��Wyposa|
enie w czynniki produkcji a handel mi
dzynarodowy WykB
ad 3 z Mi
dzynarodowych Stosunk�w Gospodarczych, CE UW Wprowadzenie " Handel mo|
na wyja[
ni
poprzez zr�|
nicowanie wydajno[
ci pracy, jak w modelu Ricardo " Teoria Heckschera-Ohlina postuluje, |
e czynnikiem odpowiedzialnym za powstawanie wymiany handlowej mo|
e by
zr�|
nicowanie obfito[
ci zasob�w czynnik�w produkcji: �% Kraje r�|
ni
si
wzgl
dn
obfito[
ci
zasob�w �% Produkcja r�|
nych d�br wymaga r�|
nej wzgl
dnej intensywno[
ci u|
ycia czynnik�w produkcji Model Heckschera-Ohlina w wersji P. Samuelsona (2x2x2) 1. Istniej
dwa kraje  Kraj i Zagranica 2. Istniej
dwa czynniki produkcji  praca i ziemia (jednorodne, mobilne mi
dzy sektorami, niemobilne miedzy krajami) 3. Obfito[

pracy i ziemi jest zr�|
nicowana mi
dzy krajami 4. Kraje stosuj
te same technologie 5. Istniej
dwa dobra: ubrania (cloth) oraz |
ywno[

(food) 6. Produkcja obu d�br r�|
ni si
czynnikointensywno[
ci
7. Wyst
puje doskonaB
a konkurencja na rynku d�br i czynnik�w produkcji 8. Konsumenci w obu krajach maj
identyczne preferencje (chc
konsumowa
oba dobra) Mo|
liwo[
ci produkcyjne " Obecno[

2 czynnik�w produkcji sprawia, |
e PPF nie jest ju|
lini
prost
" Przyjmijmy nast
puj
ce oznaczenia: �% aTC = ilo[

ziemi potrzebna do wytworzenia jednostki ubraD
�% aLC = ilo[

pracy potrzebna do wytworzenia jednostki ubraD
�% aTF = ilo[

ziemi potrzebna do wytworzenia jednostki |
ywno[
ci �% aLF = ilo[

pracy potrzebna do wytworzenia jednostki |
ywno[
ci �% L = caB
kowity zas�b pracy �% T = caB
kowity zas�b ziemi Mo|
liwo[
ci produkcyjne QF Ograniczenie pracy L/aLF Ograniczenie ziemi T/aTF L/aLC T/aTC QC Mo|
liwo[
ci produkcyjne " Mo|
liwo[
ci produkcyjne zale|

od dost
pno[
ci obu czynnik�w produkcji: aTFQF + aTCQC d" T CaB
kowity zas�b ziemi NakB
ad ziemi Wielko[

NakB
ad ziemi Wielko[

potrzebny na produkcji potrzebny na produkcji ka|
d
jednostk
|
ywno[
ci ka|
d
jednostk
ubraD
|
ywno[
ci ubraD
CaB
kowity zas�b aLFQF + aLCQC d" L pracy NakB
ad pracy NakB
ad pracy potrzebny na potrzebny na ka|
d
jednostk
ka|
d
jednostk
|
ywno[
ci ubraD
Mo|
liwo[
ci produkcyjne " ZakB
adamy, |
e do produkcji ubraD
wykorzystuje si
intensywnie prac
, za[
do produkcji |
ywno[
ci  ziemi
: �% aLC /aTC > aLF/aTF �% Lub inaczej aLC /aLF > aTC /aTF �% Lub jeszcze inaczej mo|
emy por�wna
caB
kowite zasoby ziemi i pracy wykorzystywane w obu gaB

