plik


Finanse publiczne i prawo finansowe Dr. Wrblewska Ustawy: - o finansach publicznych - o naruszeniu dyscypliny finansw publicznych - o prokuratorii generalnej Skarbu PaDstwa - o dochodach jednostek samorzdu terytorialnego - Konstytucja RP Konsultacje 9.15-11.00 [rody, pok. 3010 Przeczyta: ustaw o finansach publicznych na 10.10.2007 [!] Podrcznik: 1)  Finanse publiczne i prawo finansowe Kosikowski i Ru[kowski Inna literatura: 1) A. Borodo,  Polskie prawo finansowe 2) red. W. Wojtowicz,  Zarys finansw publicznych i prawa finansowego 3) E. Chojna-Duch,  Polskie prawo finansowe Egzamin: 30 pytaD (20 testowych wielokrotnego wyboru i 10 typu prawda-faBsz) Akty prawne: 1) Ustawa o finansach publicznych z 30 czerwca 2005 r. 2) www.polskieustawy.com Finanse - of finire finare (koDczy) Co to s finanse? - zjawiska i procesy pieni|ne (funkcja fiskalna - gromadzenie; redystrybucyjna - rozdziaB), ktre nie wystpuj w gospodarce niepieni|nej - jako zjawisko finansowe - zjawiska, w ktrych pienidz wystpuje w postaci przepBywajcych strumieni (np. przepByw z bud|etu paDstwa do samorzdu) - finanse to stosunki spoBeczne powstajce w zwizku z gromadzeniem i wydatkowaniem [rodkw publicznych (wg J. Harasimowicza) - finanse to zjawiska zwizane z gromadzeniem i wydatkowaniem [rodkw pieni|nych (wg E. 1 Ru[kowskiego) - wg L. Kurowskiego nie nale|y u|ywa pojcia  finanse , ale  gospodarka finansowe - posBugiwanie si pienidzem przez paDstwo, samorzd terytorialny, podmioty gospodarcze, gospodarstwa domowe i instytucje midzynarodowe (jest to pojcie szersze ni| finanse) Co to s finanse publiczne? - P. M. Gaudeamet - finanse publiczne stanowi gaBz prawa publicznego, ktrej przedmiotem jest badanie norm dotyczcych publicznych zasobw pieni|nych oraz operacji tymi zasobami Finanse publiczne to zjawiska zwizane z gromadzeniem i wydatkowaniem [rodkw pieni|nych oraz podmioty sektora finansw publicznych. Wg E. Ru[kowskiego - finanse publiczne to operacje finansowe podmiotw publicznoprawnych, polegajce na gromadzeniu dochodw i dokonywaniu wydatkw. Finanse publiczne to dyscyplina [ci[le zwizane z ekonomi. Wg ekonomistw definicji finansw publicznych nie mo|na ograniczy wyBcznie do przedmiotu gospodarowania [rodkami pieni|nymi - nale|y wzi pod uwag rwnie| kryterium zaspokajania potrzeb ludzkich. Potrzeby maj charakter nieograniczony - ale mo|liwo[ ich zaspokajania jest ograniczona. Potrzeby mo|na okre[li jako po|danie pewnych dbr lub usBug. Poziom tych potrzeb zale|y od rozwoju gospodarczego i kulturalnego danego paDstwa. Wyr|niamy potrzeby indywidualne i grupowe - ktre sBu| zaspokajaniu potrzeb spoBeczeDstwa (np. autostrady). Zaspokajanie potrzeb zwB. grupowych powinno nale|e do paDstwa. Rwnie| potrzeby indywidualne mog by zaspokajane przez paDstwo (np. finansowanie imprez kulturalnych). SYSTEM FINANSOWY - wg J. Harasimowicza jest to ogB zasad i instytucji finansowych przez obowizujce w danym paDstwie i w danym czasie prawo finansowe (s.f. paDstwa, gminy, spBdzielni, spBki akcyjnej) Finanse Publiczne niepubliczne Finanse prywatne finanse grupowe finanse 2 zrwnane z prywatnymi Finanse publiczne i finanse niepubliczne 1. Przynajmniej jeden z podmiotw 1. Podmioty uczestniczce w stosunkach uczestniczcych w stosunkach finansowych finansowych s tzw. podmiotami prawa jest tzw. podmiotem prawa publicznego prywatnego (wyposa|ony w atrybut wBadzy paDstwo, wojewdztwo, powiat, gmina) 2. Mo|liwo[ wBadczego ksztaBtowania 2. Rwnorzdny charakter stosunkw prawnych sytuacji prawnej jednego podmiotu (podporzdkowanie go) przez inny (nadrzdny) w celu zapewnienia dochodw wBadzy publicznej 3. Zwizane z realizacj interesu 3. Zasadniczo zwizane z realizacj interesu prywatnego, indywidualnego (wyjtek - np. publicznego finanse prywatnej fundacji lub niektrych stowarzyszeD) 4. Koncentracja zasobw publicznych 4. Rozdrobnienie zasobw prywatnych, operacje nie maj decydujcego wpBywu na ksztaBtowanie si rwnowagi finansowej paDstwa 