5027719689

zwykle do Rumunii przychylnie lub neutralnie¹⁷. Druga grupa mieszkańców Mołdawii (zarówno Mołdawian postrzegających siebie jako osobny od Rumunów naród, jak i mniejszości etnicznych) ze względu na wykształcenie zdobyte w czasach radzieckich postrzega Rumunię jako historycznego okupanta, który dwukrotnie (w 1918 roku, a następnie w sojuszu z Hitlerem w 1941 roku) dokonał bezprawnej aneksji terenów Besarabii i próbował dokonać przymusowej rumunizacji jej mieszkańców. To przedstawiciele tej grupy najczęściej widzą w Rumunii zagrożenie dla suwerenności mołdawskiego państwa.

2. Kwestia besarabska w komunistycznej Rumunii

PRACE OSW 09/2015

Kwestia besarabska w pierwszych latach istnienia komunistycznej Rumunii nie była podejmowana w przestrzeni publicznej i stanowiła swoiste tabu. Zarówno aneksja Besarabii przez Cesarstwo Rosyjskie w 1812 roku, jak i w szczególności ponowne odebranie tych terenów Rumunii w 1940 roku przez ZSRR pozostawały tematami zakazanymi ze względów politycznych¹⁸, choć obecnymi w pamięci zbiorowej narodu rumuńskiego. Tabu zaczęto jednak przełamywać na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku. Wpisywało się to w zainicjowaną przez rządzącego wówczas Rumunią Gheorghe Gheor-ghiu-Deja politykę ograniczonej emancypacji Bukaresztu od ZSRR. Po dojściu do władzy w 1967 roku Nicolae Ceausescu zainteresowanie kwestią besarabską w Rumunii zwiększyło się. Bukareszt zaczął z rosnącym zainteresowaniem przyglądać się polityce Kremla wobec Mołdawskiej SRR. Dyplomaci rumuńscy akredytowani w Moskwie otrzymali polecenie monitorowania i analizowania wystąpień radzieckich oficjeli pod kątem nawiązań do Besarabii oraz Bukowiny. Stosowne polecenia otrzymała także rumuńska służba bezpieczeństwa Securitate. Jednocześnie zmodernizowano przestarzały nadajnik radiowo-telewizyjny ulokowany w Jassach, tak by mógł on swoim zasięgiem obejmować całe terytorium Mołdawskiej SRR. Następnie za jego pośrednictwem rozpoczęto nadawanie programów radiowych i telewizyjnych, w których podkreślano wspólne więzy historyczne i kulturowe Rumunów na prawym i na lewym brzegu Prutu. Transmisje te skierowane były w równiej mierze do mieszkańców radzieckiej Mołdawii, jak i Rumunów, którym w ten sposób przypominano o rumuńskich prawach do historycznej Besarabii. W latach

¹⁷    Przy czym samo uznawanie siebie za besarabskiego Rumuna nie musi oznaczać (i często nie oznacza) sympatii dla państwa rumuńskiego.

¹⁸    Rumuńskiej Partii Komunistycznej niezręcznie było krytykować ZSRR za aneksję Besarabii nie tylko ze względów politycznych, ale także dlatego, że jeszcze w latach dwudziestych partia ta oficjalnie wspierała ideę oddania tych ziem ZSRR.

14