Wnioski i zakończenie
Przeprowadzone analizy, głównie na podstawie Medytacji kartezjańskich oraz Idei I Edmunda Husserla wyznaczyły główne kierunki i cele dalszych badań. Owe studia są z jednej strony kontynuowane w pedagogice światowej (por. między innymi badania niemieckie, włoskie, amerykańskie czy kanadyjskie), z drugiej zaś wydaje się, że w pedagogice polskiej istnieje ciągły niedosyt w sferze realizacji badań fenomenologicznych czerpiących z „rdzennej” myśli Husserla.
Delfickie słowa gnothi seauton uzyskały nowe znaczenie. Nauka pozytywna jest nauką zatracającą się w świecie [...]. Trzeba najpierw stracić [...] świat poprzez dokonanie epoche, by go potem na drodze uniwersalnej autorefleksji na powrót odzyskać. Noli foras ire, mówi Augustyn, in te redi, in interiore homine habitat veritas546.
Celem pracy była próba ukazania możliwości zastosowania fenomenologii Edmunda Husserla do teorii i praktyki badawczej w pedagogice. Aby to uczynić, najpierw przedstawiono próbę rekonstrukcji najważniejszych wątków myślowych fenomenologii Husserla. Okazało się, iż myśl twórcy fenomenologii jest niezwykle płodna i inspirująca zarówno w oryginalnej, choć ciągle nie w pełni odczytanej jeszcze formie, jak i w jej różnorodnych kontynuacjach i interpretacjach (Heidegger, Ingarden, Stein, Tischner, Levinas, Schutz i wielu innych). Analiza wydatnie ukazała, iż myśl fenomenologiczna znalazła swój „oddźwięk” niemal we wszystkich współczesnych prądach i kierunkach filozoficznych. Nie mniejszą rolę fenomenologia Husserla odegrała w rozwijających się bardzo dynamicznie naukach społecznych: socjologii, psychologii czy pedagogice.
Niniejsza monografia to próba zasygnalizowania najważniejszych, jak się wydawało, dróg i ścieżek wykorzystania fenomenologii w nowych obszarach i polach znaczeń. Jednocześnie autor ma świadomość, że dokonany wybór ma charakter selektywny i nie w pełni reprezentatywny. W związku z tym pojawia się potrzeba prowadzenia dalszych poszukiwań i badań analitycznych, aby w pełni i wielostronnie ukazać różnorodne wątki i ścieżki aplikacji myśli fenomenologicznej we współczesnych teoriach i praktykach badawczych realizowanych w naukach szczegółowych.
546
E. Husserl, Medytacje kartezjańskie...Az. cyt., s. 236. Por. Św. Augustyn, Wyznania, Az. cyt. s. 297.