IMGI91 (3)

wychowania jatko: .oddziaływania na wychowanka w oeki urobienia jego osobowoścd według pożądanych społecznie wzorów” lub jako „oddziaływanie na wszechstronny rozwój osobowości”. Takie formuły nie są błędne. ale nie są wystarczające. Mogą one bowiem sugerować, że wychowanek (pozostaje istotą bierną, pomijają jego życie wewnętrzne, kształtowanie sdę sieci poznawczej, nie uwzględniają również zmian osobowości, które dokonują się w procesie socjalizacji, nie zaznaczają też tendencji do samorealizacji. Kładąc nacisk na celowość i planowanie zabiegów wychowawczych, nie wspominają one o tych granicach, jakie wprowadza świat zewnętrzny, o całym łańcuchu sprzężeń zwrotnych, w jakich manifestuje się odrębność osobowości i prawo wychowanka do samodzielności i wyboru.

Tym formułom można przeciwstawić propozycję 6. Suchodolskiego {1968), iktóry uważa, że „wychowanie jest rozwijaniem podmiotu za sprawą jego uczestnictwa w świecie, za sprawą jego zaangażowanie po stronie sił postępu”, lub też konstatuje w sposób lapidarny: „wychowanie jest dorastaniem do zadań” (1968).

Podstawę obu tych formuł stanowią założenia dialektycznego związku świata subiektywnego d obiektywnego, a więc ciągłe sprzężenia zwrotne, które zachodzą między rozwojem świata a rozwojem własnego „ja” i którym wychowawcy starają się nadać kierunek pożądany społecznie. Rozwijające się społeczeństwa stawiają przed jednostkami coraz trudniejsze zadania, którym dla wspólnego dobra muszą one podołać. Wychowanek rozwija się w działaniu, ale aby mógł on w sposób prawidłowy dorastać do pokonywania trudności, wychowawcy -powinna mu pomagać przez współdziałanie i wyjaśnianie wymagań świata obiektywnego.

Takie rozumienie wychowania wiąże się z teorią

B. Suchodolskiego „wychowuję dla priysjofci", w której koncepcja osobowości zaangażowanej przedstawiona jest jako cel wychowania, a świat obiektywny został scharakteryzowany jako świat społeczno-histo-ryczny w określonym czasie i miejscu. Autor podkreśla dialektyczne napięcie między światem i człowiekiem, ciągłą wymianę treści .podmiotowych i przedmiotowych. Człowiek asymiluje i przetwarza treści obiektywne, uwewnętrznia je, nadając im charakter subiektywny, a następnie wyraża swój świat wewnętrzny, dokonując zmian w świecie obiektywnym.

Zaangażowanie jest rozumiane jako pewien styl życia, styl twórczego działania, dotyczącego najważniejszych spraw narodu i będącego jednocześnie uczestnictwem w tworzeniu lepszego świata oraz drogą samorealizacji.

Zaangażowanie, zdaniem Suchodolskiego, stanowi nie tylko subiektywną odpowiedź na sytuacje konfliktowe i odwagę negacja, lecz również przezwyciężenie istniejących osiągnięć, otwieranie nowych perspektyw.

Charakterystyka zaangażowania, jako pewnej postawy i stylu życia, jako drogi, na której efekty socjalizacji zostają osiągnięte, w stopniu większym, niż to było założone, opiera się na określeniu stosunku, jaka zachodzi między człowiekiem i światem, dwoma proce-samd rozwojowymi, nierozłącznie związanymi ze sobą. Te związki nie mogą być przeoczone, gdy szuka się formuł mających uchwycić istotę wychowania. Osobowości nie można charakteryzować, sumując jej elementy w ujęciu systemowym, trzeba ją analizować jako całość i jako część wielkiego układu, jaki stanowa świat Ciągła wymiana energii i informacji, procesy interioryzacji i obiektywizacji leżą u podstaw życia i rozwoju.

Tę dialektykę podkreśla również oryginalna formuła r '•aportu Unesco (1978): „Wychowanie jest jednocześ

ni