54470

Kzec/nosiroliln szlachecka

I. Forma państwa

Model ustrojowy Rzeczpospolitej szlacheckiej

Rzeczpospolita szlachecka była odntianą monarchii stanowej z tym, że oprócz króla w sprawowaniu władzy uczestniczył tylko jeden stan(szlachta). Od drugiej połowy XVII w. w stanie szlacheckim władzę przejęli magnaci tworząc z demokracji szlacheckiej oligarchię magnacką.

Demokracja szlachecka

W pierwszym etapie(2 pd. XV i 1 XVI) charakteryzowała się wzrostem aktywności średniej szlachty, która dążyła do w'spdudzialu we władzy kosztem magnaterii, najpierw w sojuszu z Kazimierzem Jagiellończykiem a później w opozycji do władców i magnaterii Ten okres charakteryzował się wzrostem znaczenia sejmików, sejmików największym sukcesem szlachty była konstytucja nihil novi. W dalszym sukcesem walki szlachty z magnaterią i królem była „wojna kokoszą”.

Dnigi etapjod połowy XVI do połowy XVII) Program szlacheckiego stronnictwa egzekucyjnego sformułował Jakub Przyluski, a na forum sejmowym reprezentował ruch egzekucyjny Mikołaj Sianiecki(pod jego kierunkiem: egzekucja dóbr, inkorporacje Pras i unie z Litwą) W 1578 szlachta uniezależniła się od króla w zakresie sądownictwa poprzez powstanie Trybunału Koronnego. Antagonizmy wewnątr z średniej szlachty pozwoliły magnaterii od końca XVI w. na nowo umacniać swoją pozycję. Swoja pozycję w RP umacniał tez kościd przystępujący do konńTefonttacji, a realizują unię brzeską przeciw prawosławiu.

Oligarchia Magnacka

Sam model polityczny został ten sam co w demokraci szlacheckiej lecz znaczne umocnienie się pozycji magnaterii w apar acie państwowym i znaczne osłabienie średniej szlachty, wpłynęło znacznie na charakter ustroju społeczno - politycznego Rzeczpospolitej. Klęska rokoszu SandotnierskiegofZebrzydowskiego), występująca pod sztandarem egzekucji praw. wzmocniła pozycję magnaterii, ale osłabiła króla Rządy magnackie doprowadziły do daleko idących ograniczeń władzy królewskiej, do decentralizacji władzy a w praktyce nieraz do dezorganizacji aparatu państwowego, często zastępou'anego prywahiym. Sytuacją pogarszała jeszcze powstanie liberum veto, i prawa poru.