3784501544

Analiza koncentracji sektora bankowego w Polsce w latach 1994-2003    17

Aby odpowiedzieć na powyższe pytania, zaobserwować bieżące trendy, należy wykonać pogłębioną analizę stopnia koncentracji polskiego sektora bankowego. Dokładny pomiar koncentracji polskiego sektora bankowego zawiera tabela 3. Obliczenia w niej zawarte przedstawiają stopień koncentracji w latach 1994-2003, wyznaczony za pomocą prostych wskaźników, w ujęciu procentowym.

Wskaźniki WK(3), WK(8) i WK(15) są najprostszą miarą koncentracji i oznaczają procentowy udział badanej cechy N największych banków w łącznej wartości cechy sektora. Innymi słowy, wskaźniki te informują, ile procent analizowanej wielkości, diagnozującej sektor bankowy (np. aktywów) znajduje się w posiadaniu trzech, ośmiu i piętnastu największych banków (również mierzonych wielkością aktywów). Natomiast wskaźnik WHH to indeks Herfindahla-Hirschmana. Jest to suma kwadratów udziałów w rynku poszczególnych banków. Dotyczy najbardziej reprezentatywnych wielkości finansowych (tabela 3). WHH wyraża ryzyko z tytułu koncentracji i zgodnie z normami zawartymi w literaturze WHH poniżej 10% oznacza małą koncentrację, w przedziale 11-18% to średnia koncentracja i powyżej 18% oznacza dużą koncentrację, natomiast 100% to pełna koncentracja¹.

Wskaźnik Herfindahla-Hirschmana jest niewątpliwie najlepiej znaną miarą koncentracji. Departament Sprawiedliwości oraz System Rezerwy Federalnej w Stanach Zjednoczonych wykorzystują tę miarę w ocenie skutków horyzontalnych konsolidacji. Przekroczenie ustalonych wartości granicznych wskaźnika powoduje pogłębioną analizę danej konsolidacji bądź też uniemożliwienie przez odpowiednie organy publiczne realizacji danego przejęcia lub połączenia.

Obliczenia zawarte w tabeli 3 dostarczają kilku ciekawych wniosków. Sygnalizowany w pracach z zakresu tematu² wzrost koncentracji sektora bankowego nie nastąpił w 2003 roku i trend wzrostowy uległ zahamowaniu. Wszystkie wartości za trzy ostatnie lata analizy, pomijając WHH i WK (3) składnika wyniku finansowego i sam wynik brutto, nieznacznie spadają. Zatem wcześniejszy trend został przynajmniej w 2003 roku zatrzymany. Ponadto w tabeli 3 zawarto m.in. pomiar koncentracji najbardziej reprezentatywnych składników bilansu banków. Ich koncentracja jest szczególnie istotna z punktu widzenia polityki ochrony konkurencji, bowiem dostarcza danych na temat finansowania przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych oraz koncentracji obsługi depozytowej gospodarstw domowych.

1

   W literaturze przedmiotu wskaźnik Herfindahla-Hirschmana przedstawiany jest w przedziale (0;1), jednakże istnieją opracowania, w których autorzy mnożą tę wartość przez 100%, być może dla lepszego odbioru informacji. W niniejszym opracowaniu przyjęto tę właśnie formę prezentacji wskaźnika Herfindahla-Hirschmana.

2

   M. Pawłowska, Wpływ zmian w strukturze polskiego sektora bankowego na jego efektywność w latach 1997-2002, „Bank i Kredyt”, listopad-grudzień 2003, s. 52-53.