3784500358

Wnioski i zakończenie

Przeprowadzone analizy, głównie na podstawie Medytacji kartezjańskich oraz Idei I Edmunda Husserla wyznaczyły główne kierunki i cele dalszych badań. Owe studia są z jednej strony kontynuowane w pedagogice światowej (por. między innymi badania niemieckie, włoskie, amerykańskie czy kanadyjskie), z drugiej zaś wydaje się, że w pedagogice polskiej istnieje ciągły niedosyt w sferze realizacji badań fenomenologicznych czerpiących z „rdzennej” myśli Husserla.

Delfickie słowa gnothi seauton uzyskały nowe znaczenie. Nauka pozytywna jest nauką zatracającą się w świecie [...]. Trzeba najpierw stracić [...] świat poprzez dokonanie epoche, by go potem na drodze uniwersalnej autorefleksji na powrót odzyskać. Noli foras ire, mówi Augustyn, in te redi, in interiore homine habitat veritas⁵⁴⁶.

Celem pracy była próba ukazania możliwości zastosowania fenomenologii Edmunda Husserla do teorii i praktyki badawczej w pedagogice. Aby to uczynić, najpierw przedstawiono próbę rekonstrukcji najważniejszych wątków myślowych fenomenologii Husserla. Okazało się, iż myśl twórcy fenomenologii jest niezwykle płodna i inspirująca zarówno w oryginalnej, choć ciągle nie w pełni odczytanej jeszcze formie, jak i w jej różnorodnych kontynuacjach i interpretacjach (Heidegger, Ingarden, Stein, Tischner, Levinas, Schutz i wielu innych). Analiza wydatnie ukazała, iż myśl fenomenologiczna znalazła swój „oddźwięk” niemal we wszystkich współczesnych prądach i kierunkach filozoficznych. Nie mniejszą rolę fenomenologia Husserla odegrała w rozwijających się bardzo dynamicznie naukach społecznych: socjologii, psychologii czy pedagogice.

Niniejsza monografia to próba zasygnalizowania najważniejszych, jak się wydawało, dróg i ścieżek wykorzystania fenomenologii w nowych obszarach i polach znaczeń. Jednocześnie autor ma świadomość, że dokonany wybór ma charakter selektywny i nie w pełni reprezentatywny. W związku z tym pojawia się potrzeba prowadzenia dalszych poszukiwań i badań analitycznych, aby w pełni i wielostronnie ukazać różnorodne wątki i ścieżki aplikacji myśli fenomenologicznej we współczesnych teoriach i praktykach badawczych realizowanych w naukach szczegółowych.

546

E. Husserl, Medytacje kartezjańskie...Az. cyt., s. 236. Por. Św. Augustyn, Wyznania, Az. cyt. s. 297.