny dzięki badaniom stawał się bliski, ale zarazem daleki. Badanie odległe rzeczywistości w czasie teraźniejszym. Żyjące społeczeństwa pierwotne jako relikt kulturowy.

Henry Maine – „Ancient Law” – praca poświęcona organizacji społecznej na najdawniejszym etapie rozwoju. Pierwotną formą organizacji społecznej – patriarchat. Porównywał się do organizacji ze Starego Testamentu. Grupy rządzone przez despotycznego patriarchę, które rozrastały się, a później zmierzały w organizację terytorialną. Więzi pokrewieństwa zastępowane organizacją terytorialną.

Egzogamia i endogamia: egzogamia – reguła oznaczająca nakaz zawierania małżeństw poza własną grupą. Endogamia oznaczała przeciwieństwo.

Grupa pochodzenia – zespół ludzi powiązanych świadomością pochodzenia od wspólnego przodka (rzeczywistego lub fizycznego).

Badacze ewolucjoniści podejmowali problemy ogólne, podstawowe. Fascynowali się pochodzeniem człowieka i rozwojem ludzkości. Wg nich najbardziej prymitywne społeczeństwa pierwotne opierają się zawsze na związkach pokrewieństwa, wykorzystujących zasadę grup pochodzeniowych, które mają zawsze charakter np. egzogenicznych. Wejście od społeczeństwa pierwotnego do nowożytnego dokonało się dzięki temu, wraz z rozwojem własności prywatnej znikają dotychczasowe grupy pochodzeniowe, a w nich miejsce pojawiła się organizacja terytorialna.

DYFUZJONIZM

Jest pierwszą opozycją do ewolucjonizmu. Stawia sobie pytanie o przeszłość i drogi rozwoju kultur ludzkich. Ich podejście jest historyczne. O rozwoju ludzkości ma decydować zjawisko dyfuzji. Dyfuzje to rozprzestrzenianie się elementów kulturowych. Przenikanie ich z jednej kultury do drugiej. Uważają, że ludzka kultura jest tak niepowtarzalna, że mogła powstać tylko raz, a później przenikała do innych miejsc. W obrębie dyfuzjonizmu wyróżniamy trzy szkoły:

- angielska

- niemiecko – austryjacka

- amerykańska

Dyfuzjonizm narodził się w Anglii dzięki teorii Elliota Smitha (1871-1937). Był lekarzem. Autor pojęcia dyfuzji i teorii dyfuzjonistycznej. Powiedział, że ludzka kultura mogła być wynaleziona tylko raz. Kolebka cywilizacji to starożytny Egipt. Wierzył, że impulsem rozwoju cywilizacji była religia. Praktyki religijne, np. balsamowanie zwłok, budowanie piramid to dowód na rozprzestrzenianie się egipskich wynalazków kulturowych. Są to dowody na to, że człowiek chciał od początku czegoś więcej niż tylko przeżyć. Inne dowody i nawadnianie pół, kult słońca. To potwierdza teorię dyfuzji: łańcucha, który rozpoczął się w Egipcie.

Jego uczniem był: William Terry – autor książki „Dzieci słońca”.

Dyfuzjonizm niemiecko – austryjacki badał problemy dyfuzji. Ten odłam nazywany szkołą kulturowo – historyczną. Jej prekursorem był antropogeograf Fryderyk Ratrel (1844-1904). Główne teorie wypracował Leo Frobenius. Inne ważne nazwiska: Bernard Ankeman, Fritz Graber. Byli kustoszami muzeum w Berlinie. Szkoła ta preferowała badania historyczne prowadzone w oparciu o zbiory muzealne. Kultura postrzegana często jako zbiór elementów badanych z osobna. Teoria kręgów kulturowych – krąg kulturowy to zespół zjawisk powiązanych funkcjonalnie. Przedstawiciele skoncentrowali się na tym w jaki sposób dokonywała się elementów kulturowych, jakimi drogami postępowała ich migracja. Ustalenie skąd pochodzi dany wytwór. Zakładano decydujący wpływ wysoko rozwiniętych środków na pozostałe części globu. Tworzyli mapy wpływów. Byli zafascynowani przestrzennym rozmieszczeniem dyfuzji kulturowych.

Wilhelm Shmidt – rozwiązywał koncepcje poprzedników. Uważał, że początkowo istniało kilka kultur zasadniczych, które dawały początek kulturom wtórnym. Koncepcje te nazwał teorią kręgów kulturowych. Rozprzestrzenianie się zarówno w czasie jak i w przestrzeni wytworów kulturowych i zmierza do odtworzenia rozwoju kultury.

