77555

Dr. hab. Maria Bijak - Kaszuba Międzynarodowa stosunki gospodarcze Wykład VIII - Polityka handlowa

Istotę polityki handlowej (polityka handlu zagranicznego) jest ingerencja państwa w sferę obrotów handlowych z zagranicę tj. wywierane przez rząd wpływu na rozmiary, kierunki oraz rzeczową strukturę importu (polityka importowa) i eksportu (polityka eksportowa).

Polityka handlowa stanowi element szerszego pojęcia, jakim jest zagraniczna polityka ekonomiczna, która obejmuje działania regulacyjna państwa w odniesieniu nie tylko do handlu, ale takie międzynarodowych przepływów czynników produkcji (kapitału, pracy, technologii).

1.    Polityka handlowa może być prowadzona na szczeblu:

-    Narodowym (przez pojedyncze państwo)

-    Ponadnarodowym (przez grupę państw)

2.    Koncepcja polityki handlowej. W zależności od celów i treści polityki handlowej można wyodrębnić:

Politykę wolnego handlu - liberalną politykę handlową. Jej celem jest umożliwianie obywatelom danego państwa swobodnego uczestniczenia w handlu zagranicznym, z ingerencją ze strony państwa ograniczoną do minimum. Ingerencja to polega na tworzeniu warunków symulujących swobodnej wymianie z zagranicą.

-    Protekcyjną - celem jest ochrona produkcji i rynku krajowego przed konkurencyjną zagraniczną i/lub popieranie eksportu. Ingerencja państwa ukierunkowana jest na realizację wymienionych celów.

3.    Czynniki warunkujące wybór określonego wariantu polityki handlowej:

1.    Uwarunkowania wewnętrzne, wynikające z sytuacji gospodarczej, społecznej i politycznej danego kraju w tym:

>    Poziom rozwoju gospodarczego

>    Bieżąca sytuacja makroekonomiczna

>    Struktura i organizacja rynku politycznego

2.    Uwarunkowania zewnętrzne w tym:

>    Udział danego państwa w międzynarodowych umowach handlowych

>    Charakter polityki handlowej krajów partnerskich

>    Sytuacja w gospodarce światowej

4.    Realizacja obu koncepcji polityki handlowej w praktyce między-nowych stosunków gospodarczych:

-    Początki protekcjonizmu handlowego- jako świadomej polityki ochrony produkcji i rynku krajowego- XVII w.

-    Początki liberalizmu handlowego - pierwsza połowa XIX w. Współistnienie brytyjskiej polityki handlowej z protekcjonizmem w krajach słabej wówczas uprzemysłowionych. Podziały w obrębie poszczególnych państw. Dominacja nurtu wolnohandowego w drugiej połowie XIX w. i na początku XX w.

-    Dominacja protekcjonizmu w latach 30.140. XX w.

-    Współistnienie obu nurtów polityki handlowej w II połowie XX w., ale z wyraźną długofalową tendencją do liberalizacji

5.    Podział polityki handlowej ze względu na formę:

-    Polityka konwencyjna - polityka prowadzona przez państwo w sposób zgodny z umowami międzynarodowymi

-    Polityka autonomiczna - polityka prowadzona w sposób niezależny przez państwo nie związane umowami międzynarodowymi lub nie respektujące tych umów

6.    Klasyfikacja instrumentów polityki handlowej z punktu widzenia sposobu oddziaływania na obroty taryfowe:

-    Taryfowe (da)

-    Pozataryfowe (wszystkie pozostałe):

>    Bezpośrednie - ukierunkowane na realizację celów polityki handlowej w związku z czym wpływają wprost na wielkość obrotów

>    Pośrednie - służą realizacji celów wewnętrznej polityki gospodarczej a ich oddziaływania na handel zagraniczny jest skutkiem ubocznym.