5. Mog mie charakter scentralizowany 5. Zawsze charakter zdecentralizowany (finanse paDstwa) jak i zdecentralizowany (finanse wojewdztwa powiatw i gmin) 6. Wysoki stopieD reglamentacji prawnej 6. Funkcjonuj gBwnie w ramach uregulowaD prawa prywatnego, niektre ich (dot. zrdeB dochodw, sposobu aspekty oglne (w ogle?) nie podlegaj wydatkowanie [rodkw pieni|nych oraz reglamentacji prawnej (np. sposb przeprowadzania rozliczeD pieni|nych organizacji zasobw pieni|nych) - w midzy przedsibiorcami) postaci norm prawnych ksztaBtujcych instytucje finansowoprawne jak i norm prawnych wynikajcych z planw finansowych Funkcja finansw publicznych Funkcja finansw publicznych to zadania, jakie stawia si przed nimi w ksztaBtowaniu stosunkw spoBecznych. 3 1. Funkcja fiskalna (f. alimentacyjna) - dostarczanie podmiotom publicznym (paDstwo, j.s.t.) [rodkw finansowych na realizacj ich zadaD (pobieranie i gromadzenie) 2. Funkcja redystrybucyjna (f. rozdzielcza) - blisko zwizana z funkcj fiskaln. Zwiadome i celowe wykorzystywanie systemu finansowego do rozdzielania [rodkw finansowych w paDstwie; 3. Funkcja stymulacyjna (f. bodzcowa, interwencyjna) - oddziaBywanie na stosunki spoBeczne, w szczeglno[ci gospodarcze, zachcanie lub zniechcanie do okre[lonych rodzajw aktywno[ci; 4. Funkcja ewidencyjno-kontrolna (informacyjna) - wyciganie pewnych wnioskw o stanie gospodarki paDstwa dziki rejestracji i analizie zjawisk finansowych; kontrola przebiegu procesw gospodarczych za pomoc analizy ksztaBtowania si przepByww finansowych. Prawo finansowe Prawo finansowe jest to gaBz prawa ktrej nazwa byBa charakterystyczna dla czasw socjalistycznych. W tej chwili na [wiecie nie u|ywa si tego pojcia - u|ywa si pojcia prawo finansw publicznych. W du|ej mierze definicje prawa finansowe bd si pokrywaBy z definicjami finansw publicznych. Najsensowniej jest mwi na prawo finansowe: ogB norm prawnofinansowych w danym paDstwie i w danym czasie tworzy system jego prawa finansowego Materia prawa f.p. jest tak obszerna, |e wyr|niamy r|ne dziaBy tego prawa (np. prawo bankowe). Geneza Prawo finansowe i jego pocztki zwizane s z pocztkami parlamentaryzmu. PowstaBo na tle konfliktu interesw midzy wBadc a obywatelem. Rok 1215 (Magna Carta Libertatum) to pocztek prawa finansowe (w PL przywilej koszycki). Materii prawa nie poddano peBnej kodyfikacji. Istniej r|ne akty prawne normujce poszczeglne kwestie (np. ordynacja podatkowa, ustawa o finansach publicznych). Wynika to z obszerno[ci i zr|nicowania poszczeglnych elementw prawa finansowego. Innym problemem jest autonomiczno[ finansw publicznych. Prawo to dotyka chocia|by prawa cywilnego (np. kwestia zdolno[ci do czynno[ci prawnych; ale wa|niejsza jest zdolno[ do czynno[ci podatkowych). Zwizki z innymi gaBziami prawa - jedna z koncepcji mwi, |e finanse publiczne wyksztaBciBy si z prawa administracyjnego. PrzykBadem tego jest postpowanie podatkowe, 4 zbli|one do postpowania administracyjnego. Dotyczy to jednak prawo formalne, procesowe; w prawie materialnym wystpuj znaczne r|nice. Bliskie s zwizki z prawem konstytucyjnym - dotyczy to np. procedury uchwalania bud|etu, ktrego etapy s rozwinite w ustawach. Prawo karne - procedura karno-skarbowa. DziaBy prawa finansw publicznych. x prawo bud|etowe (regulacje dot. Uchwalania, wykonywania bud|etu paDstwa) x Prawo dBugu publicznego (deficyt, dBug publiczny) x Prawo finansw samorzdu terytorialnego (p.f. j.s.t.) x Prawo dochodw publicznych (prawo podatkowe - wg Mastalskiego jest to autonomiczna dziedzina prawa finansowego? Ma specyficzne instytucje (np. osoba samotnie wychowujca dziecko ma preferencje podatkowe; instytucja ta nie jest znana innym dziedzinom prawa) ale i zawiera instytucje np. prawa cywilnego. Koncepcja ta jest krytykowana, cho ma zwolennikw) x Prawo celne x Prawo dewizowe x Publiczne prawo bankowe x Midzynarodowe prawo finansowe (np. umowy midzynarodowe zapobiegajce podwjnemu opodatkowaniu) yrdBa prawa finansowego 