plik


ÿþMECHANIZMY AGRESYWNYCH ZACHOWAC Agresja jako instynkt Instynkt walki jest okre[lany jako nieodzowny warunek do |ycia i prze|ycia. Teoria instynktu agresji zostaBa przyjta na gruncie psychoanalizy. Zygmunt Freud uwa|aB, |e agresja jest niezbdna do przetrwania, do utrzymania gatunku. CzBowiek przychodzi na [wiat z gotowym instynktem walki. TwierdziB, |e w chwili narodzin posiadamy dwa przeciwstawne instynkty: |ycia (Eros) i [mierci (Thanatos). Instynkt |ycia powoduje, |e jednostka rozwija si i utrzymuje przy |yciu, a instynkt [mierci dziaBa w kierunku samozniszczenia jednostki. Instynkt [mierci czsto zostaje skierowany przeciwko otaczajcemu [wiatu, przybierajc form agresji wobec innych. Freud postrzegaB zachowania agresywne jako swego rodzaju hydrauliczny model, który musi ulec rozBadowaniu, je[li ci[nienie przekroczy dopuszczalne normy. Ponadto sdziB, i| nagromadzon energi mo|na rozBadowa w bezpieczny sposób przez katharsis  redukcj napicia za pomoc pBaczu, sBów czy innych symbolicznych [rodków. Freud uwa|aB, |e skBonno[ do agresji to pierwotna, popdowa dyspozycja czBowieka, a zarazem najsilniejsza przeszkoda w rozwoju kultury. DoszedB do wniosku, |e czBowiek rodzi si z instynktem [mierci, który zwrócony do wewntrz przejawia si w agresji skierowanej do samego siebie. W przypadkach drastycznych agresja ta przybiera form samobójstwa. Natomiast kiedy instynkt jest zwrócony na zewntrz, wówczas przejawia si we wrogo[ci, sadyzmie, skBonno[ciach do niszczenia i zabijania. Podobne stanowisko prezentuje Konrad Lorenz. WskazywaB on na podobieDstwo pewnych mechanizmów [wiata zwierzcego i ludzkiego, na biologiczne tBo agresji, szczególnie wewntrzgatunkowej, podkre[lajc przy tym doniosBa rol w procesie doboru naturalnego, wa|nego dla zachowania i rozwoju gatunku. OparB on swoj teori na rozró|nieniu, |e instynkt agresji jest wrodzony i niezmienny, natomiast zachowania agresywne wzbudzane przez instynkt s w ró|nym stopniu podatne na wpBywy zewntrzne i mog by modyfikowane przez wychowanie. Zdaniem Lorenza agresja to instynkt sBu|cy zachowaniu gatunku. Warunkowana jest dziedzicznie i wyzwalana naturalnie przez pewne bodzce lub ich zespoBy, ale inne dziedziczne bodzce mog j naturalnie hamowa. Spostrze|enia dotyczce [wiata zwierzt odnosz si do ludzi, ale w ich przypadku pewne sygnaBy hamujce s mniej efektywne ni| u zwierzt. WpBywa to na zastraszajce szerzenie si agresji wewntrzgatunkowej. Naturalna agresja wewntrzgatunkowa to niezbdny do utrzymania |ycia i systemu element organizacji wszystkich istot, którego funkcja wprawdzie mo|e ulec wypaczeniu, i który mo|e prowadzi do niszczenia, ale pomimo to dziaBa dla dobra wielkiej sprawy |ycia. WedBug Lorenza agresja jest wrodzonym wzorcem zachowania, który zostaje automatycznie wzbudzony pojawieniem si w otoczeniu odpowiednich wyzwalaczy lub pojawieniem si odpowiednich inhibitorów. Organizm nie musi uczy si znaczenia ani jednych, ani drugich, gdy| zdolno[ do stosownego reagowania na te bodzce jest wrodzona. Ponadto czBowiek ze wzgldu na sw umiejtno[ sporzdzania narzdzi i zdolno[ planowania mo|e rozmy[lnie wyrzdzi niemal nieograniczone szkody i krzywdy, nawet nie przy|ywajc agresywnych uczu i nie wchodzc w osobiste interakcje ze swoimi ofiarami. W obecnych czasach rozszerza si agresa destruktywna. Spitrzona agresja powinna znalez uj[cie albo w postaci bezpo[redniej walki midzy osobnikami w formie zrytualizowanej (sport) lub