roz7c

Rozdział 7. Prawa podmiotowe i ich ochrona 53

Od praw akcesoryjnych należy odróżnić prawa związane, czyli takie, których podmiotem może być tylko podmiot innego prawa (prawa wolnego). Przykładem takich praw jest np. prawo własności budynków i urządzeń wzniesionych przez użytkownika wieczystego na gruncie obciążonym tym prawem rzeczowym. Prawo własności jest związane z użytkowaniem wieczystym w ten sposób, że może ono przysługiwać tylko użytkownikowi wieczystemu i wygasa wraz z wygaśnięciem użytkowania (art. 235 KC).

7.3. Nabycie prawa podmiotowego

Nabycie pierwotne i pochodne. Z nabyciem pierwotnym mamy do czynienia, eżeli nabywca nie uzyskuje go od poprzednika prawnego (innej osoby). Źródłem nabycia pierwotnego mogą być rozmaite zdarzenia prawne. Przykładowo można tu wymienić nabycie własności w drodze zasiedzenia (art. 172 i 174 KC) czy zawłaszczenie rzeczy niczyjej (art. 181 KC).

Nabycie pochodne następuje w przypadku uzyskania prawa podmiotowego od poprzednika prawnego nabywcy. Zbywca prawa podmiotowego przenosi je na nabywcę w drodze czynności prawnej. W sposób pochodny można więc nabyć tylko te prawa, które posiada nasz poprzednik. Nikt bowiem nie może przenieść więcej praw, niż sam posiada. Od reguły tej ustawodawca wprowadza nieliczne wyjątki (nabycie rzeczy ruchomej od nieuprawnionego - art. 169 KC, rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych).

Nabycie konstytutywne i translatywne. Jeżeli nabycie prawa podmiotowego następuje w chwili jego powstania, mamy do czynienia z nabyciem konstytutywnym. Przykładowo można tu wymienić nabycie praw do patentu lub praw autorskich następujące odpowiednio z chwilą dokonania wynalazku lub stworzenia utworu. Natomiast nabycie translatywne następuje, jeżeli nabywane prawo uprzednio istniało. Od nabycia pochodnego nabycie translatywne różni się tym, że nie wymaca ono uzyskania prawa od poprzednika. Zatem nabyciem translatywnym może być zarówno nabycie pochodne (np. sprzedaż, darowizna), jak i pierwotne (np. zasiedzenie)¹.

Nabycie pod tytułem ogólnym (sukcesja uniwersalna) i szczególnym (sukcesja singularna). Nabywca prawa podmiotowego uzyskuje je pod tytułem ogólnym, eżeli wchodzi w całość praw i obowiązków swojego poprzednika w wyniku jednego zdarzenia prawnego². Przykładowo, następuje ono w przypadku dziedziczenia czy połączenia się spółek, spółdzielni lub przedsiębiorstw państwowych. Sukcesja singularna ma miejsce, jeżeli nabywca wstępuje jedynie w oznaczoną część praw

1

   Por. Z. Radwański, Prawo..., s. 84.

2

   Odmiennie. Z. Radwański, Prawo..., s. 83. ograniczający sukcesję uniwersalną do majątku.