plik


ÿþMedycyna Rodzinna  Leczenie bólu przewlekBego: Ból definicja: Jest to nieprzyjemnym doznaniem zmysBowym i emocjonalnym zwizanym z aktualnie wystpujcym lub zagra|ajcym uszkodzeniem tkanek, albo te| odczuciem opisywanym w kategoriach takiego uszkodzenia.  ból jest doznaniem nieprzyjemnym i je|eli jest dBugotrwaBy i silny to staje si cierpieniem  ból ostrzega przed dziaBaniem silnych bodzców zewntrznych uszkadzajcych tkanki  ból jest jednym z objawów choroby, sygnalizujc jej powstanie i zmusza do szukania pomocy i usunicia przyczyny PodziaB bólu w zale|no[ci od przyczyny: Czasu (podziaB wzgldny):  ostry (do 3 miesicy)  przewlekBy (powy|ej 3 miesicy) Miejsca postrzegania:  zlokalizowany (daje si dobrze umiejscowi)  rzutowany (odczuwany w innym miejscu ni| zródBo powstawania np. posta rwy kulszowej gdzie ból odczuwalny jest w bocznej cz[ci podudzia, cho przyczyn jego jest podra|nienie korzenia lub nerwu rdzeniowego S1  uogólniony (ze zmianami psychicznymi) Miejsce powstania:  nocyceptywny  normalny - powstaje w wyniku podra|nienia zakoDczeD nerwowych wBókien. Rodzajem jest ból fizjologiczny  ból powstajcy w wyniku dziaBania bodzca bez uszkodzenia tkanek.  Nienocyreceptorowy  np. patologiczny powstajcy w wyniku obni|enia progu pobudliwo[ci nocyreceptorów (ból zapalny) lub uszkodzenia o[rodkowego lub obwodowego ukBadu nerwowego (ból neuropatyczny) Ból:  receptorowy  fizjologiczny  kliniczny  niereceptorowy  neuropatyczny  psychogenny Rodzaje bólu: Ból ostry:  najcz[ciej receptorowy  Rola: ostrzegawczo obronna  Terapia: u[mierzanie bólu Ból przewlekBy:  zBo|ony mechanizm powstawania  nie speBnia roli ostrzegawczo  obronnej  ze wzgldu na charakter i objawy jest chorob sam w sobie  wielokierunkowe postpowanie terapeutyczne http://wojsk-lek.org Leczenie bólu przewlekBego  medycyna rodzinna 1 z 7  leczenie bólu Nocycepcja: proces wykrywania, sygnalizowania obecno[ci bodzca uszkadzajcego i jego percepcji: 4 procesy fizjologiczne: 1. przetwarzanie 2. przewodzenie 3. modulacja 4. percepcja Przetwarzanie (transdukcja): - w zakoDczeniach nerwowych nastpuje zamiana ró|nych rodzajów energii dziaBajcego bodzca (mechanicznego, termicznego, chemicznego) na impuls elektryczny. Przewodzenie (transmisja)  z miejsca powstania do miejsca postrzegania (percepcji) Pierwotne etapy przewodzenia: 1. pierwotne neurony aferentne, których wypustki koDcz si w rdzeniu krgowym 2. drugi ukBad neuronów obejmujcy drogi od rogu tylnego rdzenia krgowego do wzgórza i pnia mózgu 3. neurony stanowice drogi wzgórzowo  korowe Modulacja  impuls nerwowy na drodze przewodzenia ulega neuroplastycznym zmianom Pwostawanie bólu przewlekBego:  ostry ból zazwyczaj ustpuje po wygojeniu tkanki  czasem czynnik szkodliwy dziaBa tak dBugo  nawet lata np. w zmianach zwyrodnieniowych stawów i mo|e doj[ do utrwalenia bólu mimo przeprowadzenia udanego zabiegu. Etapy powstania bólu przewlekBego: 1. powstanie nadwra|liwo[ci nocyreceptorów 2. powstanie nadwra|liwo[ci w obwodowych cz[ciach wBókien do[rodkowych 3. powstanie nadwra|liwo[ci w komórkach rogów