plik


ÿþInfrastruktura obszarów wiejskich G G Kodeks Dobrej Praktyki Obszary wiejskie zajmuj 92% powierzch- ni kraju i charakteryzuj si zró|nicowanymi Rolniczej walorami przyrodniczo-krajobrazowymi. Roz- kBad przestrzenny zasobów [rodowiska przy- rodniczego determinuje ich przydatno[ eko- logiczn i gospodarcz, dlatego 60% po- wierzchni kraju stanowi u|ytki rolne, 29% lasy i zadrzewienia, 2,7% wody, a pozostaBe 8,3% to tereny osiedlowe, komunikacyjne, nieu|ytki i inne. W ostatnich piciu latach dynamicznie wzrastaBa powierzchnia ugorów i odBogów, które w 2000 r. zajmowaBy pra- wie 12% gruntów ornych. Poza sposobem u|ytkowania ziemi istot- na jest liczba gospodarstw rolnych oraz ich wewntrzna infrastruktura, która decyduje o stopniu oddziaBywania ka|dego siedli- ska ludzkiego na otaczajce ekosystemy. W 2000 r. Bczna liczba gospodarstw o po- wierzchni powy|ej 1 ha u|ytków rolnych wynosiBa 1880,9 tys., przy [redniej wielko- [ci 8,1 ha. Struktura obszarowa gospo- darstw jest bardzo zró|nicowana, 80% sta- nowi gospodarstwa o powierzchni od 1 do 10 ha u|ytków rolnych, nastpne 10% sta- nowi gospodarstwa 10-15 hektarowe, 9% - 15-50 ha i tylko 1% gospodarstw ma po- wierzchni wiksz od 50 ha. Oprócz rozdrobnienia gospodarstw, du- |ym mankamentem organizacyjnym jest po- siadanie gruntów w kilku dziaBkach. Szacuje si, |e dotyczy to okoBo 5 mln ha, czyli po- nad 1/4 caBkowitej powierzchni u|ytków rolnych. Przecitne gospodarstwo rodzinne w Polsce skBada si z 6-7 dziaBek, ka|da o [red- 87 Infrastruktura obszarów wiejskich G Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej niej powierzchni 0,6-1,0 ha. Rozdrobniony rozBóg gospodarstwa, zBo|ony z kilku czy nawet kilkunastu dziaBek, czsto poBo|ony w du|ym oddaleniu od zabudowaD, utrudnia wBa[ciwe zagospodarowanie nawozów naturalnych, co powoduje stosowanie ich w nadmiernej ilo[ci na polach poBo|onych w pobli|u zabudowaD, zwikszajc niebezpieczeDstwo zanieczyszcze- nia wód azotanami. Realizowanym dotychczas w Polsce pracom scaleniowo-wymiennym, zgodnie z obowi- zujc ustaw o scalaniu i wymianie gruntów, nie towarzysz wcale lub uwzgldniaj wnie- wielkim zakresie inne prace urzdzeniowo-rolne, zwizane z rozwojem obszarów wiejskich. Dotyczy to lokalizacji i budowy dostatecznej sieci dróg, kompleksowej ochrony gruntów przed erozj, przeprowadzania melioracji (remelioracji) wodnych, czy modernizacji sieci elektroenergetycznej. Ponad 40% ogóBu gospodarstw prowadzi produkcj wielokierunkow, w grupie gospo- darstw powy|ej 50 ha okoBo 83% z nich posiada tylko produkcj ro[linn. Specjalizacja w pro- dukcji zwierzcej wystpuje w gospodarstwach 10-15 hektarowych i wikszych, do 50 ha u|ytków rolnych, poBo|onych gBównie na obszarach o du|ym udziale trwaBych u|ytków zie- lonych. Ka|de gospodarstwo specjalistyczne, niezale|nie od kierunku, stanowi potencjalnie wiksze zagro|enie dla u|ytkowanych zasobów przyrody (gleby, wody, powietrza), w po- równaniu z gospodarstwem prowadzcym produkcj ro[linn i zwierzc. Stan pogBowia zwierzt gospodarskich w 2000 r. osignB 8,3 mln DJP, co w przeliczeniu na hektar u|ytków rolnych [rednio w kraju wynosi 0,45 DJP. W Polsce 80% zwierzt jest utrzymywane w budynkach inwentarskich, w których wytwarzany jest obornik i gnojówka, a okoBo 20% w pomieszczeniach, w których odchody zwierzce s w postaci gnojowicy. Na obszarach wiejskich u|ytkowanych nie tylko w celach produkcyjnych, ale równie| osadniczych zamieszkuje (w 42 tys. wsi i kilkunastu tysicach mniejszych osiedli) 14737 tys. osób, tj. 38% ludno[ci kraju, przy [rednim zagszczeniu 50,6 osób/km2. Z ogólnej liczby ludno[ci zamieszkaBej na obszarach wiejskich jedynie 66% jest posiadaczem gospodarstwa