82761

stronami. Dzielą się oni na dłużników i wierzycieli. Ten oczywisty podział wynika z faktu iż jedna ze stron, w tym przypadku dłużnik, jest winna pieniądze bądź rzeczy oznaczone co do gatunku tej samej jakości drugiej stronie - wierzycielowi. Jednakże ten ostatni, również może być winny swojemu dłużnikowi np. pewną sumę pieniędzy z tytułu niezapłaconej usługi. I co wtedy? W takiej sytuacji, jak już nadmieniłem, znacznie skuteczniej jest umorzyć wartość wyższą o wartość niższą świadczenia.

Kiedy dochodzi do potrącenia ustawowego ?

Kodeks cywilny reguluje przepisy potrącenia ustawowego, przyjmując, że dłużnik i wierzyciel sami mogą określić warunki i skutki w przypadku potrącenia umownego. Natomiast do potrącenia ustawowego dochodzi wtedy, gdy wierzytelności są możliwe do dochodzenia przed sądem lub innym organem.[art. 498 k.c.J

Czy można potrącić cudzą wierzytelność ?

Można potrącić własną wierzytelność przeciwko wierzytelności drugiej strony, natomiast inne osoby nie mogą tego czynić. Oczywiście istnieją wyjątki od reguły. Zgodnie z treścią art. 883 § 1 k.c. przyznano poręczycielowi (który przecież odpowiada za dług), uprawnienie, by potrącić wierzytelność dłużnika głównego, nawet wbrew jego woli, z wierzytelności wierzyciela.

Oznacza to, iż osoba poręczająca, ma prawo potrącić wierzytelność dłużnika względem wierzyciela, gdyż jest współodpowiedzialna za spłatę długu. W razie niewywiązywania się dłużnika z obowiązku spłaty długu, poręczyciel może dochodzić swoich praw na drodze sądowej.

Art. 883. § 1. Poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi; w szczególności poręczyciel może potrącić wierzytelność przysługującą dłużnikowi względem wierzyciela.

§ 2. Poręczyciel nie traci powyższych zarzutów, chociażby dłużnik zrzekł się ich albo uznał roszczenie wierzyciela.

§ 3. W razie śmierci dłużnika poręczyciel nie może powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy wynikające z przepisów prawa spadkowego.

Czy przedawnienie może być przeszkodą [art. 502 k.c.] ?

Zgodnie z powyższym artykułem przedawnienie nie musi być przeszkodą w potrąceniu wierzytelności, bowiem jest możliwe gdy :

-    w chwili potrącenia przedawnienie jeszcze nie nastąpiło

-    dłużnik przed sądem nie podnosi zarzutu przedawnienia wierzytelności

Art. 502. Wierzytelność przedawniona może być potrącona, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe, przedawnienie jeszcze nie nastąpiło.

Jaka jest procedura realizacji potrącenia ?

Potrącenia może dokonać każda ze stron przez jednostronne oświadczenie woli, skierowane do drugiej. Staje się ono skuteczne, a więc niesie za sobą określone skutki prawne, z chwilą doręczenia kontrahentowi. Przy czym (co ważne) wywołuje ono skutek wsteczny tzw. ”ex tunc" od chwili kiedy powstały prawne przesłanki do potrącenia - o czym traktuje art. 499 k.c.

Art. 499. Potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Czy Kodeks Cywilny przewiduje możliwość wyłączenia od potrącenia ?

Tak. Kodeks wyłącza od potrącenia niektóre rodzaje wierzytelności. W myśl art 505 nie mogą być wyłączone następujące wierzytelności:

-    nie liegające zajęciu

-    dostarczające środków utrzymania,

-    z czynów niedozwolonych.

-    wyłączone przez przepisy szczególne.

Uzupełnieniem wyłączenia od potrącenia jest art. 504 k.c., który mówi o przypadkach zajęcia wierzytelności przez osobę trzecią, zajmującą wierzytelność nadającą się do zajęcia. Wówczas dłużnik staje się wierzycielem swego wierzyciela.

Art. 509.

§ 1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to istawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

§ 2. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Art. 510.

§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązijąca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

§ 2. Jeżeli zawarcie umowy przelewu następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, z zapisu, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przelewu zależy od istnienia tego zobowiązania.

Art. 511. Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien być również pismem stwierdzony.

Art. 512. Dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem.

Art. 513.

§ 1. Dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko