81001

*    lex specialis derogat legi generali;

*    exceptiones non sunl extendendae;

*    lex posterior derogal legi antcriori. ale lex posterior generalis non derogat legi priori spcciali;

-    tradycyjny pogląd (tak też SN w 1995 r), że gdy na podstawie wykładni językowej sens jest jednoznaczny to kończy się proces wykładni —> ale wg Radwańskiego taki pogląd nie służy umacnianiu się praworządności, gdyż większa jest waga werbalnego znaczenia tekstu niż spójności systemu prawnego, dlatego zawsze przepis powinien być poddany też wykładni systemowej —» wg TK znaczenie przepisu jest wyznaczane przez jego brzmienie oraz treść innych przepisów prawnych mających wpływ na rozumienie interpretowanego przepisu w ramach wykładni systemowej (też Z. Ziembiński);

*    orz. SN z 1998 r. - wolno odstąpić od znaczenia literalnego danego pizepisu, gdy znaczenie to pozostaje w oczywistym konflikcie lub sprzeczności ze znaczeniem innych norm systemu;

Dyrektywy funkcjonalne

-    oparte na założeniu, że racjonalny ustawodawca stanowi normy, aby w sposób maksymalnie sprawny realizować uznawane i preferowane przez siebie cele i wartości;

*    koncepcja tzw. dynamicznej wykładni —* gdy chodzi o aktualnego ustawodawcę (dominuje);

*    koncepcja tzw. statycznej wy kładni —» gdy chodzi o rzeczywistego ustawodawcę -tzw. wykładnia historyczna;

—* za dynamiczną opowiedział się SN w 1991 r. odchodząc od poprzedniego rozumienia zwrotu „posiadacz w dobrej wierze” z powołaniem na obecne rozumienie prawa własności;

-    przypisywanie tych celów i wartości musi opierać się na obiektywnych przesłankach, są to min:

*    war tości konstytucyjne;

*    wartości lub cele w'skazane w ratyfikowanych przez RP umowach międzynarodowych;

-    kiedy można stosować tą wykładnię:

*    nie można gdy językowa i systemowa nie pozostawiły wątpliwości (tak min. SN w uchw. z 1996 r.);

*    gdy są niejasności lub gdy wyniki wykladiri prowadziłyby do niedorzecznych rezultatów' społecznych lub aksjologicznej niespójności systemu prawnego, burzącej przekonanie o racjonalnym ustawodawcy można ją zastosować (wszystko jedno czy dot. to ius cogens czy dispositivum). a judykatura dopuszcza nawet odrzucenie wykładni językowej, gdy przemawiają za tym w. systemowa i funkcjonalna (tak min. SN w orz. z 1998 r. - j/w, teżTK z 1991, SN z 1991, SN z 1996);

Wyniki wykładni

-    wykładnia stwierdzająca —* ustalenie, że wykładnia językowa pozwala jednoznacznie określić treść lub moc normy i Ze nie ma podstaw do zakwestionowania tak ustalonego jej sensu;

-    wykładnia rozszerzająca -» ustalenie, że ze względu na dyrektywy wykładni systemowej lub funkcjonalnej należy przyjąć szerszy zakres normowania lub zastosowania troimy niż wynikałoby to z rezultatów osiągniętych na podstawie reguł wykładni językowej;