82033

2

znawstwo - Normy prawne

DYSPOZYCJA NORMY PRAWNEJ

Przedmiotem dyspozycji mogą być czyny (faktyczne zachowania psychofizyczne) bądź czynności konwencjonalne (takie czynności, któiym istniejące normy nadają konwencjonalne znaczenie). Reguły sensu czynności konwencjonalnej - reguły, które muszą być dotrzymane, aby czynność konwencjonalna była ważna Zachowania osób prawnych i fizycznych mające charakter prawnie istotnych czynności konwencjonalnych nazywa się zwykle czynnościami prawnymi. Na istotę czynności prawnych składają się dwa elementy: potrzeba oświadczenia woli oraz zmierzenie do wywołania określonych skutków prawnych. Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te. które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.

Czynności konwencjonalne prawnie istotne: akty tworzenia prawa, akty stosowania prawa, czynności

prawne.

SYTUACJE WYZNACZANE PRZEZ NORMY PRAWNE

Treścią dyspozycji jest wyznaczenie jej adresatowi określonego zachowania Kiedy dyspozycja odnosi się wyłącznie do samego adresata mówimy o podstawowej sytuacji prawnej. Kiedy zaś dotyczy zachowania adresata względem innych mówimy o pochodnej sytuacji prawnej. Inne sytuacje wyznaczane przez normy prawne:

1.    Obowiązek

a Nakaz - nałożenie na kogoś obowiązku zawsze ogranicza jego swobodę. W języku prawnym obowiązki najczęściej są formułowane przez użycie trybu oznajmującego!!!, lub z użyciem zwrotów: ma obowiązek, powinien. Nakaz może obejmować tylko jeden typ zachowania (i jak się go nie posłuchamy no to sankcja) bądź zachowanie podstawowe albo alternatywne (i wtedy, albo jedno, albo drugie - np. w prawie cywilnym: .jeżeli strony nie postanowiły inaczej to..."):

L zobowiązanie przemienne - kiedy decydujemy zupełnie dowolni - obligatio ałternatłva

ii upoważnienie przemienne - kiedy wybór zachowania wyznaczają nam okoliczności - facultas alternativa

iii. Powstrzymanie się od zachowania nakazanego przez dyspozycję nosi nazwę zaniechania i jest sankcjonowane, b. Zakaz - zakazywane są czynny

2.    Dozwolenie

Inny przykład podstawowej sytuacji prawnej. Według jednych dozwolenia to po prostu nie-zakazy. To co nie jest zakazane jest dozwolone (zasada ta nie odnosi się jedynak do organów władzy publicznej). Jeżeli dozwolenie polega na braku zakazów to jest to tzw. dozwolenie słabe. Natomiast dozwolenia mocne też nie są wprost w prawie wyrażone, nie są ani zakazane ani nakazane, ale są trochę bardziej wyraźne (wtf???). Pochodną sytuacją prawną będzie tutaj obowiązek spoczywający na wszystkich związanych z tym, któremu zostało dane dozwolenie mocne do uszanowania jego decyzji (dozwolenie mocne wskazują wyrażenia typu: „może", „ma prawo").

Nullum crimen, nullum pot:na sine lege

Nie ma przestępstwa i kary bez ustawy

3.    Uprawnienie

Jest możność zachowania się, ale nie obowiązek, a inne osoby obowiązane są zachować się wobec uprawnionego w określony sposób (jest pochodna sytuacja prawna). Należy zwłaszcza wyodrębnić uprawnienia podmiotów do własnych zachowań. Obejmują one wolności prawnie chronione (prawa podstawowe: wolność zgromadzeń, słowa etc.) oraz prawa-upoważnienia (uprawnienia do dokonywania istotnych prawnie czynności konwencjonalnych, kompetencje - w dziedzinie prawa