1. Konstytucja 2. Ratyfikowane umowy midzynarodowe 3. Ustawy 4. Akty wykonawcze (rozporzdzenia) 5 5. Prawo miejscowe Ustawa bud|etowa, uchwala corocznie, istnieje specjalny tryb przygotowania i uchwalania. Zakaz zmiany podatkowego w cigu roku. Je|eli si j zmieni, wchodzi w |ycie w kolejnym roku. Publiczna polityka finansowe Jest to [wiadoma i celowa dziaBalno[ osb oraz instytucji polegajca na ustalaniu i realizacji okre[lonych celw za pomoc [rodkw finansowych. Np. aby zachci rodziny do posiadania wikszej ilo[ci dzieci, rzd wprowadziB becikowe. Instrumenty tworzenia polityki finansowej: x Ustalenie norm prawa, zwanych normami oglnymi (prawo finansowe) x Ustalenie norm indywidualnych (akty i orzeczenia i decyzje prawnofinansowe) x Ustalenie norm planistycznych (programowanie i planowanie finansowe) x Umowy cywilnoprawne (np. ustawa o zamwieniach publicznych) x Orzeczenia sdowe Warunki prawidBowej polityki finansowej x Cele musz by mo|liwe do osignicia w danych warunkach, miejscu i czasie x Cele musz by wzajemnie niesprzeczne x Zrodki realizacji musz by jasno okre[lone i znane ich adresatom (dostosowane do celw) x PrawidBowa polityka finansowe musi respektowa okre[lone, nieprzekraczalne granice minimalnej stabilno[ci i konsekwencji (np. zakaz zmiany podatkw w cigu roku podatkowego) x Wymaga kompetentnych kadr i odpowiedniego wyposa|enia technicznego Zakres przedmiotowy ustawy o finansach publicznych Czy ustawa o finansach publicznych normuje dochody publiczne? Nie normuje; Nie reguluje w peBni gospodarki finansowej j.s.t. - tylko zagadnienia bud|etu; 6 Nie odnosi si rwnie| do: x Przedsibiorstw paDstwowych x Bankw paDstwowych x SpBek prawa handlowego z udziaBem kapitaBu paDstwowego lub samorzdowego Zrodki publiczne Dochodami publicznymi s: 1) daniny publiczne, do ktrych zalicza si: podatki, skBadki, opBaty oraz inne [wiadczenia pieni|ne, ktrych obowizek ponoszenia na rzecz paDstwa, jednostek samorzdu terytorialnego, funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansw publicznych wynika z odrbnych ustaw ni| ustawa bud|etowa, zwanych dalej "odrbnymi ustawami"; 2) inne dochody nale|ne, na podstawie odrbnych ustaw, bud|etowi paDstwa, jednostkom samorzdu terytorialnego oraz innym jednostkom sektora finansw publicznych; 3) wpBywy ze sprzeda|y wyrobw i usBug [wiadczonych przez jednostki sektora finansw publicznych; 4) dochody z mienia jednostek sektora finansw publicznych, do ktrych zalicza si w szczeglno[ci: a) wpBywy z umw najmu, dzier|awy i innych umw o podobnym charakterze, b) odsetki od [rodkw na rachunkach bankowych, c) odsetki od udzielonych po|yczek i od posiadanych papierw warto[ciowych, d) dywidendy z tytuBu posiadanych praw majtkowych; 5) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieni|nej na rzecz jednostek sektora finansw publicznych; 6) odszkodowania nale|ne jednostkom sektora finansw publicznych; 7) kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansw publicznych z tytuBu udzielonych porczeD i gwarancji; 8) dochody ze sprzeda|y majtku, rzeczy i praw, niestanowice przychodw w rozumieniu ust. 1 pkt 4 lit. a i b; 9) inne dochody nale|ne jednostkom sektora finansw publicznych okre[lone w odrbnych przepisach lub umowach midzynarodowych. Przychody publiczne to [rodki pochodzce: 1) ze sprzeda|y papierw warto[ciowych oraz z innych operacji finansowych 2) z prywatyzacji majtku SP oraz majtku JST 3) ze spBat po|yczek udzielonych ze [rodkw publicznych, 4) z otrzymanych po|yczek i kredytw; 7 Przychody s [rodkami o charakterze tymczasowym. Wydatki bud|etu paDstwa s przeznaczone na: 1) utrzymanie i funkcjonowanie organw wBadzy publicznej, kontroli i ochrony prawa; 2) zadania wykonywane przez administracj rzdow; 3) funkcjonowanie sdw i trybunaBw; 4) subwencje oglne dla jednostek samorzdu terytorialnego; 5) dotacje dla jednostek samorzdu terytorialnego; 6) [rodki wpBacane do bud|etu Unii Europejskiej, zwane dalej "[rodkami wBasnymi Unii Europejskiej"; 