ostrej krytyce poddawano także idee humanizmu i pacyfizmu, wyśmiewając je i uznając za wyraz słabości
demokrację faszyści pojmowali jako wynalazek rewolucji francuskiej, głosili że jest ona niezgoda z naturą, podobnie jak parlamentaryzm („parlament to skupisko miernot" - A. Hitler) e) nacjonalizm, rasizm, antysemityzm:
wspólnym elementem ideologii faszystowskich jest nacjonalizm, a więc ideologia głosząca wyższość własnego narodu nad pozostałymi (zasadą etyczną nacjonalizmu jest wszystko to. co jest dobre i moralne, jeżeli służy własnemu narodowi
w przypadku faszyzmu nacjonalizm przybierał najbardziej skrajną, szowinistyczną formę: połączony był z ksenofobią, nienawiścią do obcy cli. a jednocześnie z dążeniem do hegemonii nad innymi narodami
charakteryzował się również ogromnym rasizmem i antysemityzmem (podstawy ideologiczne obu nurtów zostały zaczerpnięte od XIX-wiecznych twórców i propagatorów rasizmu; istotą faszystowskiego rasizmu było uznanie, że rasa „wyższa" ma moralne prawo do panowania nad niższymi rasami, gdyż z natury swej rasy ma monopol na prawdziwą kulturę, moralność, itd.; rasizm w ruchach faszystowskich występował z różnym nasileniem i natężeniem; często odwoływano się do tzw. więzów krwi całego narodu - na bazie tego budowano wspólnotę duchową narodu; skrajność faszystowskiego rasizmu przejawiała się przede wszystkim w cłięci fizycznego zniszczenia „rasowycii wrogów”)
0 darwinizm społeczny i pochwala wojny:
darwinizm społeczny to nic innego niż przeniesienie na życie społeczne odkryć Darwina zasady darwinizmu społecznego faszyści przywoływali dla usprawiedliwienia krytyki demokracji, egalitaryzmu, własnej zaborczości i dążeń do hegemonii nad irmymi
faszyści głosili pochwałę wojny, kult tężyzny fizycznej i przemocy, gloryfikowali człowieka nadprzeciętnego i odważnego (odwoływano się przy tym do „naukowych" uzasadnień)
- głosili również pochwałę „płodnej a dobroćzyiuiej" nierówności ludzi, twierdząc, że równość to ideał dla ludzkich miernot
g) program społeczny faszyzmu:
faszyści odwoływali się (co przyczyniło się do icli popularności) do liasel sprawiedliwości społecznej (np. krytyka liberalizmu ekonomicznego rodzącego nierówności ekonomiczne obywateli, głoszenie liaseł zniesienia podziałów klasowych, wprowadzenie własności państwowej, rozwój pomocy społecznej, oświaty, likwidacja bezrobocia, wyzysku gospodarczego) warto pamiętać, że faszyści nie czynili zamachów na własność prywatną (z wyjątkiem własności „rasowych wrogów"), jednakże faszystowskie państwo nie było „nocnym stróżem" wiele z socjalnych postulatów faszyści nie zrealizowali, miały one raczej charakter deklaratoryjny i demagogiczny
h) państwo, dyktator i prawo:
faszystowska koncepcja państwa była urzeczywistnieniem faszystowskich poglądów - państwo imało być totalne i wszechobecne, oznaczało to dążenie do takiej organizacji życia społecznego, by zakres działali państwa pokrywał się z aktywnością całego społeczeństwa szczególną rolę w państwie, co oczywiste, miał mieć przywódca paitii - wódz. który stał ponad państwem, narodem i prawem
postulowano monopaityjność i likwidację wszystkich organizacji politycznych przeciwnych faszyzmowi (likwidacja opozycji)
państwo faszystowskie jest państwem nieustannej kontroli światopoglądowej, zmierza do pełnego kontrolowania nie tylko publicznych, ale i prywatnych działali obywateli (wychowanie obywateli, określenie kanonów estetycznych, moralnych, modelu rodziny, itp.)
- prawo było pojęciem względnym - tworzono je w zależności od bieżących potrzeb wodza
i) dyskusja nad istota i przyczynami faszyzmu: (str. 336)