FUNKCJONALIZM

To początek nowoczesnej antropologii. Narodził się w XX wieku w Wielkiej Brytanii. Jego twórcami byli Bronisław Malinowski. Alfred Reginald Radcliffe – Brown. Początek wiąże się z książką pt.: „Argonauci Zachodniego Pacyfiku” Malinowskiego. Punktem wyjścia był sprzeciw wobec ewolucji spekulatywnej. Istotnym rysem tego kierunku był nacisk na badania terenowe, najważniejszym obszarem każdego antropologa jest praca w terenie, czyli badania empiryczne.

Charakterystyka twórców

Malinowski Bronisław – urodzony w 1884 r w Krakowie. Zrewolucjonizował antropologie kulturową, ogromne jego zasługi polegają nie tylko na badaniu odrębnych kultur, ale także na wypracowaniu nowych metodologii badań antropologicznych. Był metodologiem, socjologiem, podróżnikiem. Większość życia zawodowego spędził w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, wyspy Polinezji, gdzie prowadził badania. W niektórych wyprawach towarzyszył mu przyjaciel Ignacy Witkiewicz. Studiował w Krakowie na wydziale filozoficznym, tam też się doktoryzował w roku 1908. Jego praca dr pt.: „O zasadzie ekonomii myślenia”. W latach 1910 – 1913 studiował na London School Ekonomiks, w tym czasie rozpoczął pierwsze wykłady. W latach 1914 – 1920 – pierwsza wielka wyprawa do Australii i Oceanii. W roku 1916 na podstawie zebranych tam materiałów doktoryzował się na Uniwersytecie Londyńskim. W 1934 Malinowski udaje się na wyprawę naukową do południowej i wschodniej Afryki. W 1936 otrzymał doktorat na Harwardzie. Zmarł 16 marca 1942 w Stanach Zjednoczonych.

1922 ukazuje się książka pt.: „Agronauci Zachodniego Pacyfiku”

1929 ukazuje się książka pt.: „Życie seksualne dzikich w północno – zachodniej Malezjii”

1935 książka pt.: „Ogrody koralowe i ich magia”

1944 ukazują się „Szkice z teorii kultury”

Malinowski wywarł wpływ na pokolenia antropologiczne. Autor książek antropologicznych. Wypracowanie technik terenowych. To właśnie Malinowskiemu zawdzięczamy zręby teorii funkcjonalistycznej. U podstaw leżą dwa założenia:

- podejście teologiczne – wszystko co nas otacza ma jakiś cel, pełni określoną funkcję

- integracji – wszystkie elementy jakiejś całości są współzależne i wzajemnie na siebie oddziałują, są tak skonstruowane aby te całości podtrzymywać.

POGLADY MALINOWSKIEGO

Pojecie funkcji – funkcja to po pierwsze relacje odpowiedzialności między ludzkim działaniem a potrzebą organizmu biologicznego i społecznego czyli odpowiedzi na ludzkie potrzeby; po drugie funkcja jako role jaką dany element pełni. W całokształcie kultury oznacza współzależności między wszystkimi elementami kultury. Zmienna jednej części systemu kulturowego powoduje zmiany pozostałych. Można to wyrazić wzorem y=f(x) to oznacza, że jeśli zmienia się x to zmienia się y. Również wtedy każdy określa się jakąś funkcją w pierwszym znaczeniu tzn gdy zmieniają się potrzeby (x) zmieniają się reakcje kulturowe(y). Pojecie funkcji w antropologii rozumiane w dwóch poziomach abstrakcji:

- cele jakim służą poszczególne elementy kulturowe

- role w całokształcie kulturowym

Socjolog Robert Redfor nazwał I funkcję jawną a II ukrytą

I funkcja – wywołanie deszczu

II funkcja – dostarczanie poczucia bezpieczeństwa – rytuał deszczu

Przekonanie o tym, ze kultura stanowi niepodzielną całość. Malinowski twierdził, że trzeba ją badać historycznie, mówił również, ze trzeba ukazać mechanizmy rządzące współczesnej struktury, a nie struktur minionych. Zarzucano Malinowskiemu ahistoryzm tzn. że ignoruje znaczenie historii.

Kultura jest integralną całością służącą zaspokojeniu ludzkich potrzeb, cała kultura spełnia określone funkcje. Kultura jest systemem rzeczy, działań, postaw w którym każda część istnieje jako środek prowadzący do celu. Istnieją dwa uwarunkowania ludzkiego życia: biologiczne i kulturowe. Zaspokojenie ludzkich potrzeb odbywa się zawsze za pomocą kultury. Kultura służy do zaspokojenia ludzkich potrzeb.

Malinowski wyróżnia trzy rodzaje potrzeb:

- podstawowe (I rzędu)

- pochodne (II rzędu)

- integratywne (III rzędu)

Każdej potrzebie odpowiada reakcja kulturowa, na każdą naszą potrzebę kultura reaguje w inny sposób.