7) subwencje dla partii politycznych; 8) dotacje na zadania okre[lone odrbnymi ustawami; 9) obsBug dBugu publicznego; 10) finansowanie programw i projektw, na ktrych realizacj uzyskano [rodki, o ktrych mowa w art. 5 ust. 3 pkt 2-4; 11) realizacj Wsplnej Polityki Rolnej. Rozchody publiczne to: 1) spBaty otrzymanych po|yczek i kredytw; 2) wykup papierw warto[ciowych; 3) udzielone po|yczki; 4) pBatno[ci wynikajce z odrbnych ustaw, ktrych zrdBem finansowania s przychody z prywatyzacji majtku Skarbu PaDstwa oraz majtku jednostek samorzdu terytorialnego; 5) inne operacje finansowe zwizane z zarzdzaniem dBugiem publicznym i pBynno[ci. Skarb PaDstwa Skarb paDstwa nale|y do sektora finansw publicznych, bo wynika to z artykuBu 4 ust. 1 pkt 12 - jest paDstwow osob prawn, posiadajc osobowo[ prawn ex lege. Ze SP nie mamy bezpo[rednio do czynienia. Jest zBo|on osob prawn. W Konstytucji pojcia SP wystpuje, cho nie jest zdefiniowane, ani w |adnej innej ustawie takiej definicji nie znajdziemy. art. 146 Konstytucji mwi, |e  Rada Ministrw (& ) chroni interesy skarbu paDstwa . - paDstwo jako podmiot stosunkw cywilnoprawnych oraz paDstwo jako podmiot uprawnieD organizacyjnych wobec paDstwowych osb prawnych art. 218 konstytucji - organizacj SP okre[la ustawa. Takiej ustawy jednak nie ma. 8 - szczeglna, zBo|ona osoba prawna, skBadajca si z wielu jednostek organizacyjnych, dziaBajcych na r|nych szczeblach zarzdzania majtkiem paDstwowym Pewne jednostki, podmioty, nieposiadajc osobowo[ci prawnej korzystaj z osobowo[ci przez skarb paDstwa (np. jednostki bud|etowe, zakBady bud|etowe) - instytucja dysponujca majtkiem i prowadzca dziaBalno[ finansow oraz gospodarcz, w szczeglno[ci polegajc na dokonywaniu wydatkw i gromadzeniu dochodw - reprezentowany w gBwnej mierze przez ministra wBa[ciwego do spraw SP i ministra wBa[ciwego do spraw finansw publicznych (skupiaj podstawowe kompetencje finansowe i majtkowe SP) Prokuratoria Generalna Skarbu PaDstwa Jest to instytucja, powoBana do przyczynienia si do poprawy finansw publicznych, w celu zapobie|enia wypBacie odszkodowaD ze [rodkw Skarbu PaDstwa. Normuje to ustawa o prokuratorii generalnej z 8 lipca 2005 r. Instytucja to funkcjonowaBa wcze[niej - w roku 1816 w Krlestwie Polskim. Jest to  kolegialny adwokat . Jest to wyspecjalizowana instytucja, ktrej celem jest ochrona praw i interesw Skarbu PaDstwa. Zapewnia jednolite zastpstwo sdowe w sprawach krajowych i midzynarodowych. Znajduje zastosowanie w sporach o warto[ci pow. 1 mln zB. Jest niezale|na w zakresie dziaBaD podejmowanych w ramach zastpstwa Skarbu PaDstwa oraz co do tre[ci wydawanych opinii. Nadzr sprawuje minister skarbu paDstwa. Do zadaD Prokuratorii nale|y: - wyBczne zastpstwo procesowe SP przed SN i NSA - zastpstwo procesowe SP przed sdami powszechnymi, wojskowymi, administracyjnymi i polubownymi - zastpstwo RP przed sdami, trybunaBami i innymi organami orzekajcymi w stosunkach midzynarodowych - wydawanie opinii prawnych Zrodki publiczne - formy organizacyjno-prawne. Mog by powoBywane wyBcznie na podstawie ustawy. - maj osobowo[ prawn (np. PAN, Uniwersytet GdaDski) - nie maj osobowo[ci prawnej (np. instytucje kultury - nie funkcjonuj w oparciu o ustaw o 9 finansach publicznych) Jak dana jednostka rozlicza si z bud|etem? 1. Metoda rozliczeD brutto (bud|etowanie brutto) - finansowanie danej jednostki odbywa si za po[rednictwem bud|etu paDstwa lub j.s.t. (np. jednostka bud|etowa - szkoBa podstawowa - wszystkie wydatki pokrywane s z bud|etu paDstwa, a wszystkie dochody s kierowane do bud|etu paDstwa) - wady: jednostka nie jest zainteresowana racjonalnym wydatkowaniem [rodkw, jest maBo elastyczna; zalety: finansowanie niedochodowych dziaBalno[ci (np. szkoBy) 2. Metoda rozliczeD netto (bud|etowanie netto) - umo|liwia elastyczno[ finansow, pobudza do efektywnej gospodarki - uzale|nia wysoko[ wydatkw od otrzymania odpowiednich dochodw, umo|liwia ocen danej jednostki na podstawie wynikw