ziach gospodarki. Produkcja ubraD
jest pracointensywna a produkcja |
ywno[
ci jest ziemiointensywna je[
li LC /TC > LF /TF " ZaB
o|
enie o wzgl
dnej czynnikointensywno[
ci produkcji wpB
ywa na ksztaB
t zbioru mo|
liwo[
ci produkcyjnych Mo|
liwo[
ci produkcyjne " Dlaczego ksztaB
t linii PPF jest wB
a[
nie taki? �% StaB
e nakB
ady jednostkowe " Je[
li mo|
liwa jest substytucja mi
dzy czynnikami, w�wczas PPF jest gB
adk
krzyw
�% DziaB
a prawo malej
cych przychod�w kraD
cowych �% Proporcja czynnik�w produkcji w przypadku obu d�br nie jest wtedy staB
a Mo|
liwo[
ci produkcyjne QF QC R�wnowaga produkcyjna? " Mo|
liwo[
ci produkcyjne pokazuj
co konkretnie gospodarka mo|
e produkowa
" W naszym uproszczonym modelu przy zaB
o|
eniu peB
nego wykorzystania czynnik�w produkcji, gospodarka mo|
e produkowa
jednak jedynie z g�ry okre[
lon
struktur
produkcji " Punkt speB
niaj
cy warunek peB
nego wykorzystania zasob�w znajduje si
na przeci
ciu linii ograniczeD
zasob�w. Optymalna produkcja QF Ograniczenie pracy L/aLF R�wnowaga produkcyjna T/aTF P F0 Ograniczenie ziemi C0 L/aLC T/aTC QC Dwa kraje r�|
nice si
wyposa|
eniem Kraj Zagranica QF Q*F L*/aLF L/aLF T*/aTF T/aTF P* F*0 P F0 QC Q*C C*0 L*/aLC C0 T/aTC T*/aTC L/aLC R�wnowaga handlowa Kraj Zagranica pC/pF RS RS* p*0 EXP C p0 IMP RD RD* QC /QF Q*C /Q*F Twierdzenie H-O " Kraj wzgl
dnie obficie wyposa|
ony w prac
, b
dzie produkowaB
wzgl
dnie wi
cej d�br pracointensywnych " W naszym modelu, je[
li Kraj jest wzgl
dnie obfity w prac
, to b
dzie produkowaB
wi
cej ubraD
w proporcji do |
ywno[
ci ni|
Zagranica " Przy takim samym popycie, w autarkii ubrania b
d
wzgl
dnie (tzw. w por�wnaniu do |
ywno[
ci) taD
sze w Kraju ni|
Zagranic
" W warunkach handlu oznacza to, |
e Kraj stanie si
eksporterem ubraD
oraz importerem |
ywno[
ci PrzykB
ad " Kraj A: 400 jednostek pracy i 600 jednostek ziemi " Kraj B: 800 jednostek pracy i 300 jednostek ziemi " Oba kraje produkuj
dobro F (|
ywno[

) i C (ubrania) " Do wyprodukowania jednostki ubraD
potrzeba: 10 jednostek pracy i 5 jednostek ziemi " Do wyprodukowania jednostki |
ywno[
ci potrzeba: 4 jednostek pracy i 8 jednostek ziemi " Okre[
lamy (wzgl
dn
) czynnikointensywno[

produkcji obu d�br: �% |
ywno[

: nakB
ad pracy/nakB
ad ziemi = 4/8=1/2 �% ubrania: nakB
ad pracy/nakB
ad kapitaB
u = 10/5 = 2 �� |
ywno[

jest wzgl
dnie ziemiointensywna, a ubrania  pracointensywne " Okre[
lamy (wzgl
dn
) obfito[

wyposa|
enia kraj�w w czynniki produkcji �% Kraj A: L/T = 400/600 = 2/3 �% Kraj B: L/T = 800/300 = 2,67 �� kraj A jest wzgl
dnie obficie wyposa|
ony w ziemi
, a kraj B  w prac
" A zatem: " Po otwarciu tych kraj�w na wymian
kraj A b
dzie eksportowaB
|
ywno[

, a kraj B  ubrania Mechanizm handlu " Dlaczego kraj A eksportuje |
ywno[

, a kraj B  ubrania? " Skoro w kraju (L/T)A<� (L/T)B to mo|
emy oczekiwa
, |
e relacja pB
ac do wynagrodzenia ziemi w kraju A b
dzie wy|
sza ni|
w B: " (w/r)A> (w/r)B ( jak jest czego[
maB
o, to jest to drogie ) " A zatem skoro ziemia jest wzgl
dnie tania w kraju A, a wzgl
dnie droga w kraju B, to mo|
emy si
spodziewa
, |
e |
ywno[