rolnego, a dla pozostaBych 34% jest to tylko miejsce zamieszkania. Rozdrobnienie gospo- darstw, jak i ilo[ osób zamieszkaBych na obszarach wiejskich powoduje, |e skala potencjal- nego zanieczyszczenia wód azotanami, zarówno ze zródeB obszarowych jak i punktowych rozproszonych, jest du|a. StopieD oddziaBywania punktowych zródeB rozproszonych na jako[ wód gruntowych wgBbnych zale|y od: stanu infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich, koncentracji produkcji zwierzcej i sposobu skBadowania / przechowywania odcho- dów zwierzcych, ilo[ci ludno[ci i liczby gospodarstw domowych oraz stanu ich wyposa|enia w urz- dzenia sanitarne. Aktualne wyposa|enie gospodarstw w pByty / zbiorniki do przechowywania nawozów na- turalnych jest daleko niewystarczajce, aczkolwiek ulega stopniowej poprawie. Ocenia si, 88 Infrastruktura obszarów wiejskich G Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej |e w Polsce jedynie 5% pogBowia zwierzt jest utrzymywanych w gospodarstwach, w których istniej wBa[ciwe urzdzenia do skBadowania i przechowywania odchodów zwierzcych. Wg danych powszechnego spisu rolnego z 1996 r. z publicznych wodocigów sieciowych dostarczajcych wod dobrej jako[ci korzystaBo 48% gospodarstw rolnych. Ponad 50% go- spodarstw korzystaBo z przydomowych studni, które s zasilane wodami gruntowymi i tylko 35% z nich posiadaBo wod dobrej jako[ci, co [wiadczy o zBej lokalizacji wikszo[ci studni wobrbie zagrody wiejskiej. Wodocigowanie obszarów wiejskich postpuje jednak w szyb- kim tempie i przewiduje si zakoDczenie tych dziaBaD w najbli|szych latach. W 1999 r. niespeBna 10%, z 14737 tys. mieszkaDców obszarów wiejskich korzystaBo z sie- ci kanalizacyjnej, a 8,5% byBo obsBugiwane przez oczyszczalnie [cieków. Na obszarach wiej- skich funkcjonowaBo 1704 zbiorcze oczyszczalnie [cieków, 18054 oczyszczalni przyzagro- dowych oraz 1119 wysypisk odpadów. Rozproszona sie osadnicza i wynikajce z tego wysokie koszty budowy infrastruktury na obszarach wiejskich s przyczyn du|ych zaniedbaD w tym zakresie. Wszelkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, dotyczce midzy innymi: Badu przestrzennego, gospodarki terenami oraz ochrony [rodowiska, wodocigów i zaopatrzenia w wod, kanalizacji, usuwania i oczyszczania [cieków ko- munalnych, utrzymania czysto[ci oraz urzdzeD sanitarnych, wysypisk i utylizacji od- padów komunalnych nale| do zadaD samorzdu terytorialnego czyli gminy. Wikszo[ dziaBaD zwizanych z infrastruktur techniczn na obszarach wiejskich wyma- ga du|ych [rodków finansowych, zabiegów organizacyjnych oraz wspóBdziaBania wBadz sa- morzdowych z organizacjami spoBeczno-zawodowymi rolników, poszczególnymi rolnika- mi, jak równie| sBu|bami doradczymi i jednostkami naukowymi. 89 G Kodeks Dobrej Praktyki 1. Ulokowanie koncepcji zrównowa|one- Rolniczej go rozwoju obszarów wiejskich na szcze- blu samorzdu lokalnego / gminy, zobo- wizuje wBadze lokalne do konsultacji i po- szukiwania kompromisu z mieszkaDcami w sprawie utrzymywania Badu prze- strzennego i ustalania strategii dziaBania zapobiegajcego degradacji [rodowiska. 2. Rolnicy powinni aktywnie uczestniczy we wszystkich dziaBaniach urzdze- niowo-rolnych realizowanych na tere- nie ich wsi / gminy, pozwalajcych poprawi efektywno[ gospodarowa- nia oraz chroni [rodowisko, do któ- rych zalicza si: scalanie gruntów, które zapewnia ko- rzystniejsz struktur obszarow go- spodarstwa oraz racjonalne uksztaBto- wanie rozBogu, dostosowanie docelowego sposobu u|ytkowania gruntów rolnych do wa- runków naturalnych, utrzymywanie w stanie sprawno[ci technicznej urzdzeD melioracyjnych i przeciwerozyjnych, rekultywacje gruntów zdewastowa- nych lub