finansowych; wady: podmioty podlegaj skomplikowanym procedurom dotyczce planowania, zarzdzania, kontroli. Jednostka bud|etowa (np. szkoBa, policja, TrybunaB Konstytucyjny) to taka jednostka, ktra pokrywa swoje wydatki z bud|etu, a pobrane dochody zasadniczo (ustawodawca usankcjonowaB pewne grupy dochodw, ktre mo|e uzyskiwa jednostka bud|etowa i wydatkowa je na cele wskazane w ustawie) odprowadza na rachunek bud|etu paDstwa lub jst. Jednostki bud|etowe uzyskujce dochody z: 1) opBat za udostpnianie dokumentacji przetargowej; 2) spadkw, zapisw i darowizn w postaci pieni|nej na rzecz jednostki bud|etowej; 3) odszkodowaD i wpBat za utracone lub uszkodzone mienie bdce w zarzdzie bdz u|ytkowaniu jednostki bud|etowej Dochody wBasne jednostek bud|etowych wraz z odsetkami s wydatkowane na cele [ci[le wskazane w ustawie o finansach publicznych. Opisuje to artykuB 22. Nie ma osobowo[ci prawnej. Niektre jednostki mog prowadzi dziaBalno[ gospodarcz w postaci gospodarstw pomocniczych. Podstaw gospodarki jest plan dochodw i wydatkw. ZakBad bud|etowy Jednostki sektora finansw publicznych, ktre odpBatnie wykonuj wyodrbnione zadania. Pokrywaj kosztu swojej dziaBalno[ci z przychodw wBasnych (mog otrzymywa dotacje przedmiotowe, podmiotowe i celowe na pierwsze wyposa|enie, Bcznie jednak dotacje do zakBadu mie mog przekroczy 50% jego wydatkw, wyjtek - nie dot. dotacji inwestycyjnych) 10 Osobowo[ prawna Brak osobowo[ci prawnej W obrocie prawnym dziaBaj jako jednostki organizacyjne Skarbu PaDstwa lub JST Powizanie z bud|etem bud|etowanie netto Podstawa gospodarki podstaw gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy obejmujcy przychody i wydatki (koszty dziaBalno[ci) oraz stan finansowej [rodkw obrotowych i rozliczenia z bud|etem PrzykBady: muzeum, teatr, bufety studenckie, kolonie, obozy, filharmonie, domy wczasowe, przedszkole. Nie mo|e prowadzi dziaBalno[ci gospodarczej, bo jego celem jest Jak najlepsze wykonywanie zadaD paDstwa lub JST, a nie ch osignicia zysku. DziaBaj w strefach spoBecznie u|ytecznych, ich funkcjonowanie wymaga du|ych nakBadw finansowych niewspBmiernych do efektw finansowych. Gospodarstwo pomocnicze Wyodrbniona z jednostki bud|etowej, pod wzgldem organizacyjnym i finansowym, cz[ jej podstawowej dziaBalno[ci lub dziaBalno[ uboczna. Przedmiot dziaBalno[ci: Zwizany z dziaBalno[ci podstawow jednostki bud|etowej. np. prowadzenie domu akademickiego przez szkoB. Przedmiot dziaBalno[ci - gospodarstwa pomocniczego - dziaBalno[ uboczna jednostki bud|etowej. Istota finansowa gospodarstw pomocniczych Pokrywa koszty swojej dziaBalno[ci z uzyskiwaniem przychodw wBasnych. Mo|e otrzymywa dotacje z bud|etu. Wyodrbnienie organizacyjne w ramach jednostki bud|etowej skromne, ale potrzebne do odrbno[ci finansowej. Zysk w poBowie wysoko[ci polega wpBacie do bud|etu. Sprzedaje usBugi na rzecz macierzystej jednostki bud|etowej wedBug kosztw wBasnych. 11 Osobowo[ prawna Brak Podstawa gospodarki finansowej Roczny plan finansowy obejmujcy przychody i wydatki (koszty dziaBalno[ci), rachunek wynikw, stan [rodkw obrotowych i rozliczenia z bud|etem. Czy mo|e by deficytowe? Ustawa nie przewiduje takiej sytuacji, niemniej mo|na sobie wyobrazi tak sytuacj. Fundusz motywacyjny (art. 23) To [rodki finansowe gromadzone przez paDstwowe jednostki bud|etowe na wyodrbnionych rachunkach bankowych, z cz[ci dochodw bud|etu paDstwa uzyskanych z tytuBu przepadku rzeczy lub korzy[ci majtkowych pochodzcych z ujawnienia przestpstw i wykroczeD przeciwko mieniu oraz przestpstw skarbowych i wykroczeD skarbowych. Cel przeznaczenia [rodkw: Fundusz motywacyjny przeznacza si na nagrody dla pracownikw, |oBnierzy i funkcjonariuszy, ktrzy bezpo[rednio przyczynili si do uzyskania dochodw z bud|etu paDstwa z tytuBw wy|ej wymienionych. Fundusz celowy (art. 29) Funduszem celowym jest fundusz powoBany ustawowo, ktrego przychody pochodz ze [rodkw publicznych, a wydatki s przeznaczone na realizacj wyodrbnionych zadaD. Fundusz