76660

W obli wypadkach magistratura ogłasza tzw. a d d i c t i o na rzecz powoda.

♦ Gdy pozwany zaprzecza pretensji powoda, następowało

/ i t i s c o n t e s t a t i o (stwierdzenie sporu) w drodze oświadczenia stron przez użycie uroczystych słów wymaganych dla danej legis actio i wezwanie przez pretora sędziego, by spór rozstrzygnął.

Jeśli rozprawa in iure nie mogła być zakończona tego samego dnia, pozwany winien dostarczyć ręczycie U. dla zabezpieczenia swego stawiennictwa.

[LITEWSKI: najważniejsze akty jurysdykcyjne określano jako

tria verba sollemnia(legitima) tzn. trzy słowa fonnalne (odpowiadające ustawie): dj^ d i c o. a d d i c o.

S I) a r e - ustanowienie sędziego lub arbitra oraz udzielenie postępowania spornego w danej sprawie

S I) i c e r e - przynajmniej tymczasowe przyznanie posiadania na czas sporu opartego na skardze rzeczowej; wydaje się jednak, że dicere obejmowało w ogóle różne akty procesowe magistratury

S Addicere - polega na dołączeniu pozytywnej decyzji magistratury do formalnego oświadczenia strony ojej własnym prawie do przedmiotu sporu

Bardzo ważnym elementem iunsdictio było dopuszczenie (dare) lub odmowa (denegare) postępowania, o którego prowadzenie wnosił powód.

Iurisdictio odnosi się nie tylko do postępowania spornego (iurisdictio contcntio.su), ale też do postępowania niespornego (i. v o I u n t a r i a). W zakresie postępowania legisakcyjnego należały tu m in.: in iure cessio. manumissio vindicta i adoptio.

Przy iurisdictio voluntaria nie obowiązywały ogólne reguły o ius dtcere, ale specjalne normy.

Pojęcie iurisdictio nie występowało w prawie karnym i administracyjnym.

Postępowanie przed magistraturą jawny charakter.

Miejsce procesu (ius) - pierwotnie różne. Pretor miejski urzęduje z reguły w Rzymie na comitiuni (wyodrębnione miejsce na forum romanum, gdzie odbywają się comitia ciuiata). Pretor siedzi na podwyższeniu (pro tribunali), ma specjalnym przenośnym krześle (sella curulis).

Postępowanie w pierwszej fazie - mogło się toczyć w dowolnym czasie. Jedynie akty z tria verba sollemnia musiały być dokonywane w dies fasti ]

Po dokonanej litis contestatio spór przechodził w drugie stadium - postępowanie przed sędzią:

❖ Postępowanie i n i u d i c i o, przed sędzią było swobodne, a zatem pozbawione formalistyki.