65283

Socjalizacja

Proces oddziaływania społeczeństwa na jednostkę to, patrząc z drugiej strony, wchodzenie jednostki do społeczeństwa. Z tej perspektywy socjalizacja to procesy, za pośrednictwem których jednostka staje się pełnowartościowym członkiem zbiorowości społecznych. Odbywa się to na kilku poziomach. Na najbardziej ogólnym poziomie polega na zdobyciu tych kompetencji i umiejętności, które niezbędne są dla społecznej egzystencji, a więc żyda wśród innych, w kooperacji z innymi. Jest to swoiste minimum kulturowe wymagane od wszystkich ludzi. Należy tu umiejętność porozumiewania się, a także podstawowe moralne wymogi współżyria zabraniające naruszania czyjegoś dobra i żądające poszanowania dla naszego, a także tolerancji wobec czyjejś odmienności. Na niższym poziomie socjalizacja oznacza wejście do konkretnej kultury, a więc przyswojenie podzielanych w jej ramach, swoistych dla niej idei, przekonań, reguł, norm, wartośd, symboli. Na przykład opanowanie języka polskiego, polskiego obyczaju, zwyczajów, gustów, wiedzy o narodowych tradycjach itp. Na jeszcze niższym oznacza opanowanie konkretnych ról społecznych związanych z określonymi pozycjami, do których jednostka aspiruje. Przykładem jest socjalizacja do ról rodzinnych: męża, żony, teśaowej, do ról zawodowych: adwokata, nauczydela, maszynisty, do ról politycznych: obywatela, reprezentanta itp. Z innej perspektywy oznacza to zdobyde umiejętnośd i kompetencji niezbędnych do akceptacji w konkretnych grupach, do których jednostka pragnie należeć.

Złożoność tego procesu wynika nie tylko z wielośa poziomów, na których się odbywa, ale z równoczesnośd „lekcji, jakie jednostka musi opanować ze względu na to, że obejmuje naraz wiele pozycji w społeczeństwie i wchodzi naraz do wielu grup. Co więcej, w ciągu żyda zmienia zajmowane pozycje i przynależnośa grupowe. Oznacza to, że musi zarzucać dawne idee i wzory i opanowywać nowe. Na przykład staje się dorosłym i przestają być aktualne wzory życia dziecka, a pojawiają się nowe normy i wartośd. Zakłada rodzinę i musi uczyć się roli męża czy ojca. Zmienia zawód i musi zdobyć nowe kompetencje. Idzie na emeryturę i przystosować się musi do stylu żyda ludzi starych. Wreszde zdarza się, że jednostka przechodzi z jednej kultury do drugiej -czasowo, jako turysta, podróżnik, pracownik sezonowy, albo na stałe, jako emigrant czy uchodźca. Wtedy nie wystarczy kompetencja jednokulturowa, socjalizacja musi objąć wiele kultur, po kolei lub równocześnie, wykształcając kompetencję wielokulturową, kosmopolityczną.