Socjologiczna koncepcja osobowości według JANA SZCZEPAŃSKIEGO:
Wyróżnia elementy: 1 elementy biogenne (wygląd zewnętrzny) - przekazywanie, dziedziczne, wyposażenie biologiczne (stale), np wzrost, budowa (anatomia i fizjologia), odruchy i potrzeby wrodzone 2clementv psychogenne - pamięć, wyobraźnia, wola, inteligencja, uczucia, emocje, spostrzegawczość, temperament (relatywnie zmienne) 3elemęntv socioąenne:. kulturowy ideał osobowości - model ucieleśniający najważniejsze i pożądane wartości materialne lub niematerialne w danej grupie (ideał wychowawczy), -rola społeczna -system spójnych zachowań będących reakcją na zachowania i oczekiwania innych ludzi, -jaźń subiektywna - stanowiąca zespól wyobrażeń o sobie (samoocena), wytworzonych na podstawie traktowania nas przez otoczenia społeczne, -jaźń odzwierciedlona - jest zespołem wyobrażeń, jakie każdy z nas posiada o sobie na postawie tego, co naszym zdaniem sądzą o nas inni ludzie (element kontroli środowiska społecznego nad postępowaniem jednostki)
Typy osobowości:
według HIPOK-RATESA. biorąc pod uwagę temperament: sanewinik - człowiek o osobowości z żywymi i zmiennymi usposobieniami melancliolik - człowiek mało uczuciowy i mało aktywny choleryk - człowiek pobudliwy i mało wytrwały w działaniu flegmatyk -człowiek mało pobudliwy, lecz wytrwały i konsekwentny w działaniu według E KRETSCHMERA, biorąc pod uwagę związek miedzy budowa ciała a osobowością: nyknik - człowiek niski o okrągłych kształtach i raczej łagodnym usposobieniu astenik - człowiek wysoki o wystających kościach i mało życzliwy dla innych ludzi atletyk -człowiek dobrze zbudowany fizycznie i raczej zrównoważony psychicznie dysplastyk -człowiek niekształtny ze względu na różne anomalia w budowie fizycznej, które z reguły maja wpływ na iego usposobienie
według SPRANGERA. biorąc pod uwagę usposobienie i zainteresowanie: człowiek teoretyczny - człowiek interesujący się zwłaszcza prawami nauki i poszukujący teorii wyjaśniających świat człowiek ekonomiczny - człowiek dążący do bogactwa i zdobycia dóbr materialnycn.cr/oHi^ estetyczny - człowiek pragnący przeżywania piękna człowiek społeczny człowiek chętnie pomagający innym hi&ńomjczłowiek polityczny - człowiek zabiegający o władzę i panowanie nad innymi jednostkami i zbiorowościam._człowiek religijny - człowiek zainteresowany poznawaniem Boga i głoszeniem jego nauki
według ZNANIECKIEGO, biorąc pod uwagę pod czyim wpływem pozostawiał człowiek w dzieciństwie i wczesnej młodości oraz kto w procesie socjalizacji bvł osoba znacząca: -ludzie dobrze wychowani - których osobowpość kształtowali głównie wychowawcy i instytucje wychowujące ideały wychowawcze -ludzie pracy - ich osobowość kształtował warsztat pracy, funkcjonujące W nim zespoły pracowiiicze -ludzie zabawy - którzy byli wychowywani dzięki uczestnictwu w grupach zabawowych i innych grupach rówieśniczych -ludzie zboczeńców - którzy byli oojęci wpływami różnych środowisk wychowawczych -ludzie dobrzy i mądrzy - ludzie tworzący nowe systemy kulturowe, ludzie samodzielni
według JAN SZCZEPAŃSKIEGO, biorą pod uwagę styl życia -ludzie twórcy - ludzie wnoszący nowe idee. pomysły, wrynalazld, rozwiązania, -ludzie przeciętni - ludzie, którzy sumiennie pracują i realizują swoie zadania, nie modernizując niczego, -ludzie aktywni negatywnie - zaliczyć tu należy złodziei itp.. -ludzie zdani na pomoc i opiekę innych -zaliczyć tu należy starców, ludzi chorych i innych