3826200152

Od nakładu i kosztu należy odróżnić pojęcie wydatku. W mowie potocznej często tych trzech kategorii używa się zamiennie. Tymczasem wydatek jest rozchodów aniem środków pieniężnych z rachunku bankowego lub z kasy. Nie musi on być równocześnie pow iązany ze zużyciem czynników' gospodarczych. Na przykład zakup obligacji Skarbu Państwa jest wydatkiem. Zapłacono za nie gotówką lub przelewem. Zakup obligacji jest formą pożyczki udzielonej przez przedsiębiorstw o Skarbowi Państwa. Po pewnym okresie przedsiębiorstwo otrzyma z tytułu udzielonej pożyczki odpowiednie odsetki oraz zw rot pożyczonej kwoty. Wydatek, który w okresie sprawozdawczym nie staje się kosztem podlega aktywowaniu²⁰, czyli staje się składnikiem majątkowym.

Kosztem oraz nakładem nie jest również zapłata za zakupione materiały, dopóki one nie zostaną zużyte do produkcji wyrobów. W tym jednak przypadku wydatek stanie się nakładem w momencie produkcyjnego zużycia tych materiałów'. Nastąpi jedynie rozbieżność czasowa między powstaniem wydatku i nakładu. Nakład może równie dobrze wyprzedzać wydatek. Sytuacja taka powstanie przy zakupie kredytowanym. Dostaw a materiałów' za które jeszcze nie zapłacono skierow ana do produkcji spowoduje wcześniejsze powstanie nakładu i kosztu niż wydatku.

Relacje między kosztem i nakładem a wydatkiem przedstawić można następująco:

a)    nakłady i koszty związane są z ponoszonymi w ydatkami, choć nie wszystkie wydatki mają charakter nakładów i kosztów,

b)    pow stawanie nakładów i kosztów może być zupełnie niezależne w czasie od dokonywanych wydatków,

Głów ną przyczyną różnicy między nakładami i kosztami a wydatkami jest czas. W krótkim przedziale czasowym te różnice mogą być bardzo duże. W miarę wydłużania horyzontu czasowego różnice te ulegają stopniowemu ograniczeniu.

Rozróżnienie między kosztem i wydatkiem oraz między przychodem i wpływem gotówki jest bardzo dla zarządzania przedsiębiorstwem. Warunkiem przetrwania przedsiębiorstwa nie jest zysk wykazywany w rachunku zysków i strat lecz bieżący stan (dopływ) gotówki zabezpieczający zdolność podmiotu do terminowego regulowania zobow iązań. Większość przedsiębiorstw upada nie z powodu utraty zdolności do generow ania zysku, lecz dlatego, że zabrakło im pieniędzy na regulow anie zobow iązań bieżących.

1.2. Istota zarządzania kosztami i czynniki je kształtujące

Koszty towarzyszą wszelkiej działalności przedsiębiorstwa. Przyczyny i okoliczności ich pow staw ania mogą być i są bardzo zróżnicowane. Koszty mogą powstać zarów no na skutek aktywności gospodarczej jak również z powodu jej braku. Mogą być rezultatem działań tworzących wartość dodaną, jak i działań nietrafionych, ²⁰ Por: A. Karmańska, Klasyfikacja kosztów w świetle prawa bilansowego, w: A. Karmańska (red), Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza. Pojęcia, problemy, zadania, wyd. Difin, Warszawa 2004, s. 15