65191

płyt

gramofonowych, rzekomo w ramach badań marketingowych. Następnie powiedziano im, że

będą mogli zatrzymać dla siebie w formie nagrody album umieszczony przez nich na piątym

albo szóstym miejscu. W dziesięć minut po dokonanym przez nich wyborze proszono ponownie

o oszacowanie albumów. Przypominasz sobie, że w eksperymencie Brehma (1956) po

wskazaniu jednego ze sprzętów kuchennych uczestnicy bardzo różnie je ocenili, ale wybrane

przez siebie urządzenie cenili znacznie wyżej niż to, które odrzucili. W ten sposób „przekonali"

siebie, że podjęli mądrą decyzję. I tak właśnie postąpiła większość studentów w eksperymencie

Steele'a i jego współpracowników (1986). Steele i jego zespół wprowadzili jeszcze inne

elementy do swojego badania. Połowa studentów była kandydatami na naukowców, a druga

połowa kandydatami na biznesmenów. Z kolei połowę kandydatów na naukowców i połowę

kandydatów na biznesmenów poproszono o włożenie białych laboratoryjnych kitlów na czas

trwania eksperymentu. Dlaczego laboratoryjne kitle? Jak wiesz, kitel laboratoryjny kojarzy się

z nauką. Steele i jego współpracownicy przypuszczali, że kitel laboratoryjny będzie pełnił

„funkcję autoafirmacji" w przypadku kandydatów na naukowców, ale nie w przypadku

kandydatów na biznesmenów. Wyniki potwierdziły ich przewidywania. Kandydaci na

biznesmenów, bez względu na to czy nosili białe kitle, czy też nie, redukowali dysonans

dokładnie tak, jak czynili to uczestnicy eksperymentu Brehma: po dokonaniu wyboru

podwyższali swoją ocenę wybranego albumu i zmniejszali ocenę tego, który odrzucili. Podobnie

kandydaci na naukowców, nie ubrani w białe kitle, redukowali swój dysonans w taki sam

sposób. Jednakże kandydaci na naukowców, którzy byli ubrani w laboratoryjne kitle,

przeciwstawili się pokusie zniekształcenia swojej percepcji: laboratoryjne kitle przypominały

im, że są obiecującymi naukowcami, tym samym nie było potrzeby redukcji dysonansu poprzez

zmianę swoich postaw. W rezultacie orzekli: „Być może dokonałem głupiego wyboru spośród

albumów płyt gramofonowych, ale mogę z tym żyć, ponieważ mam wiele innych rzeczy do

zrobienia; jestem co najmniej obiecującym naukowcem!"