tylnych 4. powstanie nieprawidBowych poBczeD w OUN 5. trwale zmiany w ukBadzie nerwowym Charakterystyka bólu: Ból somatyczny:  zlokalizowany  przerywany lub staBy  tpy  rozdzierajcy Ból trzewny:  rozproszony  [..] Ból somatyczny: staBy lub narastajcy, samoistny lub uciskowy, nasilajcy si przy zmianie pozycji, Batwy do opisania i zlokalizowania. Ból trzewny: Rozlany, gBboki, opisywany jako ucisk, kolka, przeszywajcy, trudny do opisania i zlokalizowania. http://wojsk-lek.org Leczenie bólu przewlekBego  medycyna rodzinna 2 z 7 Strategia postpowania przeciwbólowego:  badania  wyja[nienie  modyfikacja procesu patologicznego  podniesienie progu odczuwania bólu  przerwanie drogi przewodzenia bólu  modyfikacja stylu |ycia. Strategia leczenia:  Dawki leków nale|y dobra indywidualnie dla ka|dego chorego i jego rodzaju bólu  utrzymywanie staBego st|enia terapeutycznego leku przez podawanie kolejnych dawek w regularnych odstpach czasu (nie w razie bólu)  zamieni lek na silniejszy, je|eli sBabszy przestaje by skuteczny.  W bólach przemijajcych stosowa dawki ratunkowe odpowiednio dobranych leków  kojarzy leki o ró|nych mechanizmach dziaBania  uzupeBnianie leczenia odpowiednio dobranymi lekami adjuwantowymi  wybra je|eli to mo|liwe drog doustn podania leków lub inna wygodna dla chorego: przezskórn, podjzykow, do|ylna  przez port  leczy i zapobiega objawom ubocznym  zaparcia  zwalcza inne objawy zwizane z przewlek chorob nudno[ci, [wid skóry, sedacja, duszno[  otoczy szerok wszechstronn opiek chorego i jego rodzin  rozpoznanie, plan leczenie uzgodnione z pacjentem. Uzyskanie jego akceptacji i zrozumienia Drabina analgetyczna wg WHO: I stopieD:  NLPZ,  paracetamol,  analgetyki (leki przeciwidrgawkowe, G-C-S) II stopieD:  sBabe leki opioidowe  NLPZ, leki adjuwantowe III stopieD:  silne leki opioidowe  NLPZ  leki adjuwantowe VAS  visual analogue scale Porównawcza wzrokowo  analogowa skala nat|enia bólu. (je|eli cyfry  NRS) Pacjent okre[la nat|enie bólu w 11 stopniowej skali wg któej:  0  oznacza caBkowity brak bólu  10 najwikszy do wyobra|enie ból NLPZ: http://wojsk-lek.org Leczenie bólu przewlekBego  medycyna rodzinna 3 z 7 DziaBanie:  przeciwzapalne  przeciwbólowe  przeciwgorczkowe  przeciwagregacyjne  hamuj syntez prostaglandyn w tkankach, a tak|e w OUN (dziaBanie przeciwgorczkowe)  blokuj cyklooksygenaz, przerywajc w ten sposób kaskad syntezy prostaglandyn NLPZ  grupy leków: 1. Pochodne kwasu salicylowego æ% kwas acetylosalicylowy (polopiryna, aspiryna) 2. Pochodne kwasu octowego æ% indometacyna (metodol) æ% diklofenak (Voltaren) 3. Pochodne kwasu propionowego æ% Ipubrofen æ% Naproksen æ% Ketoprofen (profenid) 4. Pochodne kwasu antranilowego æ% kwas mefenamowy (mefact) 5. Oksymy æ% Piroksylam 6. Prazolony æ% Fenylobutazon (Butapirazol) æ% Propylofenazon æ% Metamizol (pyralgina) Dobierajc lek nale|y pamita o zrównowa|eniu dziaBaD przeciwzapalnego i przeciwbólowego z objawami niepo|danymi np. Indometacyna (najsilniej hamujca syntez prostaglandyn osBabia ochron |oBdka i nerek wskutek niedoboru prostacykliny), dlatego