POTRZEBY POCHODNE – inaczej społeczne, dotyczące funkcjonowania ludzi w grupie społecznej, produkcja narzędzi i dóbr konsumpcyjnych

POTRZEBY INTEGRATYWNE – potrzeby intelektualne, realizowane poprzez reakcje kulturowe: wiedza, religia, magia, etyka, moralność, sztuka czyli to co nazywamy kulturą symboliczną. Wszystkie te dziedziny realizują nasze potrzeby. Wszystkie te potrzeby muszą być zrealizowane aby człowiek funkcjonował prawidłowo.

POTRZEBA – system warunków w ludzkim organizmie w układzie kulturowym i w relacji ich obu do naturalnego środowiska co jest wystarczające dla przetrwania grupy i organizmu.

INSTYTUCJA KULTUROWA – instytucje służą do zaspokojenia ludzkich potrzeb. Instytucja po pierwsze jako zorganizowany system działań ludzkich, po drugie instytucja to ludzie realizujący te działania. Reakcje kulturowe realizowane są dzięki instytucji. Maja charakter uniwersalny. Malinowski określił strukturę instytucji kulturowej. Struktura instytucji:

- karty – zespół wartości umożliwiający organizowanie się ludzi

- personel – grupa ludzi wraz z podziałem obowiązków i autorytetów

- normy – wymagane umiejętności, zwyczaje, normy prawne obowiązujące członków instytucji

- substrat materialny – urządzenia, narzędzia jakimi dysponują ludzie

- działalność – to konkretne i rzeczywiste objawy funkcjonalne instytucji

Funkcje instytucji: właściwy rezultat zorganizowanej działalności

W dalszym etapie Malinowski badał wyspy Triobrianda w Afryce. Na podstawie tych badań wypracowuje nowy schemat badań. Problematyka zmiennej kulturowej. Stwarza on teorie kontaktu kulturowego. Teoria ta dotyczy przemian zachodzących w społeczeństwach pierwotnych. W wyniku kontaktu z społecznościami wysokorozwiniętymi pojawia się nowa jakość. Zderzenie kulturowe może prowadzić do modernizacji czy westernizacji. W wyniku zderzenia tych kontaktów dochodzi do zapożyczenia elementów kulturowych. W ten sposób rodzi się nowa rzeczywistość kulturowa. W wyniku kontaktu tworzą się nowe instytucje kulturowe lub następuje modyfikacja istniejących lub odrzucenie istniejących instytucji.

Radcliffe – Brown Alfred Reginald – urodzony w 1881, zmarł w 1955. Urodził się w Anglii, tam skończył szkołę, studia na Uniwersytecie Cambridge. Prowadził badania na wyspach Angamenskich w pobliżu Indii, które trwały w 1910 – 1912. Pozostawal pod wpływem Augusta Comte i Emila Durkei. Obaj twórcy mieli punkty zbieżne. Te wspólne punkty to:

- założenie o rozstrzygającym znaczeniu badań empirycznych dla teorii antropologicznej

- jest to założenie o holistycznym charakterze zjawisk społecznych i kulturowych

Twierdził, że przedmiotem antropologii powinna być struktura społeczna. On także jak Malinowski przyjął założenie o funkcjonalnym charakterze zjawisk społecznych i kulturowych. Wszelkie zjawiska społeczne i kulturowe spełniają określone funkcje w ramach systemu, w którym istnieje ich sens, można zrozumieć poprzez te funkcje. Twierdził on, że nie ma różnicy między antropologią a socjologią. Istotny dla niego był system społeczny, kultura jest tylko jedna z tego systemu. System społeczny i struktura społeczna to dla niego synonimy. Jego teorie nazywamy funkcjonalizmem strukturalnym.

W jego poglądach znajdziemy:

- strukturę społeczną – to podmioty zachowań z stosunkami społecznymi. Przedmiotem badań powinny być: interpretacja relacji pomiędzy przedmiotami zachowań. Poznając zachowania ludzi poznamy strukturę społeczną

- organizacja społeczna – związana jest z aspektem systemu społecznego, natomiast struktura społeczna jest statycznym aspektem, organizacja to uporządkowanie działań ze względu na rolę społeczną ludzi

- funkcja – to sposób w jaki działania ludzkie przyczyniają się do utrzymania ciągłości systemu

3 pod warunki do funkcji systemu społecznego:

- istnienie stopnia funkcjonalnej zgodności czyli solidarności pomiędzy członkami społeczeństwa w celu zapewnienia ciągłości systemu

- konstrukcje norm społecznych, w taki sposób aby nie mogły powstać nierozerwalne konflikty społeczne

- istnienie działań ludzkich, których funkcja polega na utrzymaniu funkcji systemu społecznego. Te działania to instytucje społeczne. Instytucje społeczne definiowane jako zestandaryzowany sposób zachowań ujety w normy i zasady.