przez przeniesienie na inny przedmiot. McDougall twierdziB, |e instynktowi walki towarzyszy uczucie gniewu, które jest impulsem do ró|nych agresywnych zachowaD. Instynkt walki jest zjawiskiem pozytywnym, poniewa| umo|liwia utrzymanie dotychczasowego posiadania. Ponadto prowadzi ono do zachowaD umo|liwiajcych zaspokojenie potrzeb czBowieka, skBania go do obrony przez atakiem. Agresja jako nabyty popd Najbardziej znana jest klasyczna teoria frustracji-agresji Johna Dollarda (1939): " agresja jest zawsze poprzedzona frustracj, " ka|da frustracja powoduje bezwzgldne wystpienie agresji. Gniew jest wyuczonym popdem, tzn. | szarpanie, bicie, drapanie oraz wewntrzne reakcje trzewne s wrodzonymi reakcjami gniewnymi na pewne sytuacje. Agresja jest popdem bdcym reakcj na frustracj. Zachowanie czBowieka zmierza zawsze do osignicia jakiego[ celu. Agresji wystpi zatem wtedy, kiedy jest najsilniej wyuczon reakcj na gniew. Sugeruje to, |e gniew wywoBany przez frustracj po[redniczy w pewnych okoliczno[ciach midzy afrustracj a agresj. Arnold H. Buss  nie mo|na agresji interpretowa jako popdu. Jedynym aspektem agresywnego zachowania, który mo|na rozpatrywa w kategoriach popdowych, jest emocjonaln reakcj gniewu. Robin R. Sears uznaje mo|liwo[ wytworzenia si nowych popdów. W wyniku zderzenia si dwu jednakowo silnych tendencji, pierwsze zwizanej z oczekiwaniem nagrody oraz drugiej zwizanej z przewidywaniem kary za okre[lone zachowanie. Popdy zale|no[ci i agresji mog rozwija si we wczesnym dzieciDstwie na podstawie zachowaD instrumentalnych wzmacnianych uzyskiwanym zainteresowaniem. Ponadto Sears wyró|nia: " zachowania instrumentalne typu zale|no[ciowego (niezaradno[, bezsilno[, skarg, cichy pBacz, pro[b), " zachowania instrumentalne typu agresywnego (krzyk, gBo[ny pBacz, gwaBtowne i nieskoordynowane ruchy, uderzanie przedmiotów, kopanie ich itp.). Leonard Berkowitz  frustracja wywoBuje gniew, który jest specyficzn emocj dla agresji i jej niezbdnym podBo|em. Gniew to zaledwie gotowo[ do agresywnego zachowania, które pojawi si lub nie, w zale|no[ci od tego, czy jednostka odbierze, a nastpnie zinterpretuje san sytuacj jako zawierajc sygnaBy wywoBujce agresj lub nie. Agresja jako efekt uczenia si Za twórc spoBecznej teorii uczenia si uznaj si Alberta Bandur, którego zdaniem na zachowania agresywne czBowieka maj wpByw czynniki [rodowiskowe. Chocia| frustracj i ból mo|na uzna za istotne bezpo[rednie przyczyny agresji, to jest jednak wiele czynników po[rednich, które mog wywoBa agresj u osoby bardzo sfrustrowanej  czynniki te s efektem uczenia si. Zachowania agresywne czBowiek przyswaja sobie w formie uczenia si i obserwacji. Jednostka obserwuj, a z czasem obserwujc model, uczy si zachowaD agresywnych i zapamituje schemat dziaBania. Poniewa| czBowiek |yje i ksztaBtuje si w okre[lonych warunkach spoBecznych i [rodowiskowych, czsto "modeluje" negatywne wzorce ze swojego otoczenia. Mog to by wzorce agresywnych zachowaD z grup rówie[niczych i podkulturowych, czy modele (idole) o skBonno[ciach agresywnych, znane ze [rodków masowego przekazu. Albert Bandura twierdzi, |e du| rol w uczeniu, podtrzymywaniu oraz utrwalaniu zachowaD agresywnych odgrywaj wzmocnienia. Zwraca szczególn uwag na znaczenie symbolicznych kar i nagród, do których zalicza spoBeczne reakcje na zachowania agresywne. Do kar mo|na zaliczy: odrzucenie, odtrcenie, lekcewa|enie, pogard; natomiast do nagród: akceptacj, uznanie, podziw