75638

Dr. Andrzej Czajkowski Statystyka

Wykład I - Statystyka, zbiorowości, badania

Statystyka jest nauką o metodach ilościowych, badania prawidłowości zjawisk (procesów masowych). Przez zjawisko masowe należy rozumieć takie zjawisko, które badane w dużej masie zdarzeń wykazuje właściwą sobie prawidłowość, której nie można zaobserwować w pojedynczym przypadku.

Przedmiotem badań statystycznych są określone zbiorowości statystyczne (populacje), które stanowią zbiór elementów (jednostek) powiązanych ze sobą logicznie, tzn posiadających pewne cechy stałe i jednocześnie nieidentycznych.

Rozróżnić można dwa rodzaje zbiorowości:

1.    Zbiorowość generalna, którą stanowi zbiór elementów obejmujący wszystkie jednostki będące przedmiotem badania.

2. Zbiorowość próbna, która jest podzbiorem zbiorowości generalnej obejmującej część jej elementów wybranych w określony sposób. W tym przypadku wyniki uzyskane w rezultacie badania podzbioru staramy się uogólnić na zbiorowość generalną.

Badania całych zbiorowości generalnych są w praktyce prowadzone stosunkowo rzadko. Wynika to głównie z następujących przyczyn:

1.    prowadzone badanie niszczy jednostki zbiorowości statystycznej

2.    w wielu przypadkach badanie całej zbiorowości generalnej jest kapitałochłonne i czasochłonne i dlatego nie każdy badacz ma możliwość przeprowadzenia takiego badania

3.    zbiorowość generalna jest zbiorowością o nieskończonej liczbie elementów

Badając część zbiorowości generalnej, tzn pobierając z niej próbę, staramy się by była ona reprezentatywna, tzn aby z przyjętą dokładnością opisywała strukturę zbiorowości generalnej. Reprezentatywność próby zależy od sposobu jej doboru i od jej liczebności.

Wyróżnić można dwa sposoby pobierania próby:

1.    losowy

2.    celowy

Wybór elementu ze zbiorowości jest losowy gdy każdy element zbiorowości ma jednakową szansę znalezienia się w próbie. Wyniki uzyskiwane z badań takiej próby można uogólniać na całą zbiorowość generalną. Wybór celowy polega na tym, że o tym czy dany element znajdzie się w próbie decyduje badacz, w tym przypadku wyniki badań takiej próby nie mogą być uogólniane na całą zbiorowość statystyczną.

Badanie które obejmuje tylko część zbiorowości nazywamy badaniem częściowym. Występują trzy podstawowe rodzaje badań częściowych:

1.    badanie reprezentacyjne (badanie częściowe o losowym doborze jednostek zbiorowości statystycznej do próby) np. badanie budżetów domowych;

2.    badanie monograficzne (jest to szczegółowa i wszechstronna analiza wybranej części zbiorowości)

3.    badanie ankietowe

Wyróżnić można 4 etapy badania statystycznego:

1.    prognozowanie (planowanie) badania statystycznego

2.    obserwacja statystyczna (zbieranie danych liczbowych)

3.    opracowanie zebranego materiału statystycznego

4.    analiza statystyczna (opis i wnioskowanie statystyczne)

Planując badanie należy dokonać wyboru tzw. cech statystycznych, które będą obserwowane.

Cechami statystycznymi nazywamy właściwości którymi odznaczają się jednostki wchodzące w skład badanej zbiorowości. Przykłady cech statystycznych: wzrost człowieka, waga ciała, dochód rodziny, wykonywany zawód, wielkość produkcji pewnego zakładu przemysłowego.