98802

Obrzęd gaika - następnego dnia po spaleniu Marzanny, do wsi wprowadzano Gaik Zielony, zwany także Latem, Lateczkiem lub Latorośkiem. Była to duża, sosnowa, zielona gałąź, przybrana wstążkami, słonecznikami z karbowanego papiem, wydmuszkami jaj i innymi podobnymi ozdobami. Obchodzono z nią wieś, podobnie jak z Marzanną. Za wzniesienie Gaika, czyli Nowego Latka, za wprowadzenie wiosny do wsi, gospodynie dawały gościniec: jajka, duże kawałki placka lub obwarzanki, a także drobne pieniądze.

Dzień św. Grzegorza - był zapowiedzią zbliżającej się wiosny (12 marca), był patronem nauczycieli i uczniów szkółek elementarnych, parafialnych, wtedy rozpoczynał się rok szkolny, klechy czyli nauczyciele tydzień wcześniej obchodzili domy i przypominali o rozpoczęciu roku.

Święto Zwiastowania Najświętszej Marii Panny - ustanowione w V wieku, zwane do średniowiecza święto Wcielenia Boga, zaliczało się do najważniejszych świąt Kościelnych. MB czczona była jako patronka i kreatorka wszelkiego, budzącego się na wiosnę życia. Nazwano ją więc: Matką Boską Roztworną - wierzono bowiem, że budzi ziemię i otwiera ją na przyjęcie nowego ziania: Matką Boską Zagrzewną - bo ogrzewała ziemię, nakazując słońcu, aby świeciło dłużej i mocnej; Matką Boską Stmmienną - bo za Jej przyczyną puszczały lody, a w strumieniach i rzekach budziła się wiosenna, życiodajna woda. W tradycji polskiej bociany były znakiem zaczynającej się wiosny, gdyż powinny powrócić z ciepłych krajów. Na Podlasiu gospodynie piekły ciasta w kształcie rozcapierzonych łap ptasich, zwane busłowymi (bocianimi) łapami i niewielki wypieki przypominające skowronki oraz narzędzia rolnicze, głównie pługi i brony. Niektóre wkładano do starych gniazd pod strzechą na pomyślność wiosennych prac gospodarskie!].

3. Czas świąteczny wielkanocny

Niedziela Palmowa - nazwana także Kwietną lub Wierzbową, na nabożeństwie święci się palmy, a po sumie odbywają się uroczyste procesje z palmami. Polskie palmy najczęściej przypominają smukłe, pionowe bukiety, różnej wysokości. Tradycyjnie powinny się w nich znaleźć gałązki wierzbowe, o tej porze roku baziami, wierzba uważana jest w naszej tradycji za roślinę miłującą życie, ponieważ rośnie w najgorszych warunkach, łatwo się przyjmuje, a ucięta, włożona dowody gałązka szybko wypuszcza zielone listki. Do palmy wkłada się rośliny tzw. wiecznie zielone: gałęzie mi, świerku cisu. Obecnie popularne są palmy wileńskie. Palmy wysokie w Karpatach Zachodnich, na Podhalu, Pogórzu, na ziemi sądeckiej i tarnowskiej, w okolicach Myślenic, Bochni i Wieliczki, a także w Polsce północno-wschodniej, na Kurpiach. Na południu Polski: pęki długich prętów wierzbowych, leszczynowych lub wiklinowych, w kilku miejscach przewiązanych giętką wierzbową wicią, zwieńczone wielkim barwnym bukietem - czubem z kwiatów bibułkowych, wierzbowych bazi, bukszpanu i świerku oraz długich kolorowych wstążek, na szczycie umieszcza się zazwyczaj złocisty krzyżyk. Palmy kurpiowskie: przypominają wysokie kwietne słupy, na całej długości ozdobione zielenią i kolorowymi kwiatami z bibuły. Obrzęd wożenia drewnianej figurki Chrystusa na osiołku (niemieckie pochodzenie) wizerunek zwano Jezuskiem Lipowym, Dębowym lub Palmowym, ale zaniechano go, gdyż władzą kościoła nie podobało się przekształcenie tego zwyczaju w zabawę. Jeszcze dziś połyka się wyjęte z palmy bazie, co ma chronić od wiosennych przeziębień i bólu gardła. Poświęconą palmą kropiono dom, obejście, bydło w oborze, gładzono nią boki krów i przymuszano je do połknięcia chociaż jednej bazi, uderzano je palmą, gdy po raz pierwszy wychodziły na pastwisko. A wszystko po to, aby czarownice nie odebrały im mleka. Ułamki palm i jagniątka wkładano do gniazd gęsi i kaczek, pod daszki uli, do rybackich sieci, podkładano je pod lemiesz pługa w pierwszą zaorywaną skibę. Palmę wkłada się za święty obraz lub przybija się jej cząstkę albo zrobiony z niej krzyżyk nad drzwiami wejściowymi i pozostawia tam na cały rok. aby strzegła domu, przynosiła mu błogosławieństwo Boże, chroniła od pożaru i wszelkiego zła. Na południu Polski, na ziemi sądeckiej i rzeszowskiej, w okolicach Tamowa, Bochni i Wieliczki z rozebranych na części palm (w Wielki Czwartek) robi się kropidełka do święcenia pól oraz krzyże , które (w Niedzielę Wielkanocną lub w Wielkanocny Poniedziałek, wcześnie rano), wbija się w zagony, w polu i ogrodzie, aby błogosławiły zasiewom, broniły je od gradu i szkodników.

Krakowskie pucheroki - (łac. puer - chłopiec) zwyczajowa kwesta przedświąteczna krakowskich żaków. Po sumie, w Niedzielę Palmową, pod kościoły przychodzili uczniowie i studenci zwani żakami, stawali na dziedzińcu kościelnym, formowali tam szpalery i oczekiwali na