70162

Są zdarzenia czysto faktyczne i te zdarzenia czysto faktyczne trzeba odróżnić od zdarzeń, z którymi system prawa łączy określone skutki prawne w postaci narodzin człowieka, śmierci człowieka, tymi zdarzeniami system prawa, prawo łączy zawsze określone skutki prawne, które mają wpływ na powstanie zdolności prawnej, czy zdolności do czynności prawnej. Jedne z tych zdarzeń są zaleZne od działań człowieka, inne nie mają nic wspólnego z podejmowaniem czynności ze strony człowieka. Wśród działań człowieka o skutkach prawnych szczególne znaczenie przypada tym czynnością, które są podejmowane celowo na skutek złożenia oświadczenia woli, a to oświadczenie woli składane po to żeby wywołać okr eślone skutki prawne, przede wszystkich chodzi o to. żeby doszło do powstania, zmiany lub wygaśnięcia stosunku prawnego - to są właśnie czynności prawne.

Rodzaje czynności prawnych:

•    Jednostr onne - dochodziły do skutku tylko poprzez oświadczane woli jednej strony np. testamait, dar owizna

•    Dwustr onne - dochodzą do skutku poprzez działanie dwóch osób np. kontrakt kupna- sprzedaży, najmu

•    mortis causa - Czynność prawna mogła być dokonana na wypadek śmierci, to byty takie czynności, które wywoływały skutek prawny dopiero po śmierci osoby działającej np. sporządzane tcstamaitu (czynność prawna jednostronna)

•    inter vivos - Czynność prawna może wywoływać skutku już za życia osoby działającej to są czynności prawne pomiędzy żyjącymi

•    rozporządzające - powodowały natychmiastowe przaiiesiaiie. obciążane lub zniesienie osoby rozporządzającej np. ustanowiarie zastawu, darowanie długu

•    zobowiązujące - zawierały przyrzeczona osób działających do spełniana w przyszłości świadczeń majątkowych np. ustanowione posagu

•    odpłatne - wtedy kiedy korzyści ekonomiczne są wzajemne, np. kontrakt kupna-sprzedaży

•    nieodpłatne - stanowi jednostronne przesunięcie majątkowe bez wzajemnego świadczona z drugiej strony np użyczaiie czy darowizna

Wg dawnego prawa cywilnego znaczenie prawne miały tylko te czynności prawne, które byty dokonane w ściśle określonej fonnie przewidzianej przez ius civile np. mancypacja. in iure cessio. stypulacja. Z biegiem czasu ta fonnalistyka była łagodzona, niektóre czynności formalne wyszły całkowicie z użycia np. mancypacja, czy in iure cessio. które zostały zastąpione przez tradycję.

Jeżeli nie było formalnych wymogów co do dokonania określonej czynności prawnej, to taka czynności prawna mogła być dokonana w dowolny sposób byle tylko z woli osób działających wnikała chęć zawarcia takiej czynności prawnej. Ta wola musi być wyraźnie objawiona na zewnątrz

Czynności prawne mogły występować w postaci:

•    typowej - stale powtarzająca się w praktyce np. kupno - spizedaż, testament, byty chronione za pomocą środków oclu on)' procesowej

•    nietypowe - każdy taki kontrakt ubierano w fonnę stypulacji i uzyskiwał ochronę procesow-ą Treść czynności prawnej zarówno typowej jak i nietypowej zawsze musiała być zgodna z prawa u i dobrymi obyczajami.

W treści czynności prawnej można wyróżnić następujące elementy:

•    Essaitialia negotii - Naturaha negotii

•    Accidaitalia negotii

Essaitialia negotci - czynność prawna musiała zawierać min określonej treści, która decydowała opizynaleźności tej czynności prawnej do danego typu/kategorii czynności prawnej. Ta przedmiotowo istotna treść, która była niezbędna pozwalała zaliczyć daną czynność do danego typu (np. kontrakt kupna-sprzedaży -> porozumiano, towar, caia).

Tcpizedmiotowo istotne elementy essaitialia negotci można było wzbogacić o dodatkowe elementy, które niebyty konieczne ale byty przyjmowane w obrocie prawnym i gospodarczym - to byty tzw. naturalia negotti np. odpowiedzialność za wady fizyczne hib prawne w kontrakcie kupna-sprzedaży

Ostatnim elanaitan treści czynności prawne byty postanowiona szczególne accidcntalia nrgoti - to są elanaity dodatkowe, szczególne, które mogły być dodane do czynności prawnej, wśród nich wyróżniamy:

•    tarnin (dies) - jest to również zdaizaiie przyszłe, ale w przeciwieństwie do warunku jest to zdarzone pewne. Umiejscowienie w czasie terminu może być albo ściśle oznaczone, czyli określona data kalaidarzcwa. albo mniej ścisłe np. wskazanie jakiegoś przewidywanego zdarzaiia

•    warunek (condictio) - zdaizaiie przyszłe i niepewne:

•    warunek zawieszający - skutki czynności prawnej nastąpią dopiero po    ziszczaihi się

warunku;

*    warunek rozwiązujący - skutki czynności prawnej następują od razu. ale ustaną po cwaitualnym spełniami warunku

•    polecenie (modus) - osoby, które dokonywały nieodpłatnych czynności prawnych mogły czasami nałożyć na osoby obdarowane obowiązek. Obowiązek który mógł polegać albo na działaniu pozytywnym, albo powstrzymaniu się od działania. Taka czynność prawna była skuteczna od razu. Osoba miała obowiązek wykonania tego polecaiia. na początku tylko moralnie, bo nie było prawnych sposób zabezpieczana wykonania takiego polecenia. Za pomocą takich polecai można było realizować cele: sakralne, socjalne np. darowizna niewolnika z polecenie wyzwolenia tego niewolnika po określnym czasie. W prawic Justyniańskim można już było wymusić wykonanie polecaiia. jeżeli jeszcze nie zostało wykonania, a tą formą przymuszenia