64636

Psychologia społeczna a inne nauki społeczne

Zainteresowanie zachowaniem społecznym jest wspólne wielu innym dyscyplinom z kręgu nauk społecznych, jak socjologia, ekonomia i nauki polityczne. Każda z nich zajmuje się wpływem czynników społecznych i socjalnych na ludzkie zachowanie. Istnieją jednak istotne różnice między psychologia społeczną a innymi naukami społecznymi, spowodowane analizowaniem tych samych zjawisk na różnych poziomach. Psychologia społeczna jest częścią psychologii, toteż jej zainteresowania koncentrują się na poszczególnych jednostkach, kładąc nacisk na psychologiczne procesy przebiegające w sercu i umyśle. Na przykład, aby zrozumieć, dlaczego ludzie ranią się wzajemnie w sposób zamierzony, psychologowie społeczni interesują się procesami psychologicznymi uruchamiającymi agresję. Do jakiego stopnia agresja jest poprzedzona stanem frustracji? Czy frustracja jest do tego konieczna? Jeżeli ludzie czują się sfrustrowani, to w jakich warunkach pofolgują sobie poprzez otwarte, agresywne działania? Jakie czynniki mogą przeszkodzić sfrustrowanej jednostce w agresywnym zareagowaniu? Czy poza frustracją również inne czynniki mogą spowodować agresję? (Odpowiedzi na te pytania zawarte są w rozdziale 12).

Inne nauki społeczne są bardziej skoncentrowane na czynnikach socjalnych, ekonomicznych, politycznych i historycznych, które wpływają na ludzkie zachowanie. Socjologia, na przykład, interesuje się takimi zagadnieniami, jak: klasa społeczna, struktura społeczna i instytucje społeczne. Nie mówi się przy tym, że ponieważ społeczeństwo tworzą ludzie, z konieczności więc występuje nakładanie się obszarów zainteresowań socjologii i psychologii społecznej. Główne różnice są następujące: socjologia, nie zajmując się psychologią jednostki, zmierza do koncentracji na skali makro — tej, która dotyczy całego społeczeństwa. Choć socjologowie, tak jak psychologowie społeczni, interesują się zachowaniem agresywnym, istnieje większe prawdopodobieństwo, iż socjologowie zajmą się tym, dlaczego w poszczególnych społecznościach występują różne poziomy i rodzaje agresji wśród jej członków. Albo dlaczego wskaźnik morderstw w Stanach jest znacznie wyższy niż w Kanadzie? A w obrębie Stanów — dlaczego wskaźnik morderstw występujący w pewnych klasach społecznych jest wyższy niż w innych? W jaki sposób zmiany społeczne są związane ze zmianami w agresywnym zachowaniu?

Różnica między psychologią społeczną a innymi naukami społecznymi, odnosząca się do analizowanego poziomu zjawiska, odzwierciedla inną różnicę — to, co próbują one wyjaśnić. Celem psychologii społecznej jest określenie tuiiwersalnych właściwości natury ludzkiej, które powodują, iż każdy — niezależnie od klasy społecznej czy kultuiy — jest podatny na wpływ społeczny. Zakłada się, na przykład, że prawa rządzące relacjami między frustracją a agresją są prawdziwe dla większości ludzi, a nie tylko dla członków jakiejś klasy społecznej, grupy wiekowej czy rasy. Psychologia społeczna jest młodą nauką, która do niedawna rozwijała się głównie w Stanach Zjednoczonych; powoduje to, że wiele jej ustaleń nie zostało jeszcze przetestowanych w innych kulturach, by stwierdzić, czy rzeczywiście są one uniwersalne. Celem psychologów społecznych jest dotarcie do takich praw. Toteż stopniowo, gdy metody i teorie sformułowane przez amerykańskich psychologów społecznych są przejmowane przez psychologów społecznych z Europy, Azji, Afryki, Środkowego Wschodu i Ameryki Południowej, dowiadujemy się coraz więcej o tym, w jakiej mierze te prawa są uniwersalne. W kolejnych rozdziałach przedstawimy przykłady takich miedzy kulturowych badań.