3784494546

Wstęp

określić swoje cele, ustalić różne możliwości ich osiągnięcia, ocenić skutki każdej z nich i wybrać działanie, które maksymalizuje korzyści netto¹.

Charakterystyczne dla modelu eksperckiego zainteresowanie wyłącznie wynikami i efektami skutkuje niedocenianiem procesów, w wyniku których te wyniki powstają. Schemat decyzjonistyczny jest skuteczny wtedy, gdy w polityce publicznej nie występują spory o wartości, a wyniki można jednoznacznie i bezstronnie określić. Jednak w przypadku problemów kompleksowych, wieloaspektowych, trudno orzec, jaka decyzja jest optymalna, i trudno „obiektywnie” zmierzyć wyniki. Doświadczenia państw wysoko rozwiniętych pokazują, że często nie ma obiektywnego sposobu sprawdzenia wniosków z analizy, a wiarygodność eksperta jest równie ważna jak jego kompetencje.

Co więcej, w wielu kwestiach publicznych nie da się oddzielić części naukowej od politycznej i wartościującej. Wówczas formalne metody rozwiązywania problemów okazują się niewystarczające, a znaczenia nabierać zaczyna aspekt argumentacyjny, który wymaga debaty i partycypacji w procesie tworzenia polityki publicznej. Uważa się, że jedną z najważniejszych cech charakterystycznych XXI wieku jest rosnąca kompleksowość, wieloaspektowość i interdyscyplinarność wyzwań, przed którymi staje administracja. Aby działała skutecznie, musi adaptować się do nowych okoliczności. W tym celu podejmowane są różne zmiany w organizacji pracy urzędów. U podstaw takich działań leży przekonanie, że do skutecznej odpowiedzi na dany problem potrzebne jest adekwatne jego rozumienie, co w okolicznościach rosnącej kompleksowości życia społecznego wymaga korzystania zarówno z wiedzy rozproszonej między resortami, jak i tej znajdującej się poza administracją, w tym pochodzącej od intere-sariuszy. Okazuje się też, że procesy i zasady, które tworzą przedsięwzięcie i określają role jego uczestników, są ważne niezależnie od identyfikowanego „stanu końcowego”. W wielu przypadkach sam proces liczy się najbardziej dla osób biorących w nim udział².

Wskazuje się, że kluczowe znaczenie dla skuteczności przyjętych rozwiązań ma włączenie w proces dochodzenia do nich nie tylko ekspertów zarówno reprezentujących różne resorty, jak i spoza administracji, ale także interesariuszy³. Mają oni bowiem wiedzę na temat danego problemu, która jest często niedostępna dla urzędników i ekspertów. Uważa się, że interesariusze szczególnie trafnie są w stanie a priori zdiagnozować ryzyka, jakie wiążą się z danymi rozwiązaniami. Jednak zaangażowanie ich w pro-

1

   G. Majone, Dowody, argumenty i perswazja w procesie politycznym, Warszawa 2004, s. 27.

2

   Tamże, s. 33.

3

   Por. R. Heifetz, Leadership Without Easy Answers, 1998, oraz P. Senge, The Fifth Discipline: The art and practice oj the learning organization, Doubleday, New York 1990.