Interesował go problem zmiany społecznej. Wymienia 2 typy:

- zmiana w obrębie struktury społecznej. Forma strukturalna (budowa systemu) pozostaje niezmieniona. Zmiany oznaczają ponowną adaptacje, czyli przystosowanie do zmieniających się wzorów zachowania. Adoptacja kulturowa do zmieniających się norm i wartości.

- zmiana struktury społecznej. Zmiana w wyniku wewnętrznego rozwoju lub działania zewnętrznych warunków. Zmiana endogenna – wewnętrzne przemiany, ewolucja, istota prowadzi do restrukturyzacji. Zmiana egzogenna – wywołana działaniem czynników zewnętrznych. Zachodzi na podstawie dyfuzji.

Malinowski wychodzi od pojęcia kultury i instytucji. Radcliff - Brown wychodzi od pojęcia roli społecznej i struktury społecznej. Instytucja wg Malinowskiego to „grupa ludzi zjednoczonych wspólnym zadaniem, rozporządzającą wspólnie pewnym wyposażeniem materialnym i rządzącą się pewnym zespołem reguł”.

Struktura społeczna – trwałe uporządkowanie osób w obrębie sieci stosunków społecznych określonych i kontrolowanych przez instytucje to jest społecznie ustanowione normy i wzory zachowań.

Obaj badacze rozpoczynali swoje badania od obserwacji grup ludzkich, które wypełniają swoje zadania oraz obserwacja jednostek pełniących określone role społeczne. Malinowski wprowadził kategorie potrzeb ludzkich jako dynamicznego czynnika w kulturze i jej rozwoju. Dzięki temu mógł dojść do teorii zmiany kulturowej, którą stworzył, a wobec której Radcliffe – Brown pozostaje bezradny. U Radcliffa – Browna dynamika systemu społecznego sprowadza się do reprodukcji struktury społecznej. Reprodukcja ta wynika z powszechnej akceptacji norm społecznych. Malinowski odrzuca ten pogląd.

ANTROPOLOGIA AMERYKAŃSKA

Najmłodsza ale najbogatsza. Najważniejszą kategorią badania kultura. Twórca nowoczesnej antropologii amerykańskiej: Franz Boas.

Franz Boas

Poglądy:

- krytyka ewolucjonizmu jako kierunku w antropologii (ale nie teorii ewolucjonizmu)

- instytucjonalizacja antropologii

- historyzm (pluralizm historyczny)

- zasada relatywizmu kulturowego

Najważniejsze dzieło „The Mind of Primitive Man” (1911). Dzięki niemu pojęcie kultury stało się najważniejsze dla antropologii amerykańskiej. Boas był Niemcem. Tam się kształcił. Doktorat z geografii fizycznej. Interesowała go kultura Eskimosów. Zbudował antropologię amerykańską od podstaw. Włączył się w politykę, walczył o autonomię uniwersytetów, częstość nauki. Uniwersytety mają same ustalić programy badawcze, niezależnie od układów politycznych. Uważał, że podstawą dla antropologii powinny być badania empiryczne (badania w terenie). Twierdził, że kultura powinna być badana w szerszym kontekście zjawisk przyrodniczych (czyli geograficznych), ekonomicznych, politycznych. Prezentował stanowisko teoretyczne. Niezależne podejście do materiału. Boas zainicjował również nurt: kultura i osobowość. Prowadził badania empiryczne na południowym wybrzeżu USA. Prowadził także badania na Syberii. Boas to twórca relatywizmu kulturowego – każda z kultur rozwija się na swój własny sposób, a nie według jednolitych praw.

Boas wyznaczył 3 kierunki badań:

- relacja człowiek – natura

- relacja człowiek – człowiek

- świadomość człowieka, czyli psychiczny aspekt kultury, czyli indywidualne reakcje jednostek na zderzenia kultury, ich indywidualna interpretacja.

Badania w praktyce to np. badania terenowe polegające na wywiadach ze starszyzną plemienną, ale to jeszcze obserwacja uczestnicząca. Boas eksponował znaczenie języka dla badań antropologicznych. Uważał, że to on umożliwia dostęp do stanów duchowych tubylców. Zasada relatywizmu kulturowego – każda z kultur rozwija się na swój własny sposób, ale nie według jednolitych praw. Wszelkie wartości są względne i nie ma żadnych uniwersalnych norm zachowania. Boas zaprzeczył tezie ewolucjonistów, że wszystkie kultury rozwijają się w ten sam sposób. Uważał, że na rozwój kultury ma wpływ czas i miejsce w jakiej ona powstaje. Każdą z kultur należy badać w relacji do niej samej. Nie ma kultury stanowiącej wzór odzwierciedlenia. Sugerował podejście holistyczne w badaniu kultury. Interesowały go bardziej różnice niż podobieństwa. Kładł nacisk na badanie historii, która mogła te różnice wyjaśnić. Każda kultura, może być rozumiana jedynie w terminach własnej historii – pluralizm historyczny. Nie napisał dzieła teoretycznego. Koncentrował się na badaniu, a nie na tworzeniu teorii.