innych, presti|. Bandura wskazuje równie| na wzmocnienia wewntrzne, do których zalicza satysfakcj, któr ma czBowiek zachowujcy si zgodnie z wyznawan hierarchi warto[ci. Z do[wiadczeD Bandury wynika tak|e, i| wyuczone przez jednostk zachowania agresywne nie musz pojawia si w przysBo[ci automatycznie. Ich ponowne pojawienie si mo|e by kontrolowane oraz modyfikowane przez czynniki intelektualne i poznawcze. W teorii spoBecznego uczenia si agresja mo|e by tak|e rezultatem przykrych do[wiadczeD, do których zaliczy mo|na m.in.: przykre i uci|liwe traktowanie przez inne osoby. Zarówno frustracja, jaki i inne negatywne do[wiadczenia wytwarzaj u ludzi stan pobudzenia emocjonalnego, w wyniku którego ksztaBtuj si zachowania uBatwiajce radzenie sobie ze stresem. Dlatego te| pozytywnych wzorców i standardów spoBecznego postpowania powinna uczy rodzina, której znaczenia wychowawczego nie wolno nie docenia. Dziecko, które uczy si w rodzinie pozytywnych wzorców zachowaD, identyfikuje si z rodzicami oraz odczuwa pozytywne wizi uczuciowe midzy czBonkami rodziny, to takie wzmocnienia spoBeczne gwarantuj jego prawidBow socjalizacj. Je[li jednak wystpi wzmocnienia negatywne, to mimo wszystko teoria spoBecznego uczenia si wyznaje optymistyczny pogld, |e je|eli agresja jest zachowaniem wyuczonym, to zawsze mo|na si jej oduczy. Surowe wychowanie mo|e sprawi, |e ludzie naucz si zbioru agresywnych zachowaD dyscyplinujcych, te za[ nastpnie bd stosowane automatycznie, bez zastanowienia. Na[ladowaniu podlega agresywny styl interakcji, a nie konkretne zachowania. Uczeniu si przemocy sprzyja brak umiejtno[ci rozwizywania problemów oraz uczenia si bycia asertywnym. M|czyzni, którzy przejawiaj zachowania agresywne, mimo umiejtno[ci odmawiania, nie potrafi w pozytywny sposób zadba o swoje prawa, czy zwróci si do innych o pomoc. SkBonno[ do przemocy powstaje w wyniku zawstydzania dziecka, bezpo[redniego kontaktu z przemoc rodzica oraz utraty poczucia bezpieczeDstwa i przywizania do matki, która byBa czsto ofiar przemocy. W ten sposób tworzy si osobowo[ skBonna do przemocy. Wystpowanie i rodzaj przemocy w rodzinie ma wyrazny zwizek z typem przestpstw popeBnianych przez ofiary przemocy. Np.: agresywni m|czyzni, w przeszBo[ci ofiary przemocy fizycznej lub seksualnej, winni s czsto przestpstw seksualnych lub pobi. Doznawanie przemocy w rodzinie albo jej obserwowanie zwiksza ryzyko nabycia skBonno[ci do przemocy; bycie nara|onym w dzieciDstwie na wicej form przemocy jest skolerowane z nasilonym manifestowaniem przemocy w okresie mBodo[ci lub dorosBo[ci.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Jak wyeliminować agresywne zachowania u dzieci konspekt
Postawy rodzicielskie a agresywne zachowania u dziecka cz
12 Zachowania agresywne
Hławiczka Zachowanie informacji w różnych interpretacjach mechaniki kwantowej
Zasady zachowania w mechanice
zasada zachowania energii mechanicznej, potencjalna kinetyczna
09Zasada zachowania energii mechanicznej
Siły zachwacze, zasada zachowania energii mechanicznej
Czynniki determinujace zachowania agresywne u dzieci uposledzonych umysłowo w stopniu lekkim(1)
Biologiczne mechanizmy zachowania
Biologiczne mechanizmy zachowania
ZACHOWANIA AGRESYWNE wyklad
Prawa dziecka i prawa czlowieka wobec interwencji w przypadku zachowan agresyw
ćw 2 laboratorium mechaniki Zastos zasady zachow kretu do wyz mas moment bezwł 2008 ver 1

więcej podobnych podstron