1.1. Ustalenia terminologiczne
Wskazanie na jednoznaczność w rozumieniu określonego pojęcia zawsze napotyka na trudności. Wyłaniają się one najczęściej z subiektywnego podejścia do jego formułowania, a uzyskany wynik zawsze zawiera czynniki, które można zmienić zależnie od sposobu podejścia do rozwiązywanego (definiowanego) problemu. Dlatego ujęcie opisu werbalnego danego zjawiska zawsze będzie miało charakter umowny, chociaż uargumentowany odwołaniem się do konkretnych propozycji literatury.
Istotną sprawą jest przede wszystkim odniesienie się do tego, co rozumiemy pod pojęciem bezpieczeństwo. Definicje leksykalne identyfikują je jako pewność, zabezpieczenie przed czymś i wskazują, iż oznacza ono tak brak zagrożenia, jak i ochronę przed zagrożeniem1. Z drugiej strony traktowane jest ono i jako wartość motywacyjna inspirująca do działania, i jako specyficzny proces o dynamicznym charakterze zarówno w odniesieniu do treści, jak też do form i metod zapewniania2. Kontynuując ten wątek, trzeba wskazać, że bezpieczeństwo podlega warunkowaniu przez ogólne tendencje i procesy rozwoju społeczności zarówno w wymiarze wewnętrznym (wewnątrzpaństwowym), jak i w wymiarze zewnętrznym odnoszonym do rozwoju społeczności międzynarodowej. To powoduje, że stopniowo przekształca się w zespół lawinowo narastających współzależności, co z kolei sprawia, iż mają one istotne znaczenie dla przeobrażeń treści i form zapewnienia bezpieczeństwa. Sytuacja taka nastręcza trudności w jednoznacznym definiowaniu pojęcia bezpieczeństwo i pochodnych pojęć włączających w obszar zainteresowania jego rodzaje wyłaniające się z przejawów różnej działalności społecznej. Z czego to wynika? Z różnic i odrębności utrzymujących się i kształtowanych przez społeczność krajową i międzynarodową a odnoszonych do postrzegania zagrożeń. Na przykład w minionym dwudziestoleciu obawa przed militarnymi zagrożeniami ze strony innych państw - wskutek
4
Zob. R. Zięba, Pojęcia i istota bezpieczeństwa państwa w stosunkach międzynarodowych, „Sprawy Międzynarodowe” 1989, nr 10.
Tamże.