W jego badaniach można dostrzec 2 watki, które rozwinęli jego uczniowie:

- historyczny – skupiający się na procesach historycznych, które mogą wyjaśnić rozkład cech kulturowych

- psychologiczny, który obejmował zainteresowanie źródłami równie pomiędzy umysłami jednostek należących do różnych kultur.

Uczniowie Boasa:

- I pokolenie – wątek historyczny – Alfred Louis Kroeber, Robert Lowie, Edward Sapir, Melwille Harskowitz, Aleksander Goldenweizer

- II pokolenie – wątek psychologiczny – szkoła kultury i osobowości, Ralf Linton, Ruth Benedict, Margaret Mead.

Clark Wissler – wybitny uczeń Boasa. Twórca koncepcji areałów kulturowych. Areał to przestrzeń, która obejmuje kultury do siebie podobne pod pewnymi względami, gdzie następuje zapożyczenie pewnych elementów kulturowych. Każdy Areał kulturowy posiada swoje centrum tj. najstarszy punkt tego areału. Centrum kulturowe to obszar największych koncentracji, gdzie rodzą się nowe elementy kultury. Z centrum rozprzestrzeniają się na resztę areału (na zasadzie fal rozchodzących się po wrzuceniu kamienia do wody). Najsilniejsze – bliżej centrum, najsłabsze – najdalej. Istniało kilka zasadniczych kultur, z których tworzono areały.

Alfred Louis Kroeber – (1876 – 1960) Najważniejsze dzieła „Istota kultury”, „O podstawowych obszarach kulturowych”. Założyciel Amerykańskiego Towarzystwa Antropologicznego 1917. Koncepcja kultury: kultura ma charakter autonomiczny, całościowy, historyczny, zróżnicowany. Twierdził, że kultury nie muszą być traktowane jako centra rywalizujących ze sobą lokalnych patrioty zmów, ale mogą być badane jako zjawiska przyrodnicze metodami nauk przyrodniczych (precyzja w badaniu, obiektywizm, traktowanie badanej kultury jako faktów w badaniu naukowym).

Koncepcja kultury Kroebera:

Pytał o istotę kultury (o najogólniejsze cechy kultury, różnice między ludźmi a światem przyrody), co różni kultury miedzy sobą.

Cztery podstawowe założenia koncepcji Kroebera:

- kultura ma charakter autonomiczny. Świat ma złożoną, niejednolitą budowę , dzieli się na względnie izolowane klasy zjawisk, którymi rządzą swoiste prawidłowości. Jedną z takich klas jest kultura. Jest autonomiczna, rządzi się swoimi prawami. Te klasy zjawisk są hierarchicznie uporządkowane. Poziomy: nieograniczony, ograniczony (fauna, flora), psychiczny, społeczno – kulturowy, ponad psychiczny. Inni uczniowie Boasa twierdzili, że kultura w oderwaniu od psychicznego poziomu nie istnieje.

- kultura ma charakter całościowy. Stanowi swoistą całość, złożone z powiązanych wzajemnie elementów, ale nie jest prosta sumą swoich elementów (zasada holizmu). Każdy element kultury należy więc interpretować w odwołaniu do szerszej struktury całościowej kultury. Całościowe struktury – typowe dla danej kultury powtarzające się związki zdarzeń i zjawisk

- kultura ma charakter historyczny – występuje w określonym miejscu i czasie a jej charakter zależy od czynników zewnętrznych (środowisko geograficzne, struktura demograficzna ludności, ustrój polityczny i społeczno – gospodarczy, wydarzenia polityczne, elementarne klęski jako czynniki, które decydują o kulturze). O kształceniu kultury decyduje też przeszłość – trzeba ustalić wszystkie poprzedzające etapy rozwojowe.

- zjawiska kulturowe są zróżnicowane przestrzennie i czasowo. Oznacza to, że każde zjawisko powinno być rozumiane i oceniane tylko z punktu widzenia kultury, do której należy. Żadnej kultury nie można oceniać przy pomocy standardów właściwych dla innej kultury. Badając jakąś kulturę trzeba się uwolnić od tendencji oceniania zjawisk kultury wg własnej kultury.

