78348

Dr. Marek Wasiński

Prawo Publiczne Międzynarodowe

Wykład III - Hierarchia źródeł w prawie międzynarodowym

W sentencji wyroku TK uznał, że ponad wszelką wątpliwość przepis umożliwiający zestrzelenie cywilnego statku powietrznego narusza gwarantowane przez konstytucję prawo do życia. W istocie TK rozpatrywał sytuację kolizji dwóch norm prawnych. Z jednej strony ustanawianego i chronionego na mocy konstytucji prawa do życia a z drugiej strony wynikającego z ustawy prawo lotnicze prawa do zestrzelenia porwanego samolotu pasażerskiego. W tym rozstrzygnięciu uznano prymat ustawy zasadniczej nad wydawanymi na podstawie przyznanych przez nią uprawnień ustaw parlamentu.

|Przykład 5.2|

Wyobraźmy sobie następującą sytuację: mamy małżeństwo. Żona jest ciężko i nieuleczalnie chora. Prosi męża o to aby ten skrócił jej męczarnie i odebrał jej życie. Mężczyzna dusi kobietę poduszką. Nie ma wątpliwości, że dopuszcza się czynu karalnego. Kodek karny (KK) ma następujące regulacje odnoszące się do opisanej sytuacji:

Art. 148.

§1. Kto zabija człowieka, poaiega karze lat pozbawienia wolności albo karze doi

ilności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 tawienia wolności.

Art. 150.

SI . Kto zabija człowieka na, pozbawienia wolności od 3 miesięcy <

Pytanie brzmi: na podstawie którego artykułu sąd skaże współczującego męża?

Otóż na podstawie Art. 150. gdyż jest to artykuł bardziej konkretny. Lepiej odnosi się do zaistniałej sytuacji.

Powyższe przykłady uczą nas, że w przypadku istnienia kolizji dwóch norm prawa istnieją reguły, pozwalające takie kolizje rozwiązywać.

Reguły, o których mowa są następujące:

a)    Reguła hierarchiczna (lex superior derogat legi inferiori) - norma wynikająca z aktu hierarchicznie wyższego (np. z ustawy) ma pierwszeństwo nad normą wynikającą z aktu hierarchicznie niższego (np. z rozporządzenia);

b)    Reguła chronologiczna (lex posterior derogat legi priori) - norma wynikająca z aktu wydanego później, ma pierwszeństwo względem normy wynikającej z aktu wydanego wcześniej, pod warunkiem jednak, że akt późniejszy ma moc nie niższą (ustaloną zgodnie z pierwszą regułą), niż akt wcześniejszy;

c)    Reguła merytoryczna (lex specialis derogat legi generali) - norma bardziej szczegółowa ma pierwszeństwo względem normy bardziej ogólnej;

d)    Reguła II stopnia (lex posterior generali non derogat legi priori speciali) - norma bardziej ogólna zawarta w akcie późniejszym nie przeważa nad normą bardziej szczegółową, zawartą w akcie wcześniejszym.

Wśród reguł kolizyjnych reguła hierarchiczna ma najwyższą moc. Norma zawarta w źródle hierarchicznie wyższym uchyla normę zawartą w źródle hierarchicznie niższym, bez względu na to, w jakim czasie obie normy zostały wydane i bez względu na to, która z nich jest bardziej ogólna. W prawie międzynarodowym nie ma jednak hierarchii źródeł. Znaczy to np., że ani zwyczaj nie jest