80897

ryzykowne dla życia ale to ryzyko jest niewielkie, więc robię to ale pomylił się i pacjent w wyniku cięcia zmarł. Potem biegli stwierdzają był błąd w sztuce lekarskiej, obiektywnie nie należało tego cięcia wykonywać. To oznacza, że sprawca przewiduje możliwość nastąpienia skutku tylko blędiue sądzi o prawdopodobieństwie, obiektywnie było ono wysokie (opinia biegłych) natomiast po stronie sprawcy był błąd - jemu się wydawało, że jest niewielkie prawdopodobieństwo realizacji znamion. Jeżeli tak spojrzymy na świadomą nieumyślność to okaże się że pytanie o to czy sprawca mógł przewidzieć możliwość realizacji znamion staje się być zasadne, bo wtedy chodzi nie o możliwość jakiegokolwiek prawdopodobieństwa realizacji znamion, tylko się spytamy czy ten sprawca, któremu po głowie chodziła rzecz ryzykowna mógł przewidzieć, że to jest aż tak ryzykowne. Owa możliwość przy świadomej nieumyślności odniesiona jest do możliwości przewidywania rzeczywistego prawdopodobieństwa realizacji znamion typu czynu zabronionego. Przy nieświadomej nieumyślności rzecz jest prosta - sprawca nic nic wie a my się pytamy czy choć trochę mógł przewidzieć.

Żeby wyjaśnić pojęcie „mógł przewidzieć” trzeba powiedzieć, że wprowadzenie tego warunku odsyła nas do pojęcia winy. Owa możliwość przewidywania jest przypisaniem sprawcy winy, jest to jedna z okoliczności od których zależy wina sprawcy. Co jest cliarakterystycznego w tej możliwości? Otóż, istota nieumyślności tkwi w błędzie co do realizacji znamion typu czynu zabronionego, sprawca się jakoś pomylił, na tym polega nieumyślność, bo gdyby się nie pomylił to byśmy mieli co najmniej zamiar ewentualny. Pomylił się co do znaczenia podejmowanego przez siebie czynu - ten chirurg myśli, że ratuje życie pacjenta a w rzeczywistości go zabija. Zawsze u podstaw nieumyślności jest pewien błąd co do znaczenia podejmowanego zachowania. Przy świadomej nieumyślności ten Wad dotyczy wysokości ryzyka, wysokości prawdopodobieństwa realizacji znamion typu czynu zabronionego, przy nieświadomej nieumyślności ten błąd dotyczy w ogóle realizacji znamion typu czynu zabronionego.

I teraz z pytania czy sprawca mógł coś przewidzieć czego nie przewidział przechodzimy na płaszczyznę normatywną. Stawiamy sobie na miejsce sprawcy wzorzec normatywny i pytamy się czy wzorzec normatywny taki sam sąd miałby o znaczeniu podejmowanego zachowania. No i kiedy mówimy: tak - wzorze normatywny też tyle by wiedział o świecie co i sprawca tych czynności to twierdzimy: spraw^rca nie mógłby przewidzieć możliwości realizacji tych znamion, bo i wzorzec normatywny tego nie mógł => sprawca może wtedy kiedy dla wzorca normatywnego jest to przewidywalne.

Czasem jest tak, że dla wzorca normatywnego znaczenie pewnego czynu jest przewidywalne, dla sprawcy nie było ale zawsze trzeba zapytać o przyczynę niemożności przewidywania podejmowanego przez siebie czynu - co było powodem błędu sprawcy? U podstaw błędu mogą tkwić okoliczności, które uznamy za usprawiedliwione (usprawiedliwiające sprawcę) i takie okoliczności, które go nie usprawiedliwiają.

Jakie mogą być przyczyny błędu? - np. lekarz był zdekoncentrowany, bo byl po kilku kieliszkach wódki; pomylił się, bo na przykład tego się akurat nie nauczył, mógł się pomylić, bo był zmęczony po 24 godz. dyżuru; pomylił się, bo stojący obok profesor zaakceptow^ral jego działanie. Szukamy przyczyn błędu i niektóre będą usprawiedliwiały błąd - w takich warunkach mógł się pomylić, a inne nie usprawiedliwiają. To które to są zależy od przyjętej przez system prawa aksjologii np. zmęczenie - bo byl po 24 godz. dyżuru - czy ono usprawiedliwia błąd? Jedni powiedzą tak, drudzy nie, bo dlaczego był zmęczony? Jak chciał zarobić więcej pieniędzy to nie usprawiedliwia, ale jak nie miał go kto zastąpić a była operacja za operacją to już niektórzy go usprawiedliwią - to jest ambiwalentne. Nawet z tymi kilkoma kieliszkami, został nagle wezwany z własnych imienia a nie miał w planie dyżuru w