celowy mo|e dziaBa jako osoba prawna lub stanowi wyodrbniony rachunek bankowy, ktrym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzcej fundusz. Podstaw gospodarki finansowej funduszu celowego jest roczny plan finansowy. Zaliczany do gospodarki pozabud|etowej. Fundacja Nie jest podmiotem sektora finansw publicznych. Ustawodawca wprowadza zakaz tworzenia fundacji ze [rodkw publicznych (w rozumieniu ustawy o finansach publicznych). __________________________________________ http://kpfug07.blogspot.com - strona katedry ------------------------------------------------------------- Bud|et 12 Aac. bulga - worek, sakiewka na przechowywanie pienidzy Wi| si z genez prawa finansowego. Pierwszym aktem: Bill of Rights, w PL przywilej koszycki (wg innej teorii - 1768 -  Ostrze|enie percepty (..) - tabelaryczne zestawienie dochodw i wydatkw) Bud|et paDstwa to: 3. Roczny plan dochodw i wydatkw oraz przychodw i rozchodw; x Organw wBadzy publicznej, w tym administracji rzdowej, organw kontroli i ochrony prawa x Sdw i trybunaBw 4. Podstawowy plan finansowy paDstwa art. 95 ust. 1 i 2 ustawy o finansach publicznych Bud|et jest jednocze[nie: x Aktem decyzji politycznej x Zasobem [rodkw pieni|nych x Planem x Form organizacji publicznej gospodarki finansowej x Aktem prawnym Art. 32. 1. Zamieszczenie w bud|ecie paDstwa dochodw z okre[lonych zrdeB lub wydatkw na okre[lone cele nie stanowi podstawy roszczeD bdz zobowizaD paDstwa wobec osb trzecich ani roszczeD tych osb wobec paDstwa. 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje si do wydatkw bud|etu paDstwa na subwencje dla jednostek samorzdu terytorialnego. Wyjtek: wydatki bud|etu paDstwa na dotacje celowe na realizacj zadaD zleconych - ustawa o dochodach jednostek samorzdu terytorialnego (!) Zasady bud|etowe - postulaty nauki pod adresem ustawodawstwa i praktyki, dotyczce prawidBowej organizacji i funkcjonowania gospodarki bud|etowej, w celu optymalnej realizacji jej zadaD. 13 ZASADA TREZ PRAWO I PRAKTYKA POWSZECHNOZCI Postulat, aby bud|et obejmowaB Ograniczona z uwagi na wymogi wszystkie dochody i wydatki operatywno[ci i efektywno[ci (ZUPEANOZCI, BUD{ETOWANIA paDstwa; wszystkie jednostki dziaBania - formy bud|etowania BRUTTO) sektora finansw publicznych netto w publicznej gospodarce wchodziBy do bud|etu paDstwa bud|etowej - zakBady bud|etowe, caBo[ci swoich dochodw i fundusze motywacyjne, wydatkw (w peBnych kwotach), gospodarstwa pomocnicze, okre[la zakres bud|etu o ujciu fundusze celowe podmiotowym JEDNOZCI FORMALNEJ Postulat, aby jeden bud|et Odstpstwo poprzez ustalanie ujmowany byB w jeden kilku r|nych bud|etw (np. caBo[ciowy akt prawny bud|ety jednostek samorzdu terytorialnego, bud|ety zaBcznikowe [wojewodw]) JEDNOZCI MATERIALNEJ Postulat zorganizowania bud|etu Alternatywa - przeznaczanie na zasadzie jednej puli [rodkw, konkretnych dochodw na (NIEFUNDUSZOWANIA) ktrej caBo[ dochodw konkretne wydatki, przeznaczona jest na caBo[ funduszowanie - [rodki wydatkw, unikanie Bczenia pochodzce z okre[lonych zrdeB logicznego i finansowego - przeznacza si na okre[lone cele dochodw bud|etowych z (fundusze celowe, [rodki ze konkretnych zrdeB z okre[lonymi zrdeB zagranicznych) kierunkami wydatkowania Zasada oglna finansw publicznych SZCZEGAOWOZCI Bud|et powinien by uchwalany Narzdzie - klasyfikacja ze szczeglnym podziaBem bud|etowa, okre[lone prawnie (SPECJALIZACJI) dochodw i wydatkw, takie zasady podziaBu dochodw i usystematyzowanie dochodw i wydatkw bud|etowych, system wydatkw, aby wBa[ciwiej jednostek klasyfikacyjnych, wyra|aBy dziaBania rzdu, majcych form podziaBek pozwalajc na ocen tej bud|etowych dziaBalno[ci przez parlament Wyjtek - prowizorium bud|etowe (bud|et tymczasowy z oglnie ustalonymi kwotami dochodw i wydatkw) ROCZNOZCI Postulat roczno[ci planowania Wada - ogranicza peBne i bud|etowego elastyczne wykorzystanie bud|etu i realizacji ekonomicznych funkcji bud|etu, swobod prowadzenia sprawnej polityki gospodarczej