94435

83 Zasada prawa - definicja - norma prawna o szczególnym lub zasadniczym znaczeniu w danym systemie prawa. Jest nadrzędna wobec innych norm.

-    w znaczeniu opisowym - wzorzec ukształtowania instytucji prawa. Formułowana jest przez orzecznictwo, skierowana do prawodawcy, spełnienie zasady przez prawodawcę polega na stanowieniu przepisów prawa o treści realizującej daną zasadę prawa.

-    w znaczeniu dyrektywalnym - wiążąca prawnie norma prawna o charakterze zasadniczym, nadrzędna w stosunku do norm zwykłych. Formułowana jest przez prawodawcę.

Wiążący prawnie charakter zasad prawa wynika z:

1.    Są wyrażone bezpośrednio w wysokiej rangi przepisach prawa obowiązującego np. zasada państwa prawnego.

2.    Zasadami prawa bywają logiczne konsekwencje norm prawnych bezpośrednich, wyprowadzone z nich za pomocą reguł, wnioskowań prawniczych np. zasada zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa.

3.    Może stać się prawnie wiążąca, jeżeli dana norma, uznawana w sposób bezsporny za zasadę prawa przez doktrynę prawniczą, traktowana jest również przez praktykę stosowania, jako powszechnie uznana zasada prawa.

Nadrzędność w stosunku do norm zwykłych oparta jest na:

-    kryterium nadrzędności hierarchicznej - zasady prawa to normy zwarte w aktach o najwyższej mocy obowiązywania np. zasady zawarte w konstytucji

-    kryterium nadrzędności treściowej - zasada prawa jest podstawą aksjologiczną dla wielu norm, normy te można wyprowadzić z zasady prawa,

-    kryterium nadrzędności wagi społecznej - pewne normy są wyjątkowo dla życia społecznego i dlatego nazywa się je zasadami prawa, np. zasady współżycia społecznego w kodeksie cywilnym.

Konsekwencje nadrzędności:

-    dla prawodawcy - zakaz stanowienia przepisów prawa o treści niezgodnej z treścią zasady prawa,

-    dla organów stosujących prawo:

* w przypadku kolizji treści normy prawnej zwykłej z zasadą prawa organ ma obowiązek odmówić w danym przypadku zastosowania normy prawnej zwykłej,

* ma obowiązek dokonywania wykładni normy prawnej w zgodzie z zasadą prawa