SZKOŁA KULTURY I OSOBOWOŚCI

Pierwszym przedstawicielem tej szkoły był Ralph Linton (1893 – 1953). Kontynuator dorobku Frenza Boasa. Prowadził badania empiryczne na Polinezji, Madagaskaże, w Afryce Wschodniej. Interesuje się psychologią. Łączy kompetencje z psychologii i socjologii. 1933 – wydaje „Studium człowieka”. Podejmuje problemy nowej orientacji w antropologii, związku kultury i osobowości. Zakładał, że badanie kultury wymaga podejścia interdyscyplinarnego antropologii, psychologii, socjologii. Wprowadził do socjologii także pojęcie jak: status i rola. Szczytowy rozwój tej szkoły to lata 20-ste i 30-ste XX wieku. Najważniejsza jest relacja między kulturą a jednostką ludzką, czyli człowiek jako reprezentant, uczestnik i twórca kultury. Linton uważał, że kultura jest realizowana w życiu jednostek. Uważał, że wyjaśnienie kultury to wyjaśnienie jej relacji w indywidualnych biografiach uczestników życia społecznego. Podstawą antropologii są badania terenowe. Wprowadził na grunt antropologii wiedzę psychologiczną. Podjął współpracę z psychoanalitykiem Abramem Kardinerem i wspólnie zorganizowali w 1938 r seminarium antropologiczne. Analizowali empiryczny materiał badawczy korzystając z metod analizy obu dziedzin. Stworzyli modele interakcji, miedzy kulturą, wychowaniem dzieci a osobowością jednostki. Wypracowano pewien język pojęć tj. np. struktura osobowości.

Instytucje kulturowe Kardiner podzielił na: pierwotne i wtórne. Przez instytucje rozumiał sposoby ludzkiego postępowania, wierzenia, myślenia, odczuwania.

Pierwotne – są odpowiedzialne za formowanie się postaw osobowości ludzkiej. Działają w obrębie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa. Wiąże się z procesem tłumienia popędów pierwotnych. To także praktyki, socjalizm jakie wytworzyła każda grupa aby przygotować swoich członków do życia w społeczeństwie i kulturze.

Wtórne – umożliwiają przystosowanie jednostki do otoczenia, zaspokajania ludzkich potrzeb. Zaliczył do nich religie, rytuały, mitologie, folklor, systemy tabu – to co pozwala nam odnaleźć się w grupie. Instytucje są podstawą struktury osobowości.

Franz Boas podkreślał znaczenie czynników psychologicznych w badaniu przemian kulturowych. Tym samym sprzeciwiał się zarówno dyfuzjonizmowi i funkcjonalizmowi. Na szczególną role jednostki w tworzeniu kultury zwrócił uwagę Edward Sapir. Edward Sapir uważał, że dotychczasowe ujmowanie kultury na gruncie antropologii uważał za zbyt abstrakcyjne, ogólne. Każda jednostka inaczej pojmuje tradycje. Zauważył, że kultura nie jest jedynie ograniczeniem, bo jednostki wykorzystuje się do własnych celów. Bardziej wiarygodne jest spojrzenie na kulturę z punktu widzenia jednostki. Bardziej niż odtwarzanie kultury poprzez rejestracje wytworów kulturowych i odpowiadających im zachowań. Zaproponował pierwszą definicję integracji kulturowej, którą pojmował jako wytworzenie wzorów wartości. Przeciwstawił kultury zintegrowane (autentyczne) kulturom nieautentycznym.

Kultura autentyczna posiada cechy tj. witalność, harmonia, dostosowanie do indywidualnej potrzeby stworzenia, organizmu.

Kultura nieautentyczna – niejednorodne, dysharmonijne, sztucznie narzucone jednostkom.

Sapir wywarł wpływ na lingwistykę antropologiczną czyli antropologiczne zbadanie języka. Razem z uczniem Benjaminem Whorf sformułował tezę Saphira – Whorfa. Polega ona na tym, że struktury sematyczne różnych języków są niewspółmierne. Szczególnie ich struktury gramatyczne. Struktury języka kształtuje sposób w jaki użytkownicy języka postrzegają, klasyfikują świat. „To nie my posługujemy się językiem, tylko język posługuje się nami”. Pełne porozumienie miedzy różnymi językami jest niemożliwe. Użytkownicy różnych języków w różny sposób postrzegają świat, to uniemożliwia pełne porozumienie. Pierwszą książką, która zawierała myśli Sapira była książka „Wzory kultury” Ruth Benedict z 1934 r. Benjamin Whorf twierdził, że struktury językowe wpływają na myśli, kulturę , tak że każdy język łączy się z odrębnym światopoglądem.

