przepisy przewidują karalność różnych form popełnienia przestępstwa (zmowa w celu popełnienia któregokolwiek z wymienionych czynów, usiłowanie ich popełnienia, czynności przygotowawcze, operacje finansowe związane z przestępstwami wymienionymi) oraz recydywę międzynarodową (wyroki skazujące wydane za granicą w związku z popełnieniem takich przestępstw będą brane pod uwagę dla ustalenia wypadków recydywy).
Konwencja zaleca szerokie kwalifikowanie ujętych w niej zachowań do kategorii przestępstw ekstradycyjnych. Nadto stanowi, że wszelkie środki odurzające, substancje i wyposażenie użyte lub przeznaczone do popełnienia któregokolwiek z wymienionych przestępstw podlegają zajęciu i konfiskacie.
Protokół z 1972 r. wnoszący poprawki do Jednolitej Konwencji Narkotykowej obliguje strony do zwrócenia szczególnej uwagi na zapewnienie możliwości pomocy lekarskiej, opieki i leczenia odwykowego narkomanów. Tego typu postanowienie po raz pierwszy zostało zamieszczone w międzynarodowym akcie prawnym omawiającym problematykę zwalczania narkomanii, było jednak wcześniej przedmiotem wielu spotkań międzyna rodowych
W prace nad Konwencją zaangażowane były państwa o sprzecznych interesach. Państwa- producenci, np. Indie, Pakistan, Birma popierały ideę wzmocnienia kontroli na szczeblu narodowym z uwzględnieniem warunków lokalnych. Państwa uprzemysłowione, takie jak USA, Wielka Brytania, kanada czy Niemcy zachodnie dążyły do wzmocnienia instrumentów ponadnarodowej kontroli. Państwa takie jak Francja, Szwecja, Chiny czy Brazylia opowiadały się za ścisłą kontrolą narkotyków i wykorzystaniem ich wyłącznie do celów medycznych. Czwarta grupa państw skupionych wokół ZSRR wyrażały opinię, że kontrola narkotyków to sprawa indywidualna każdego państwa i nie powinna podlegać regulacjom międzynarodowym.
Lata 60. i 70. Były okresem drastycznego wzrostu spożycia narkotyków w państwach zachodnich. Wzrost spożycia związany był głównie z pojawieniem się na rynku narkotyków syntetycznych, takich jak amfetamina czy LSD. Wielu z tych nowych substancji nie obejmowała Jednolita Konwencja Narkotykowa. Inicjatywa na rzecz objęcia kontrolą również nowych substancji psychotropowych zmaterializowała się w postaci Konwencji ciot. Substancji Psychotropowych , przyjętej 21 lutego 1971 r. na mocy tej Konwencji kontrolą objęto około 105 substancji psychotropowych, przy czym większość z nich to składniki substancji farmakologicznych, oddziałujących na centralny system nerwowy. Są to substancje halucynogenne, pobudzające, uspokajające, nasenne, przeciwpadaczkowe i przeciwbólowe. Konwencja ta wzywa by substancje uznawane za szczególnie niebezpieczne, takie jak LSD zostały objęte nawet ostrzejsza kontrolą niż substancje odurzające. Wymaga tez, by substancje szeroko stosowane w medycynie zostały poddane łagodniejszej kontroli, aby nie utrudniać dostępu do nich dla celów medycznych, ale z drugiej strony uniknąć ich rozproszenia i nadużywania.
Konwencja w postanowieniach karnych, w drodze klauzuli generalnej, zobowiązuje strony - zgodnie z konstytucją danego państwa - do penalizowania każdego umyślnego działania "sprzecznego z ustawą lub rozporządzeniem wydanym w celu wykonania zobowiązań wynikających z niniejszej Konwencji i podjęcia niezbędnych kroków, aby poważne przestępstwa zagrożone były odpowiednią karą, w szczególności karą więzienia lub inną karą pozbawienia wolności". Jeżeli sprawcą przestępstwa jest osoba nadużywająca