Koncepcja doktrynalna-jest za literalnym brzmieniem - porównywaniem go w tekstach ustaw. Dopuszczalna jest możliwość zastosowania ustawy pośredniej, jeżeli jest ona względniejsza.
Koncepcja SN - należy tłumaczyć pojęcie względniejszej ustawy w wyniku konkretnej sytuacji sprawcy - i wybrać tę, która daje łagodniejsze sankcje dla sprawcy.
Należy stosować tylko jedną ustawę, nie wolno mieszać.
Kolizje między czasem wyrokowania a czasem wykonania.
Jeżeli chodzi o zmianę ustawy już po prawomocnym osądzeniu sprawcy, to zasadniczo nie powoduje ona zmiany wyroku w myśl zasady powagi rzeczy osądzonej (res iudicata), jednak istnieją wyjątki:
— jeżeli orzeczona kara nie jest przewidziana w tym kodeksie, następuje jej zamiana na odpowiednią karę przewidzianą w KK ( przepisy wprowadzające kodeks karny z 1969 r.)
— art. 4 § 2 i 3 k.k. nowego :
§ 2. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem zagrożony jest karą, której górna granica jest niższa od kary orzeczonej, wymierzoną karę obniża się do górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za taki czyn w nowej ustawie.
§ 3. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zagrożony karą pozbawienia wolności, wymierzoną karę pozbawienia wolności podlegającą wykonaniu zamienia się na grzywnę albo karę ograniczenia wolności, przyjmując że jeden miesiąc pozbawienia wolności równa się 60 stawkom dziennym grzywny albo 2 miesiącom ograniczenia wolności.
§ 4. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa.
Czas popełnienia przestępstwa - jego ustalenie jest niezbędne do :
— stwierdzenia czy czyn był zabroniony przez ustawę karną w czasie jego popełnienia;
— jaką ustawę karną zastosować w razie zmiany ustawodawstwa (tzw. prawo międzyczasowe)
— dal rozstrzygnięcia, czy sprawca czynu zabronionego jest odpowiedzialny karnie tzn. czy osiągnął wiek odpowiedzialności karnej oraz czy był poczytalny.
Art. 6.
§ 1. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany.
Nie stanowi wyjątku art. 101 §1 k.k. :
§ 1. Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:
1) '30 - gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa,
2) '20 - gdy czyn stanowi inną zbrodnię,