Ruth Benedict (1887 - 1948)

Ukończyła studia filozoficzne, poetka. Została uczennicą Boasa. „Wzory kultury” – to bestseller antropologiczny. Jest najpełniejszym rozwinięciem szkoły kultury i osobowości. Przedstawia 3 kultury:

- Indian Zuni

- Dobuańczyków

- Kwakiutlów

Każda z tych kultur stanowi niepowtarzalną kombinację cech rzutując na osobowość jednostek. Wyraziła w książce skrajny determinizm kulturowy w pojmowaniu osobowości. To kultura ukształtowała osobowość tych plemion. Indianie Zuni tworzą kulturę apollińską – łagodną, harmonijną. Dobuańczycy – lękliwi, paranoidalni, niezrównoważeni. Kwakiutlowie – egocentryczni, egoistyczni, gwałtownie wyrażający uczucia. Krytycy zarzucali jej arbitralne przypisywanie cech tym plemionom. Uzasadniła swoje przekonania twierdząc, że osobowości są produktami historii danej kultury. Nie ma ogólnie pojmowanej natury ludzkiej. Jej myślenie to apogeum relatywizmu kulturowego. Pojecie to można rozumieć:

- wąsko – dążenie do rozumienia kultur w świetle ich własnych kategorii niezależnie od standardów badacza

- szeroko – relatywizm kulturowy to postrzeganie kultur jako niewspółmiernych swoistych tylko o świetle własnych kategorii.

Benedict w odróżnieniu od Sapira uwydatniła rolę kultury, a nie jednostki. Każda kultura rozwija pewne fragmenty łuku ludzkich możliwości. Każdą kulturę można postrzegać jako osobowość w powiększeniu, zintegrowaną wokół pewnych wątków. Los jednostki zależy od przystosowania jej do wartości, które dana kultura ceni lub lekceważy.

Margaret Mead – Aktywna badaczka plemion pierwotnych. Społeczności badała metodą znakową – podejmowanie badań tego samego obiektu po dłuższej przerwie w czasie. Interesowała się mechanizmami, dzięki którym kultura kształtowała osobowości. Upatrywała je w technikach wychowawczych. Kładła nacisk na problemy emocjonalne wieku młodzieńczego oraz kobiece i męskie charaktery. Zastanawiała się czy są one stałe uwarunkowane kulturowo. Uznała, że nie są te cechy uniwersalne, lecz zależą od kultury. Wprowadziła socjologiczny wymiar do badań nad kulturą i osobowością. Doszła do wniosku, że za zachowanie człowieka odpowiedzialne są warunki środowiskowe, a nie geny.

Podział na 3 typy kultury wg Mead:

- postfiguratywna – kultura nieocenionych przodków. Młodsze pokolenia przyswajają wzorce kulturowe od pokoleń starszych. Dojrzewanie pociąga za sobą przejmowanie roli dorosłego (ideałem kulturowym jest dojrzałoś). Dotyczy to społeczeństw tradycyjnych, u których występuje wysoki analfabetyzm i zamkniecie jednostek w małych społeczeństwach

- kofiguratywna – kultura odnalezionych rówieśników. Współwystępują tu wzorce kulturowe młodszych i starszych pokoleń, ale żadna z tych kultur nie jest dominująca. Starsi nie są w stanie sami wprowadzić młodych w dorosłość. Osobami znaczącymi są rówieśnicy. Charakterystyczny dla stadiów rozwojowych społeczeństwa przemysłowego

- prefiguratywna – związana z kulturą zagadkowych dzieci. Wzorcem są młodsze pokolenia. Dorośli nie nadążają za zmianami, które następują bardzo szybko. Świat staje się zrozumiały tylko dla dzieci. Kultura charakterystyczna dla społeczeństw nowoczesnych. Starsi muszą się dostosowywać.

STRUKTURALIZM

Strukturalizm zakłada, że rzeczywistość jest uporządkowana i zorganizowana, inaczej „ustrukturyzowana” i tylko przez badanie struktur można odkryć sens i funkcje elementów rzeczywistości

struktury są zróżnicowane, ale również samowystarczalne, posiadają one ogólne i konieczne cechy –

struktura ma potrójny charakter: całości, przekształceń i samosterowania (trwałość i niezmienność),

człowiek istnieje w ugrupowaniach społecznych, które są całościami; całości te ulegają przekształceniom, czyli transformacjom, a istnienie norm i sankcji społecznych to zapewnienie samoregulacji systemu społecznego;

kształt stosunków społecznych i kultury tj. obserwowalna rzeczywistość społeczna i kulturowa jest zewnętrznym wyrazem, znakiem nie uświadamianych przez ludzi struktur. Struktury te są odnajdywane dzięki transformacyjnej analizie strukturalnej.

struktury:

1) reguły zawierania małżeństw – krążenie kobiet i wymiana ekonomiczna,

2) mit – mit jest słowem, czyli całością znaczącą – nie jest tym co zawiera przekaz, ale sposobem znaczenia, formą, - jest wtórnym elementem semiologicznym, tworzącą znak całość

„Mit nie jest wyrazem podstawowych uczuć człowieka, nie jest przejawem archetypów, nie jest tłumaczeniem zjawisk niezrozumiałych i nie jest protohistorią – mit jak język ujmuje świat, tylko że na innym poziomie – istnieje logiczna spójność myślenia mitycznego i myślenia naukowego, a różnice dotyczą charakteru rzeczy, do których odnoszą się operacje umysłowe”

elementem konstytutywnych mitu jest mitem jak fonem, morfem czy semem

istnieje logika myślenia nieracjonalnego i wyraża się ona w mitach – „wszystkie mity mówią to samo”; obecność mitu jest stałym atrybutem myślenia ludzkiego;

