78347

Dr. Marek Wasiński

Prawo Publiczne Międzynarodowe

Wykład VII - Dopuszczalność użycia siły zbrojnej

Czy operacja militarna prowadzona przez wojska Federacji Rosyjskiej w Czeczenii jest użyciem siły zbrojnej w rozumieniu Art. 2.4 KNZ?

Odp.: Nie, ponieważ Czeczenia formalnie stanowi część terytorium Federacji Rosyjskiej. Warto dodać, że ta operacja byłaby legalna (tzn. zgodna z prawem międzynarodowym) aż do momentu, gdy siły rosyjskie zaczęły stosować przemoc wobec nieuzbrojonych mieszkańców Czeczenii w tym dzieci oraz kobiet, czyli innymi słowy do czasu złamania przez wojska rosyjskie podstawowych praw humanitarnych.

'rzykład 11.

Wyobraźmy sobie, że między dwoma państwami - Ukrainę oraz Rosję zachodzę relacje o charakterze ekonomicznym, takie, że Ukraina jest uzależniona od dostaw gazu z Rosji. Czy taka sytuacja, że Rosja wymaga od Ukrainy podjęcia określonej decyzji politycznej, w ramach polityki zagranicznej, pod groźbę sankcji ekonomicznych polegajęcych na odcięciu dostaw gazu jest naruszeniem przepisu Art. 2.4 KNZ?

Odp.: Nie jest to naruszenie Art. 2.4 KNZ, jednak jest to naruszenie prawa międzynarodowego polegajęce na ograniczeniu suwerenności Ukrainy.

Art. 107 Karty Narodó

„Nic w niniejszej Karcie nie może unieważniać lu państwa, które w ciągu Drugiej Wojny Światowej niniejszej Karty, jeżeli państwa odpowiedzialne z< Ipstwo tej wojny.".

Z Art. 107 KNZ wynika, że istnieje możliwość użycia siły zbrojnej przeciw państwu wrogiemu wobec stron KNZ w WWII. Oznacza to, że dziś artykuł ten jest martwy, ponieważ zarówno pastwa alianckie jak i pastwa osi oraz ich sojusznicy są sygnatariuszami (stronami) Konwencji Narodów Zjednoczonych. Jest to zatem wyjątek od reguły stanowiącej zakaz stosowania siły zbrojnej zapisanej w Art. 2.4 KNZ.

Merytoryczna zawartość art. 107 Karty pozostaje w ścisłym związku z faktem, że treść tego dokumentu negocjowana była w końcowej fazie prowadzenia działań wojennych oraz wkrótce po ich zakończeniu. Pierwotni członkowie Organizacji, dążąc do zapewnienia sobie pewnej swobody w toku rozmów kapitulacyjnych i pokojowych z państwami nieprzyjacielskimi, „wyjęli poza nawias" zakazu użycia siły przewidzianego w art. 2 ust. 4 przypadki akcji (w tym akcji zbrojnych) podjętych jako następstwo wojny przeciwko państwom nieprzyjacielskim. W związku z tym, że wszystkie państwa „nieprzyjacielskie" w rozumieniu powołanego przepisu są obecnie członkami ONZ, art. 107 ma znaczenie wyłącznie historyczne.

Art. 107 miał istotny sens w czasie powstawania KNZ - w 1945 roku, tuż po zakończeniu WWII. Państwa umawiające się stanęły przed dylematem pomiędzy zapewnieniem światowego pokoju a zakazem stosowania siły zbrojnej. Ponieważ wówczas trudno było z duża dozą pewności przewidzieć jak potoczą się losy świata, a w szczególności jak wyglądać będzie polityka państw zwyciężonych w WWII, alianci zapewnili sobie zapisami omawianego art. możliwość użycia siły zbrojnej przeciw pokonanym państwom, jeżeli te stanowiłyby zagrożenie dla światowego pokoju. Inaczej niż na początku WWII państwa alianckie mogły uderzyć prewencyjnie - z wyprzedzeniem.