rezerwuje si go do leczenie stanów ostrych i zaostrzeD przewlekBych stanów zapalnych, aby osign czas ich stosowania do 7 dni. OKSYKAMY  wymagaj zastosowania w pierwszych dniach dawki nasycajcej. POCHODNE KWASU propionowego: Diklofenak  (najsilniej hamujce aktywno[ cyklooksygenazy w komórkach odczynu zapalnego), zaleca si w stanach których przyczyn bólu s przewlekBe odczyny zapalne. NLPZ  powikBania ze strony przewodu pokarmowego: 1. Owrzodzenia bBony [luzowej |oBdka 2. krwawienia z przewodu pokarmowego 3. perforacje przewodu pokarmowego (po I tygodniu terapii NLPZ 60- 100% chorych ma wybroczyny w bBonie [luzowej, nad|erki, krew utajon w kale  wBa[ciw profilaktyk, inhibitory pompy protonowej, mizoprostol OddziaBywanie na nerki Klasyczne NLPZ hamuj produkcje PGE2 i PGI2, które reguluj nerkowy przepByw krwi. http://wojsk-lek.org Leczenie bólu przewlekBego  medycyna rodzinna 4 z 7 NLPZ w sytuacji zmniejszonego przepBywu (stres, hipowolemia, wiek podeszBy, niewydolno[ nerek??) zwikszaj ryzyko upo[ledzenie funkcji nerek. NLPZ  czynniki ryzyka:  wiek powy|ej 65 lat  leczenie steroidami, lekami p zakrzepowymi, diuretykami, inhibitorami ACE,  Nadci[nienie ttnicze  Odwodnienie, niewydolno[ nerek Aczne podawanie dwóch NLPZ jest bBdem, gdy| wtpliwe jest uzyskanie wikszej skuteczno[ci terapeutycznej, natomiast na pewno zwiksza si ryzyko wystpienia objawów nieporzdanych DziaBania nieporzdane NLPZ:  OUN  zawroty gBowy, szum w uszach oraz upo[ledzenie sBuchu  niedokrwisto[ anaplastyczna i agranulocytoza  dziaBania teratogenne PARACETAMOL:  dziaBanie przeciwbólowe i przeciwgorczkowe (siBa dziaBania porównywalna z kwasem acetylosalicylowym)  brak dziaBania przeciwzapalnego  produkt metylacji fenacetyny (ale mniej toksyczny)  hamuje aktywno[ cylkooksygenazy w OUN  wchBania si dopiero w jelicie cienkim  równoczesne podanie leku zwalniajcego opró|nianie |oBdka np. opioidów opóznia dziaBanie paracetamolu  jest prawie caBkowicie metabolizowany przez wtrob  uwaga! Przy upo[ledzonej czynno[ci wtroby, przedawkowanie? Zpiczka wtrobowa  alkohol wzmaga hepatotoksyczno[ paracetamolu  nie dra|ni bBony [luzowej |oBdka  nie upo[ledza czynno[ci kBbków nerkowych  nie ma wBa[ciwo[ci antyagregacyjnych i dlatego mo|na go podawa z lekami przeciwkrzepliwymi  Nale|y pamita, ze wchodzi w skBad wielu leków zBo|onych [...] Opioidofobia Chory i rodzina:  ju| dostaj narkotyki  to ju| koniec  umieram  poBo|yli na mnie kresk  nie bd mnie leczy, zrobi ze mnie narkomana Lekarze:  tolerancja  bd coraz sBabiej dziaBaBy  Objawy uboczne  depresja oddechowa  KBopoty formalne  recepty Farmaceuci:  kontrole  konieczne zabezpieczenia DziaBania niepo|dane: http://wojsk-lek.org Leczenie bólu przewlekBego  medycyna rodzinna 5 z 7  wymioty  nudno[ci  skurcz zwieraczy  depresja oddechowa  zapracia  nadmierna sedacja Leki wspomagajce  Adjuwanty:  stosowane w celu zwikszenia dziaBania przeciwbólowego opioidów  leczeniu bólu nie reagujcego na analgetyki (ból neuropatyczny)  zminimalizowana negatywnych odczu towarzyszcych bólowi (depresja, lk)  leczenie objawów