i spoBecznej RWNOWAGI Postulat takiego uksztaBtowania W klasycznej wersji w zaniku; wydatkw, aby nie przekraczaBy zastpowana teori wysoko[ci dochodw, tzn. aby nie systematycznego deficytu wystpiB deficyt bud|etowy (ani nadwy|ka) 14 JAWNOZCI Postulaty, aby bud|et byB Wyra|a si w wielu aspektach ujawniany obywatelom w fazie (otwarto[ci obrad nad projektem planowania, uchwalania i bud|etu, publikowaniu ustawy wykonywania oraz poddanie bud|etowej itp.) ograniczonej kontroli operacji finansowych objtych tajemnic Zasada oglna finansw paDstwow publicznych PRZEJRZYSTOZCI (JASNOZCI) Postulat uporzdkowania Narzdzia - jednolite kryteria dochodw i wydatkw klasyfikacji, jasne i jednolite bud|etowych w odpowiednim zasady rachunkowo[ci i systemie podziaBek sprawozdawczo[ci bud|etu oraz czytelne i logiczne zasady konstrukcji bud|etu Zasada oglna finansw publicznych Fundusze celowe Formy organizacji publicznych zasobw pieni|nych (obok instytucji bud|etu), zwizanie dochodw ze [ci[le okre[lonych zrdeB z wydatkami na [ci[le okre[lone cele. BUD{ET FUNDUSZ CELOWY Urzdzenie uniwersalne, gromadzce dochody Urzdzenie wyspecjalizowane sBu|ce finansowaniu wskiej grupy celw w oparciu o z r|nych zrdeB i umo|liwiajce wydatkowanie zasoby gromadzone z niewielkiej zwykle grupy zgromadzonych zasobw na r|ne cele - bez zrdeB dochodw wzgldu na to z jakich zrdeB i w jakich proporcjach zasoby te powstaj Fundusze celowe s starsze od instytucji bud|etu w dzisiejszym rozumienie - pobierano podatki na konkretne cele. We wspBczesnej formie powstaBy jako remedium na niekorzystne wydawanie pienidzy w ramach bud|etu; rwnie| w wyniku dziaBania okre[lonych grup nacisku (np. finansowanie kultury) PrzesBanki zaliczenia fundusze celowego do grupy funduszy paDstwowych (art. 29) x Utworzony w drodze ustawy (okre[la cel, zrdBa przychodw, organ nadzorujcy, osobowo[ prawn); x Publiczny charakter dochodw i wydatkw funduszu (nie tylko zasilany przez instytucje publiczne, mog osoby prywatne); 15 x Realizacja zadaD paDstwa lub zadaD jednostek samorzdu terytorialnego; GBwne cechy instytucji bud|etu i funduszu celowego: CECHA BUD{ET FUNDUSZ CELOWY 1. PRZEDMIOT FINANSOWANIA Oglny Zci[le okre[lony 2. OKRES FINANSOWANIA Roczny Nieokre[lony 3. CIGAOZ FINANSOWANIA Brak Zapewniona 4. BEZPIECZECSTWO FINANSOWANI Niskie - konkurencyjno[ Wysokie - brak zadaD konkurencyjno[ci 5. ZASADY GOSPODARKI FINANSOWEJ Sztywne (rygorystyczne) Elastyczne 6. MO{LIWOZ MOBILIZACJI DOCHODW Minimalna Znaczna 7. MO{LIWOZ KONTROLI ZE STRONY Istotna ograniczona WAADZ 8. RACJONALIZACJA WYDATKW Ograniczona Znaczne 9. MO{LIWOZ RELOKACJI ZRODKW Du|a maBa FINANSOWYCH STOSOWNIE DO ZMIENIAJCYCH SI POTRZEB 10. MO{LIWOZ NIERACJONALNEGO Du|a maBa WYDATKOWANIA ZRODKW W WYNIKU DZIAAANIA GRUP NACISKU 11. MO{LIWOZ GOSPODARKI MaBa du|a PIENI{NYMI ZRODKAMI PUBLICZNYMI PodziaB funduszy celowych: 1. Kryterium - status prawny x Posiadajcy osobowo[ prawn, np. Narodowy Fundusz Ochrony Zrodowiska i Gospodarki Wodnej, PaDstwowy Fundusz Rehabilitacji Osb NiepeBnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych ZwiadczeD Pracowniczych x Nie tworzcy odrbnej struktury podmiotowej (forma organizacyjna zasobw pieni|nych przez wskazany przez wskazany w ustawie organ paDstwowy), np. Fundusz UbezpieczeD SpoBecznych 16 2. Kryterium - rodzaj realizowanych zadaD x Fundusz paDstwowy - plany przychodw i wydatkw zawiera ustawa bud|etowa x Fundusz wojewdzki - plan przychodw i wydatkw zawiera uchwaBa bud|etowa wojewdztwa samorzdowego x Fundusz powiatowy - plany przychodw i wydatkw zawiera uchwaBa bud|etowa powiatu x Fundusz gminny - plany przychodw i wydatkw zawiera uchwaBa bud|etowa gminy 3. Kryterium - powizanie z bud|etem x Fundusze autonomiczne - brak mo|liwo[ci transferu [rodkw z bud|etu do funduszu bdz odwrotnie, odrbno[ finansowa (ale nie funkcjonalna - samofinansuje si, ale w ustawie bud|etowej mog by [rodki przewidziane na dany cel, jednak nie przechodz przez fundusz