3784493748

III: PIENIĄDZ I BANKOWOŚĆ / Pieniądz w gospodarce

Wymienialność na złoto była stopniowo ograniczana. Można wymienić trzy etapy tego procesu:

» okres pełnej wymienialności, kiedy w każdej sytuacji i wszystkie kwity były wymieniane na złoto;

» okres ograniczonej wymienialności, tzw. szta-bowo-złotowy, kiedy tylko banknoty o dużym nominale były wymieniane na sztaby złota;

» okres dewizowo-złotowy, gdy walutę krajową można było wymienić na walutę w pełni wymienialną na złoto (np. na funta brytyjskiego do 1931 roku czy na dolara amerykańskiego do 1971 roku).

Obecnie waluta żadnego kraju nie jest wymienialna na złoto.

Pojawienie się pieniądza bezgotówkowego było kolejnym krokiem w historii pieniądza. Klienci banków, wpłacając gotówkę na tzw. rachunki na żądanie, zyskują bezpieczeństwo -w każdej chwili mogą zażądać wypłaty (w sytuacji stabilności gospodarki), a jednocześnie w formie przelewów mogą regulować swoje zobowiązania, co jest prostsze niż dostarczanie gotówki papierowej. Takie regulowanie zobowiązań było możliwe początkowo między posiadaczami kont w tym samym banku, później dopuszczono do przekazywania przelewów międzybankowych. Podobnie jak kiedyś złotnicy, teraz banki zorientowały się, że większość klientów pozostawia gotówkę zdeponowaną na rachunkach na dłużej, co umożliwia udzielanie kredytów z tych środków w ilościach większych niż posiadane wkłady. W ten sposób banki kreowały pieniądz bezgotówkowy, licząc na to, że nie dojdzie do masowego żądania zwrotu gotówki z banku.

Obecnie jesteśmy w fazie pieniądza elektronicznego. Rachunki bankowe mają postać zapisów w pamięci komputerów, przy obciążaniu (płaceniu z konta) i uznawaniu (wpływach na konto) wykorzystuje się systemy elektroniczne. Wykorzystywane są karty magnetyczne, czyli tzw. pieniądz plastikowy (karty kredytowe czy debetowe). W roli pieniądza sprawdzają się również esemesy. W niektórych portalach internetowych wykupuje się z kolei punkty (punkty premium czy inne substytuty środków pieniężnych, np. Facebook Credits), którymi również można płacić w ramach zamkniętych programów.

Podsumowując - w historii pieniądza można wyróżnić następujące fazy:

» pieniądz towarowy,

» pieniądz kruszcowy (sztabki, kulki, krążki, monety),

» pieniądz papierowy (kwity depozytowe złotników, banknoty),

» pieniądz bezgotówkowy (żyrowy, wkładowy, elektroniczny).

214