8476758633

348 SPRAWOZDANIA

Było ich 170 — nie licząc tych, które rozprowadzano w komisjach — i dotyczyły one wielu problemów ogólnych, rozwojowych, ale także spraw szczegółowych, takich jak sytuacja bibliotek w różnych regionach świata i w poszczególnych krajach. Jest to zatem materiał ogromny, wielce zróżnicowany jakościowo i co za tym idzie wymagający selekcji. Dopiero jej dokonanie umożliwi wybór problemów, które mogą być punktem odniesienia dla rodzimych doświadczeń albo też sprzyjać refleksjom merytorycznym na temat współczesności i przyszłości bibliotekarstwa.

Głównym tematem Konferencji było „Wyzwanie wobec zmian. Biblioteki a rozwój ekonomiczny”. Ekonomia bowiem jest tą dziedziną, która najlepiej ilustruje ogromne dysproporcje dzielące obecnie biblioteki w świecie. Granice tych podziałów nie są ostre. Często przebiegają one według zróżnicowanego poziomu cywilizacyjnego całych regionów świata lub tylko poszczególnych krajów. Bywa i tak, że w tym samym kraju występuje niski status bibliotek na wsi, a wysoki w mieście. Dotyczy to zarówno krajów bogatych, jak i biednych. Jedno nie ulega wątpliwości: stan zamożności kraju określa dziś, czy dane społeczeństwo próbuje wyjść z dziewiętnastego wieku, czy też jest już w dwudziestym pierwszym W tym pierwszym wypadku biblioteki próbują włączyć się w programy dotyczące alfabetyzacji i oświaty powszechnej, w drugim zaś wprowadzają najnowsze technologie elektroniczne, które umożliwiają sprawniejszy dostęp do źródeł informacyjnych.

Referat wprowadzający 86-letniego profesora Fei Xiaotonga (Libraries oriented to the new pluralistic and integrated world order), wygłoszony na sesji plenarnej, stanowił doskonałą ilustrację przemian społecznych i gospodarczych dokonujących się w Chinach. Dla przybysza z Polski, speszonego barierą językową, przestrzenną i mrowiem ludzkim wystąpienie to było swoistym zaczerpnięciem oddechu. Również ze względu na osobę profesora. W latach dwudziestych był Fei Xiaotong uczniem Bronisława Malinowskiego i pod jego kierunkiem przygotował rozprawę doktorską na temat „Życia chłopów w Chinach”, opublikowaną w 1939 r. w Londynie. Przez dwadzieścia lat (1958-1978) odsunięty od działalności naukowej i dydaktycznej, chyba jednak nie sadził ryżu i nie zamiatał ulic, ponieważ w 1981 r. wydał książkę „Wobec ludzkiej antropologii” — niewątpliwie efekt wielu lat pracy. W swoim referacie mówił o zróżnicowaniu ekonomicznym, politycznym i kulturalnym świata, a zarazem o procesach integracyjnych i międzynarodowym podziale pracy. Podkreślał również, iż na cywilizację chińską złożyły się pluralistyczne i integracyjne wzory kulturowe. Chińczycy przywiązywali zawsze dużą wagę do rozprzestrzeniania informacji, wiedzy i słowa pisanego. W tak wielkim i wielojęzycznym narodzie alfabet chiński był i jest głównym i niezastąpionym środkiem porozumiewania się. Fei Xiaotong pochodzi z rodziny inteligenckiej, w której intensywnie czytano, a dzieci z takich rodzin miały wówczas swoje „study rooms”, wyposażone w literaturę klasyczną i historyczną. W okresie studiów w The London School of Economics miał wolny dostęp do zbiorów i mógł całe dni spędzać w bibliotece. Ocenił te czasy jako najszczęśliwsze w całym swoim długim życiu.

Konferencja w Pekinie była wyjątkową okazją do zorientowania się w rozwoju bibliotekarstwa w krajach azjatyckich: Chinach, Japonii, Korei Południowej, Singapurze. Odnosi się wrażenie, że mimo ogromnego zróżnicowania ich poziomu cywilizacyjnego, a zwłaszcza trudnych do określenia rozmiarów analfabetyzmu i powszechnego ubóstwa materialnego obywateli w Chinach oraz wysoko zaawansowanej techniki i technologii w Japonii i Korei Południowej, we wszystkich tych krajach bibliotekarstwo rozwija się dynamicznie. Dotyczy to zarówno ilościowego rozwoju bibliotek (zwłaszcza publicznych), jak i organizacji sieci i systemów biblioteczno-informacyjnych w strukturach lokalnych, regionalnych i ogólnokrajowych, wprowadzania technologii elektronicznych oraz funkcji przypisywanych bibliotekom narodowym. Dobrą ilustracją tych przemian jest projekt budowy drugiej japońskiej biblioteki narodowej (pierwsza, pełniąca funkcje sejmowej, jest w Tokio) w Kansaikan (500 km od Tokio), która oprócz materiałów drukowanych będzie gromadziła je również w postaci elektronicznej. Ta przyszła National Diet Library ma obsługiwać każdego użytkownika niezależnie od miejsca zamieszkania i wyłącznie za pośrednictwem najnowszych środków komunikacji. Tak więc w praktyce biblioteka ta prawdopodobnie przełamie dotychczasowe ograniczenia przestrzenne w korzystaniu ze zbiorów. To zastrzeżenie jest o tyle uzasadnione, że nie ma jeszcze nigdzie biblioteki cyfrowej i brakuje praktycznych doświadczeń związanych z jej użytkowaniem (Masaaki Chiyo: National Diet Library in the 21 st century -The construction plan of the Kansaikan). Plany przebudowy bibliotekarstwa japońskiego są ambitne