W latach 60-tych najważniejsze stało się stworzenie ogólnej gramatyki literatury i skonstruowanie systemu języka literackiego. Również w tym okresie strukturalizm zyskał rangę systemu filozoficznego. I tak jak głównym patronem wcześniejszego strukturalizmu stał się Ferdynand de Saussure, a najważniejszą książką był „Kurs językoznawstwa ogólnego”, tak teraz na czele strukturalizmu powojennego stał Claude Lévi-Strauss oraz jego „Antropologia strukturalna”.

Podczas pobytu w USA Levi-Strauss zaprzyjaźnił się z Romanem Jacobsonem. Dzięki temu radykalnie przeformułował swoje poglądy na etnografię – wzorem stało się dla niego językoznawstwo strukturalne (zwłaszcza fonologia) i metody analizy strukturalnej. Uświadomił sobie wówczas możliwość opanowania przytłaczającej wielości rozmaitych zjawisk i pojęć przez określenie najprostszych łączących je relacji, a więc – jak to wyraził w Lekcji lingwistyki – znalezienia inwariantów zmienności. Jako etnologowi chodziło mu w tym momencie o możliwość uporządkowania wszystkiego tego, co dotyczy aktywności kulturowej człowieka (obrzędów, rytuałów, mitów, relacji rodzinnych, sposobów jedzenia itd. – słowem, wszystkich praktyk kulturowych).

Powojenny okres strukturalizmu został zdominowany przez myśl antropologiczną, a do głosu doszły przesłanki filozoficzne teorii systemu językowego.

Powstała teza, że rozmaite zachowania kulturowe człowieka można uznać za odrębne systemy znaków („języki”) i na zasadzie analogii można było je badać w podobny sposób do tego, w jaki za pomocą analizy strukturalnej badano system języka naturalnego. Lévi-Strauss upowszechnił i rozwinął te tezy.

Dzięki inspiracjom teorią języka de Saussure’a i fonologią Trubickiego Lévi-Strauss stworzył nowy rodzaj nauki o zachowaniach kulturalnych człowieka, zwany antropologią strukturalną (etnologią). Swoją fascynację fonologią ukazał w jednym z wczesnych artykułów programowych, zatytułowanym Analiza strukturalna w językoznawstwie i antropologii (1945). Jego zdaniem fonologia: musi odegrać względem nauk społecznych taką samą rolę odnowicielską, jaką fizyka atomowa odegrała wobec całokształtu nauk ścisłych.

Szczególnie inspirujący dla Levi-Straussa okazał się koncept fonemu – elementarnej cząstki języka. Pisał np.: że terminy pokrewieństwa są jak fonemy, elementami znaczenia. Zyskują znaczenie wtedy, kiedy są scalone w systemy. „Systemy pokrewieństwa” jak „systemy fonologiczne” są wypracowane przez umysł na poziomie myślenia nieuświadamianego. Czyli zjawiska pokrewieństwa są zjawiskami tego samego typu, co zjawiska językowe.

W 1958 roku opublikowano Antropologię strukturalną Levi-Straussa, która stała się manifestem dojrzałego strukturalizmu i swego rodzaju biblią powojennej generacji strukturalistów francuskich.

Najważniejszym wątkiem jego badań stanowiła analiza mitów. Mity powtarzają się we wszystkich kulturach, można nawet dostrzec ich podobieństwo w różnych, często odległych kręgach kulturowych. Stanowią też wyraz nakazów i zakazów społecznych, które człowiek przyjmuje za swoje, nie zdając sobie sprawy z ich pochodzenia. Mity więc tworzą podstawowy język: uniwersalny system zachowań kulturowych, budują ich nieuświadomioną przez człowieka strukturę. Aby odnaleźć ową strukturę, należało uporządkować wszystkie znane wątki fabuł mitycznych i wyodrębnić jednostki znaczące. W tym celu zastosował technikę rozkładania historii opowiadanej przez mit na pojedyncze zdarzenia stanowiące samodzielne całości (np. „Edyp zabija Sfinksa”, „Edyp zabija ojca”, „Edyp poślubia matkę” itd.). Zdarzenia te nazwał mitemami (elementarnymi cząstkami znaczącymi). W opowieści mitycznej spełniały taką samą funkcję, co fonemy w języku, choć różnił się od nich zasadniczo, sytuując się dopiero na poziomie zdania. Na podstawie analizy strukturalnej Levi-Strauss sformułował jedną ze swoich najważniejszych tez: substancja mitu nie tkwi ani w stylu, ani w sposobie narracji, ani w składni, lecz w historii, którą się tam opowiada.