73041

Dr. W. Żardecki, Pedagogika kultury, Wkład Wilhelma Diltheya w autonomię nauk humanistycznych

Wkład Wilhelma Diltheya w autonomię nauk humanistycznych.

•    Wilhelm Dilthey (1833-1911)- Profesor uniwersytetów w Bazylei, Wrocławiu i Berlinie. Twórca „teorii poznania nauk humanistycznych. Nauki te w języku niemieckim -

w dosłownym tłumaczeniu - to nauki o duchu (Geistes Wissenschaften).

•    W naukach humanistycznych filozof ten wyróżnił twierdzenia:

-    faktach - ustala je historia,

-    prawach (np. dotyczących budowy państwa, języka),

-    wartościujące (dotyczące prawideł, imperatywów, norm), jako najbardziej odrębne i charakterystyczne dla nauk humanistycznych (Tatarkiewicz).

•    Dilthey uważał nauki humanistyczne za prawdziwe i zasadniczo różne od nauk przyrodniczych. Odrębność nauk humanistycznych (nauk o duchu) zasadza się na ich istocie - ściśle wyodrębnionym przedmiocie, a konkretnie na rzeczywistości historyczno-społecznej, takiej jak: jednostki ludzkie, narody, ustroje społeczne, wytwory kultury (język, sztuka, moralność).

•    Świat humanistyczny jest bardziej dostępny poznaniu, ponieważ człowiek zna siebie od wewnątrz. Przyrody natomiast, należącej do świata zewnętrznego, nie można przeniknąć, można ją jedynie poznać. Człowiekowi zaś zależy na zrozumieniu i bezpośrednim przeżyciu.

•    Dilthey podkreślał: „przyrodę wyjaśniamy - ducha rozumiem/'.

•    Istotą poznania humanistycznego jest odtwarzanie przeżyć oraz ich rozumienie.

•    Dilthey uznawał przeżycie za źródło wszelkiej wiedzy o rzeczywistości i akt ludzkiej świadomości. Przeżycia osobiste przefiltrowane w akcie rozumienia składają się na sumę doświadczeń życiowych człowieka.

•    Najważniejszą i podstawową kategorią jest rozumienie, które łączy się z przeżywaniem i przeciwstawia wyjaśnianiu.

•    Rozumie można ująć jako proces analizy owych przeżyć wyrażanych w wytworach kultury, w słowach, w znakach prowadzący do ujęcia owych przeżyć i doświadczeń życiowych w całościową, sensowną i zwartą strukturę.