65292

Symptomy traumy

W opisie sekwencji traumatycznej dochodzimy w ten sposób - po spełnieniu wskazanych warunków stanowiących bilans czynników sprzyjających i przeszkadzających aktualizacji traumy * do pojawienia się symptomów’ traumy. Symptomy te występuje w sferze orientacji i nastrojów społecznych¹¹. Należą do nich: po pierwsze, syndrom braku zaufania¹', zarówno do instytucji publicznych, jak i do innych obywateli. Można go zidentyfikować po oznakach behawioralnych (np. strategiach oszczędzania czy inwestowania), jak i werbalnych (np. opiniach o politykach i polityce), a także pojawianiu się funkcjonalnych substytutów zaufania, takich jak korupcja lub przerost formalizacji w biznesie. Symptom drugi to pasywizm, apatia, poczucie bezsilności (wskaźnikiem może tu być absencja wyborcza czy brak zainteresow^rania spraw^rami publicznymi). Po trzecie, symptomem traumy jest orientacja na dzień dzisiejszy i skrócenie perspektywy czasowej w odniesieniu do przyszłości. Wiąże się z tym często symptom czwarty: nostalgia na temat przeszłości, idealizowanie dziejów swojej zbiorowości, zwłaszcza jako przeciwstawnych kryzysowej kondycji dzisiejszej. Symptom piąty, to rozproszony i niezdefiniowany nastrój niepokoju, obaw^r, lęków, któremu często towarzyszy podatność na plotki, fantazje, konfabulacje, mity. Odmianą tej sytuacji jest symptom szósty: pojawianie się „panik moralnych", gorących masowych dyskusji, sporów’, a także mobilizowanie się ruchów społecznych jako reakcji niewspółmiernych do zdarzenia inicjującego, zazwyczaj jednostkowego i wyjątkowego.

Dodatkową rolę w generowaniu i podtrzymywaniu lub przeciwnie - łagodzeniu symptomów traumy pełnią dw^ra procesy parametryczne, które biegną równolegle z opisanymi poprzednio. Jeden to zmiany w szerszym, regionalnym czy globalnym otoczeniu społeczeństwa. Chodzi o takie np. tendencje ekonomiczne jak boom gospodarczy, czy przeciwnie - recesja w gospodarce światowej, polityka producentów ropy naftowej, wyniki giełd zagranicznych, kierunki i zakres oferowanej pomocy ekonomicznej, decyzje w sprawie zadłużenia, innowacje technologiczne zwiększające lub zmniejszające atrakcyjność posiadanych przez dany kraj zasobów itp. Chodzi też o tendencje polityczne za granicą, życzliwe nam lub wrogie, dramaty wojenne czy katastrofy naturalne sprowadzające napływ uchodźców, rozszerzające się wpływy międzynarodowych mafii przestępczych itp. Drugi proces parametryczny dotyczy demograficznej substancji społeczeństwa. Polega na biegnących nieuchronnie zmianach generacyjnych owej przysłowiowej „sztafecie pokoleń. Tu kryje się najważniejsza szansa pokonania dziedzictwa dawnej kultury i przezwyciężenia dualizmu, dezorganizacji i dezorientacji kulturowej. W miarę odchodzenia pokolenia ukształtowanego przez kulturę bloku, indoktrynacyjny i adaptacyjny wpływ reguł i wzorów realnego socjalizmu, dominow^rać zaczyna, pokolenie urodzone i wychow’ane w warunkach nowego systemu, rzeczywistości kapitalistycznej i demokratycznej. Kultura odzyskuje jednolitość i spoistość.