70069

*    lex posteńor derogut legi aiiteriori, ale lex posteńor genemlis non de rogu t legi priori specialr,

—    tradycyjny pogląd (tak też SN w 1995 r.), że gdy na podstawie wykładni językowej sens jest jednoznaczny to kończy się proces wykładni —* ale wg Radwańskiego taki pogląd nie służy umacnianiu się praworządności, gdyż większa jest waga werbalnego znaczenia tekstu niż spójności systemu prawnego, dlatego zawsze przepis powinien być poddany też wykładni systemowej —► wg TK znaczenie przepisu jest wyznaczane przez jego brzmienie oraz treść innych przepisów prawnych mających wpływ na rozumienie interpretowanego przepisu w ramach wykładni systemowej (też Z. Ziembiński);

*    orz. SN z 1998 r. - wolno odstąpić od znaczenia literalnego danego przepisu, gdy znaczenie to pozostaje w oczywistym konflikcie lub sprzeczności ze znaczeniem innych norm systemu;

Dyrektywy funkcjonalne

—    oparte na założeniu, że racjonalny ustawodawca stanowi normy, aby w sposób maksymalnie sprawny realizować uznawane i preferowane przez siebie cele i w^rartości;

*    koncepcja tzw\ dynamicznej wykładni —> gdy chodzi o aktualnego ustawodawcę (dominuje);

*    koncepcja tzw. statycznej wykładni —> gdy chodzi o rzeczywistego ustawodawcę -tzw. wykładnia historyczna;

—► za dynamiczną opowiedział się SN w 1991 r. odchodząc od poprzedniego rozumienia zwrotu „posiadacz w dobrej wierze” z powołaniem na obecne rozumienie prawa własności;

—    przypisywanie tych celów i wartości musi opierać się na obiektywnych przesłankach, są to min:

*    wnrtości konstytucyjne;

*    wartości lub cele wskazane w ratyfikowanych przez RP umowach międzynarodowych;

—    kiedy można stosować tą wykładnię:

*    nie można gdy językowa i systemowa nie pozostawiły wątpliwości (tak min. SN w uchw. z 1996 r.);

*    gdy są niejasności lub gdy wyniki wykładni prowadziłyby do niedorzecznych rezultatów społecznych lub aksjologicznej niespójności systemu prawnego, burzącej przekonanie o racjonalnym ustawodawcy można ją zastosować (wszystko jedno czy dot. to ius cogens czy dispositmim), a judykatura dopuszcza naw-et odrzucenie wykładni językow-ej, gdy przemawiają za tym w. systemowa i funkcjonalna (tak mm. SN worz. z 1998 r. - j/w, też TK z 1991, SN z 1991, SN z 1996);

Wyniki wykładni

—    wykładnia stwierdzająca —* ustalenie, że wykładnia językowa pozwala jednoznacznie określić treść lub moc normy i że nie ma podstaw do zakwestionowania tak ustalonego jej sensu;

—    wykładnia rozszerzająca —+ ustalenie, że ze względu na dyrektywy wykładni systemowej lub funkcjonalnej należy przyjąć szerszy zakres normowania lub zastosowania normy niż wynikałoby to z rezultatów osiągniętych na podstawie reguł wykładni językowej;

—    wykładnia zwężająca —► j/w ale węższy zakres normowania lub zastosowania;