Referendum lokalne -mieszkańcy w drodze głosowanie wyrażają swoją wolę co do sposobu rozstrzygania sprawy dot. tej wspólnoty czyli:
1. Sprawy mieszącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki
2. W sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki, czyli rady powiatu, gminy czy sejmiku województwa, a w gminie w sprawie odwołania wójta.
Referendum przeprowadza się z inicjatywy organu stanowiącego danej jednostki samorządu terytorialnego lub na wniosek co najmniej 10% mieszkańców gminy lub powiatu lub co najmniej 5% mieszkańców województwa.
Referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego może być przeprowadzone wyłącznie na wniosek mieszkańców. A wniosek mieszkańców gminy może dot. odwołania rady gmin i wójta albo jednego lub drugiego z nich. Ref w sprawie odwołania wójta może być przeprowadzone także z inicjatywy rady gminy. Nie może być przeprowadzone, gdy: przed upływem 12 miesięcy od dnia wyborów lub ostatniego nieskutecznego referendum w tej sprawie. I nie, jeżeli wybory przeprowadzone w jego następstwie miałyby przypaść w okresie 6 miesięcy od zakończenia kadencji.
Przedmiotem ref gminnego może być tez samoopodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne mieszczące się w zakresie zadań i kompetencji organów gminy. Jest to ref obligatoryjne. Zasadą jest, że ref. lokalne jest ważne jeżeli co najmniej 30% uprawnionych do głosowania wzięło w nim udział.
Bo ref. w sprawie odwołania jednostki samorządu terytorialnego jest ważne, gdy weźmie w nim udział co najmniej 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu. Wynik referendum gminnego w sprawie samoopodatkowania mieszkańców jest rozstrzygający, jeżeli za samoopodatkowaniem oddano co najmniej 2/3 ważnych głosów.
Jeżeli w ważnym ref. o odwołanie wójta przeprowadzonym na wniosek rady gminy przeciwko oddano więcej niż połowę ważnych głosów wówczas działalność Rady Gminy z mocy prawa ulega zakończeniu.