mogcych wtórnie nasila ból (obrzk, stan zapalny) Adjuwanty: 1. TLPD (amitryptylina, impramina) 2. leki przeciwdrgawkowe (karbamiazapina, fenytoina, klonazepam) 3. GKS (bardzo skuteczne w zwizku z nowotworowym nacieczeniem tkanek mikkich) 4. leki przeciwlkowe i uspokajajce (hydroksyzyna) 5. leki zmniejszajce napicie mi[niowe (baklofen) 6. leki znieczulajce miejscowo (Lidokaina) Amitryptylina, Doksepina dawka wstpna 10mg, dawka max 75mg.24h Objawy niepo|dane:  retencja moczu  zaparcia  napady jaskry  senno[  sucho[ w ustach  tachykardia (50% leczonych)  ogólna niesprawno[c  zmcznenie LEKI PRZECIWDRGAWKOWE: Stosowane w leczeniu bólów neuropatycznych. Hamuj samoistne pobudzenia we wBóknach nerwowych poprzez blokowanie patologicznych kanaBów sodowych. Karbamiazepina: dawka wstpna 100mg dawka max 1800mg Fentytoina, kwas walproinowny, klonazepam DziaBania niepo|dane:  uszkodzenie szpiku kostnego  ataksja  senno[  zaburzenia dyspeptyczne  spowolnienie my[lenia http://wojsk-lek.org Leczenie bólu przewlekBego  medycyna rodzinna 6 z 7 Kortykosteroidy: DziaBanie:  przeciwzapalne  przeciwobrzkowe  przeciwwymiotne  poprawiaj aptetyt  poprawiaj nastrój Wskazania:  ból neuropatyczny  wzmo|one ci[nienie wewntrzczaszkowe  rozlany ból kostny najcz[ciej stosowany  dexametazon dawki 2-24mg/24h Psychologiczne metody leczenia bólu:  Terapia poznawcza (kogniotywna)  celem jest nauczenie chorego jak |y peBniej i satysfakcjonujco, poprawa sprawno[ci fizycznej, aktywny styl |ycia.  Terapia behawioralna  wyja[nieniu choremu psychologicznych mechanizmów bólu. Leczenie fizykalne:  termoterapia  krioterapia  laseroterapia  Elektroterapia (galwanizacja)  techniki manualne (masa|)  gimnastyka lecznicza Wskazania do skierowania chorego do poradni leczenia bólu:  nieskuteczno[ standardowego leczenia  brak mo|liwo[ci ustalenia wBa[ciwego rozpoznania  Nasilone dziaBanie uboczne leków przeciwbólowych  szybkie narastanie zapotrzebowania na opioidy  wskazania do zastosowania inwazyjnych metod leczenia  |yczenie chorego Schemat WHO jest skuteczny u 85% chorych je|eli postpowanie wg schematu jest nieskuteczne, lub istniej wskazania do inwazyjnych metod leczenia nale|y skierowa chorego do poradni leczenia bólu, gdzie mo|liwe s:  blokady i podawanie leków dokanaBowo  neurolizy i inne zabiegi neurodestrukcyjne  procedury specjalistyczne: radioterapia, chemioterapia, immunoterapia, leczenie chirurgiczne http://wojsk-lek.org Leczenie bólu przewlekBego  medycyna rodzinna 7 z 7

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Podstawowe zasady leczenia ostrego i przewlekłego bólu w praktyce lekarza rodzinnego
Teriapia poznawczo behawioralna w leczeniu bezsenności przewlekłej
Gorzkowicz Bożena Leczenie rany przewlekłej integralną kompe
02 Leczenie bolu pooperacyjnego Szkola Bolu PTCh Machala W 09[1]
Leczenie bólu
Koksyby Postęp w leczeniu bólu i zapalenia w chorobie zwyrodnieniowej stawów (osteoartrozie)
inwazyjne metody leczenia bolu
Leczenie przewleklego WZW typu B lub C
Leczenie przewlekłej niewydolności serca

więcej podobnych podstron