zdegradowanych w wyni- ku np. klsk |ywioBowych, wyBczenia okre[lonych gruntów z pro- dukcji rolnej na infrastruktur tech- niczn np. na drogi dojazdowe, bu- dow zbiorników wodnych w ce- 90 Infrastruktura obszarów wiejskich G Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej lach ochrony przeciwpowodziowej, ono posiada indywidualne ujcie wody przeciwpo|arowej, czy gromadze- wykonane zgodnie z wymaganiami prze- nia wody dla celów produkcyjnych, pisów prawa budowlanego. budow oczyszczalni [cieków, wy- 8. Przy braku mo|liwo[ci podBczenia go- sypisk [mieci itp., spodarstwa / zagrody do gminnej lub likwidacj dzikich wysypisk, zwBasz- lokalnej sieci kanalizacji powinno by cza w lasach oraz strefach ochrony ono wyposa|one w przydomow oczysz- wód. czalni [cieków lub szczelny zbiornik do czasowego gromadzenia nieczysto[ci cie- 3. Zaopatrzenie w wod i kanalizacj ka|- kBych, je|eli ich ilo[ odprowadzana do dego gospodarstwa wiejskiego / siedli- tego zbiornika nie przekracza 10m3/dob. ska jest podstawow zasad ochrony [rodowiska na obszarach wiejskich. 9. Gospodarka odpadami komunalnymi w gminie powinna by prowadzona 4. Systemy unieszkodliwiania [cieków po- w sposób umo|liwiajcy: winny by dostosowane do wielko[ci skupisk ludzkich oraz potencjalnych zró- segregacj i selektywn zbiórk od- deB zanieczyszczeD punktowych. padów, zmniejszanie ilo[ci odpadów, które 5. Najbardziej optymalnym, rozwizaniem nie nadaj si do powtórnego wyko- w zakresie gospodarki wodno-[ciekowej rzystania, na obszarach wiejskich jest podBczenie zagród wiejskich, maBych zakBadów eliminowanie odpadów toksycznych produkcyjnych i budynków mieszkal- i specjalnych (oleje, farby, rozpusz- nych do zbiorczych wodocigów i do czalniki), kanalizacji zbiorczej zakoDczonej oczysz- gospodarcze wykorzystanie odpadów, czalni [cieków. Rozwizanie to doty- skBadowanie odpadów nie powodu- czy maBych miasteczek, osad, du|ych jcych ska|enia [rodowiska. wsi o zwartej zabudowie oraz funkcjo- nujcych na tym terenie maBych zakBa- dów usBugowych, przetwórczych itp. 6. W przypadku rozproszonej zabudowy racjonalnym rozwizaniem s lokalne wodocigi i przydomowe oczyszczalnie [cieków dla kilku zagród / gospodarstw domowych poBo|onych blisko siebie. 7. Przy braku mo|liwo[ci podBczenia go- spodarstwa / zagrody do gminnej lub lokalnej sieci wodocigowej powinno 91 Infrastruktura obszarów wiejskich G Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej Selektywna zbiórka odpadów Osady w gospodarstwie [ciekowe Gminny punkt gromadzenia i segregacji odpadów SkBadowisko Odzysk Kompostownia odpadów surowców wtórnych Surowce wtórne Nawozy organiczne Gminny system zagospodarowania odpadów 10. Ze wzgldu na koszty zwizane z budo- w i eksploatacj oraz z zabezpieczeniem [rodowiska przed negatywnymi wpBy- wami wysypisk, dobr praktyk jest bu- dowa midzygminnego wysypiska lub kompostowni odpadów. 92

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
2010 Infrastruktura krytyczna wiejska
Charakterystyka przestrzenna obszarów wiejskich
Obszaryw wiejskiej w warunkach dynamizacji zmian strukturalnych
Ekoturystyka forma aktywnosci gospodarczej na obszarach wiejskich, na przykladzie podlaskiej wsi O
Koncepcja rozwoju obszarów wiejskich
Funkcjonowanie polityki rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa Unii Europejskiej
Fundusze unijne i europejskie 2007 2013 dla mieszkańców obszarów wiejskich
Rozwój społeczno ekonomiczny obszarów wiejskich w województwie Świętokrzyskim
Znaczenie korytarzy ekologicznych dla funkcjonowania obszarów chronionych na przykładzie Gorców
2009 04 Tag Master Public Key Infrastructure with the Dogtag Certificate System

więcej podobnych podstron