, jako dobro wymagaj
ce zastosowania wzgl
dnie du|
o ziemi b
dzie taD
sza w kraju A, za[
ubrania  wymagaj
ce zastosowania wzgl
dnie wi
cej pracy  b
d
taD
sze w kraju B " A skoro dwa dobra maj
r�|
ne ceny w dw�ch krajach �� motyw dla handlu Twierdzenie RybczyD
skiego " W warunkach handlu, zwi
kszenie si
zasobu danego czynnika produkcji spowoduje wzrost produkcji tego dobra, kt�re wykorzystuje �w czynnik intensywnie oraz zmniejszenie si
produkcji drugiego dobra " Oznacza to, |
e powi
kszenie zasob�w pracy w kraju, kt�ry jest eksporterem d�br pracointensywnych zwi
kszy eksport d�br pracointensywnych �� wzrost wymiany handlowej " Zmiana zasob�w mo|
e nawet spowodowa
zmian
struktury specjalizacji Twierdzenie RybczyD
skiego QF Ograniczenie pracy L /aLF Optymalna L/aLF produkcja T/aTF Ograniczenie ziemi F0 P L/aLC T/aTC C0 QC Twierdzenie RybczyD
skiego QF Ograniczenie pracy L /aLF Optymalna L/aLF produkcja T/aTF Ograniczenie ziemi F0 P P F1 L/aLC C0 C1 L /aLC T/aTC QC Twierdzenie RybczyD
skiego Skutki handlu " Wyr�wnanie cen d�br (relacja cen d�br zmienia si
w obu krajach  w obu krajach dobro eksportowane staje si
wzgl
dnie dro|
sze, a importowane wzgl
dnie taD
sze) " Wzrost u|
yteczno[
ci spoB
ecznej " Wyr�wnywanie si
cen czynnik�w produkcji " Redystrybucja dochod�w w kraju (handel korzystny dla caB
ego spoB
eczeD
stwa, ale s
pewne grupy, kt�re zyskuj
i s
pewne grupy, kt�re trac
)  twierdzenie Stolpera-Samuelsona Twierdzenie Stolpera-Samuelsona " Handel powoduje zmian
relacji cen d�br. Rynek d�br i rynek czynnik�w produkcji s
ze sob
powi
zane. Wzrost ceny pewnego dobra, powoduje wzrost jego produkcji, a zatem wzrost wzgl
dnego popytu na czynnik produkcji wykorzystywany intensywnie do jego produkcji. To z kolei powoduje wzrost wzgl
dnego wynagrodzenia tego czynnika produkcji Twierdzenie: Wzrost wzgl
dnej ceny dobra pracointensywnego (kapitaB
ointensywnego) powoduje wzgl
dny wzrost wynagrodzenia pracy (kapitaB
u) Twierdzenie Stolpera-Samuelsona " Warunki doskonaB
ej konkurencji: aTF rT + aLF w = pF Cena |
ywno[
ci NakB
ad ziemi Koszt NakB
ad ziemi Koszt potrzebny na wynaj
cia potrzebny na pracy ka|
d
jednostk
ziemi ka|
d
jednostk
|
ywno[
ci ubraD
Cena ubraD
aTC rT + aLC w = pC Twierdzenie Stolpera-Samuelsona w {
ywno[

pF /aLF pC /aLC Ubrania w0 rT r0 pF /aTF pC /aTC Twierdzenie Stolpera-Samuelsona w {
ywno[

pF /aLF p /aLC C pC /aLC Ubrania w1 w0 rT /aTC r1 r0 pF /aTF pC /aTC p C Twierdzenie Stolpera-Samuelsona Wnioski z twierdzenia Stolpera- Samuelsona " Poniewa|
handel powoduje zmian
wzgl
dnych cen produkt�w, to poci
ga to za sob
r�wnie|
zmian
wzgl
dnych wynagrodzeD
czynnik�w produkcji " Czynniki produkcji wykorzystywane intensywnie w sektorze eksportuj
cym zyskuj
, za[
czynniki produkcji wykorzystywane intensywnie w sektorze konkuruj
cym z importem trac
" Nast
puje redystrybucja dochodu wewn
trz kraju " Wyr�wnywanie si
cen czynnik�w produkcji w skali mi
dzynarodowej " Handel jest substytutem mobilno[
ci czynnik�w produkcji Teoria H-O w praktyce Primary products share of exports (%) 88.2 to 100 (28) 60.4 to 88.2 (31) 30.5 to 60.4 (30) 15.5 to 30.5 (30) 1.4 to 15.5 (32) Surowce; udziaB
w eksporcie (%), 2003 Teoria H-O w praktyce unskilled labour int. man. share of exports (%) 24.1 to 88.6 (32) 10.1 to 24.1 (30) 4.9 to 10.1 (27) 1.3 to 4.9 (30) 0 to 1.3 (32) Dobra przetworzone wykorzystuj
ce intensywnie prac
niskokwalifikowan
; udziaB
w eksporcie, 2003 Teoria H-O w praktyce human cap. int. man. share of exports (%) 16.9 to 43.6 (31) 7.8 to 16.9 (30) 2.6 to 7.8 (26) 0.5 to 2.6 (30) 0 to 0.5 (34) Dobra przetworzone zawieraj
ce du|
o kapitaB
u ludzkiego; udziaB
w eksporcie, 2003 Podsumowanie " Model HO postuluje, |
e handel jest konsekwencj
zr�|
nicowania obfito[
ci zasob�w mi
dzy krajami " Kraje s
eksporterami d�br, do produkcji kt�rych u|
ywaj
intensywnie czynnik�w wzgl
dnie obficie wyst
puj
cych " Handel powoduje zmiany relacji cen i r�wnie|
zmiany wynagrodzeD
" Korzy[
ci odnosz
czynniki intensywnie wykorzystywane w produkcji d�br eksportowanych, za[
straty ponosz
czynniki intensywnie wykorzystywane w produkcji d�br konkuruj
cych z importem " Handel nie musi prowadzi
do peB
nej specjalizacji