4087490191

JĘZYKOWY OBRAZ ŚWIATA (JOŚ). Termin wielu dyscyplin humanistycznych, ale głównie ETNOLINGWISTYKI oraz KOGNITYWIZMU, który między innymi kontynuuje badania etnolingwistyczne nad językiem. Termin zaistniał (dzisiaj jest powszechnie używany) około 20 lat temu. Jedna z definicji: zawarta w języku, a więc w sądach utrwalonych w języku, interpretacja rzeczywistości. Warto podkreślić, dlaczego JOŚ jest jednym z podstawowych terminów. JĘZYKOZNAWSTWA KOGNITYWNEGO. Zgodnie z tym aktualnym i rozpowszechnionym również w XXI wieku, kierunkiem badań, nie można odrywać opisu języka od procesów postrzegania i myślenia, właśnie JOŚ jest przedmiotem i żywego zainteresowania, i badań prowadzonych w ramach różnych zresztą kierunków JĘZYKOZNAWSTWA KOGNITYWNEGO KALKA - odbitka wyrazowa. To wyraz, związek wyrazowy czy też konstrukcja składniowa stanowiące dosłowne tłumaczenie obcego wyrazu, związku wyrazowego lub też konstrukcji składniowej. Np., kalki przetłumaczone z rosyjskiego: rzecz w tym — ffeno b tom, pod rząd- noflpzfl, okazać pomoc -OKa3arb noMOipb; od przypadku do przypadku - niem. Von Fali zu Fali; nastolatek -ang. Teenager.

KATEGORIA GRAMATYCZNA. Np., kategoria przypadka, rodzaju, liczby, czasu. Podstawowe kategorie gramatyczne: przypadek, liczba, rodzaj, osoba, czas, tryb, strona.

KATEGORIE WERBALNE, te, które dotyczą odmiany czasownika: osoba , liczba, czas, rodzaj, aspekt, strona.

KATEGORIE IMIENNE. Te, które dotyczą odmiany imiennych części mowy: rzeczownika, przymiotnika, zaimków osobowych.

KATEGORYZACJA. Uporządkowanie jakiegoś zbioru wg określonych kategorii. W lingwistyce kognitywnej K. jest ściśle związana z „wykrywaniem” i określaniem znaczeń. Znaczenia są kategoryzowane w naszej śwdadomości użytkowników lub wręcz nosicieli języka na podstawie cech typowych egzemplarza danej klasy przedmiotów (szeroko rozumianych). Np. , gdy mówimy ptak , to raczej nie wyobrażamy sobie nielotów, chociażby pingwina, ale typowych przedstawicieli tej kategorii, np., wróbla, sikorkę, gołębia. Gdy słyszymy stół to w naszej świadomości rysuje się mebel typowy: blat i 4 nogi, chociaż różnorodność tutaj jest duża.

KOMPETENCJA JĘZYKOWA. Każdy użytkownik języka ( a już na pewno jego nosiciel) posiada zdolność nie tylko tworzenia (generowania) , lecz i rozumienia nowych wypowiedzi, chociaż nie jest to warunkiem dostatecznym. (Zob.: KOMPETENCJA KOMUNIKACYJNA, KULTUROWA).