celowy), np. Narodowy Fundusz Ochrony Zrodowiska i Gospodarki Wodnej, Fundusz Gwarantowanych ZwiadczeD Pracowniczych, Fundusz Promocji Twrczo[ci x Fundusze powizane z bud|etem - mo|liwo[ dotowania ich z bud|etu i przekazywania nadwy|ek zasobw ponad potrzeby do bud|etu, np. Fundusz UbezpieczeD SpoBecznych, Fundusz Pracy x Fundusze wewntrzbud|etowe - szczeglna konstrukcja prawna samego bud|etu, dopuszcza finansowanie jednego z celw jedynie w takich granicach w jakich osigane s wpBywy z okre[lonego zrdBa dochodw bud|etowych (brak odrbno[ci funduszu z nazw, wskazanymi dysponentami zasobw itp. - np. [rodki pochodzce ze zrdeB zagranicznych nie podlegajcych zwrotowi) - nic innego jak rachunek bankowy, na ktry wpBywaj [rodki np. z UE czy Banku Zwiatowego i s przekazywane na okre[lony cel 4. Kryterium - wewntrzna konstrukcja x Fundusze scentralizowane - tworz jednolite konstrukcje, a ich zasoby znajduj si najcz[ciej w dyspozycji okre[lonego ministra jako wykonawcy planu finansowego x Fundusze zdecentralizowane - stanowi zespoBy jednorodzajowych funduszy znajdujcych si w dyspozycji np. poszczeglnych wojewodw bdz tworz zespB skBadajcy si z funduszu centralnego i funduszy zarzdzanych np. przez wojewodw lub jednostki samorzdu terytorialnego, np. fundusze ochrony [rodowiska i gospodarki wodnej DBug publiczny i deficyt bud|etowy Deficyt - jeden rok; dBug - skumulowane (zrolowane) deficyty bud|etowe. O przyczynach dBugu publicznego mo|na si spiera. Oprcz skumulowanych deficytw bud|etowych mo|e mie miejsce sytuacja, gdy paDstwo wpada w puBapk zadBu|enia - po|yczki nowe na spBacenie starych. Regulacje konstytucji RP dotyczce dBugu publicznego 5. Obowizek ustawowy dla problematyki emisji papierw warto[ciowych Skarbu PaDstwa, zacigania po|yczek oraz udzielania gwarancji i porczeD finansowych przez paDstwo 17 (art. 216 ust. 2 i 4) - kontrola parlamentu nad zaciganiem zobowizaD finansowych oraz realizacja zasady jawno[ci 6. Bezwzgldny zakaz zacigania po|yczek lub udzielania gwarancji finansowych, w nastpstwie ktrych paDstwowy dBug publiczny przekroczy 3/5 warto[ci rocznego produktu krajowego brutto (art.. 216 ust. 5) - w celu dostosowania polskich regulacji prawnych do warunkw okre[lonych w traktacie z Maastricht (co do limitw, patrz art. 79 UoFP) 7. Obowizek ustawowy dla sposobu obliczania warto[ci rocznego produktu krajowego brutto oraz paDstwowego dBugu publicznego (art. 216 ust. 5) Produkt Krajowy Brutto (PKB) - jeden z podstawowych miernikw dochodu narodowego stosowanych w rachunkowo[ci narodowej. Opisuje warto[ dbr i usBug finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w okre[lonej jednostce czasu. PaDstwowy dBug publiczny - nominalne zadBu|enie jednostek sektora finansw publicznych ustalone po wyeliminowaniu przepByww finansowych pomidzy jednostkami nale|cymi do tego sektora (art. 10 UoFP) PaDstwowy dBug publiczny (dBug publiczny) = dBug Skarbu PaDstwa + dBug sektora samorzdowego + dBug sektora ubezpieczeD spoBecznych Zakres podmiotowy PDP (na podstawie art. 4 UoFP): x podsektor rzdowy x podsektor samorzdowy x podsektor ubezpieczeD spoBecznych Zakres przedmiotowy PDP (art. 11 UoFP): PaDstwowy dBug publiczny obejmuje zobowizania sektora finansw publicznych z nastpujcych tytuBw: x Wyemitowanych papierw warto[ciowych opiewajcych na wierzytelno[ci pieni|ne x Zacignitych kredytw i po|yczek x Przyjtych depozytw x Wymagalnych zobowizaD: 8. Wynikajcych z odrbnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeD sdw lub ostatecznych decyzji administracyjnych 9. Uznanych za bezsporne przez wBa[ciw jednostk sektora finansw publicznych, bdc dBu|nikiem Rodzaje dBugu publicznego: 1. Ze wzgldu na struktur wBadz publicznych: 18 x DBug centralny (rzdowy) x DBug lokalny (samorzdowy) x DBug sektora ubezpieczeD spoBecznych 2. Ze wzgldu na zrdBo finansowania: x Wewntrzny x Zewntrzny 3. Ze wzgldu na czas, na ktry zacignito zobowizania: x DBug krtkoterminowy x DBug [rednioterminowy x DBug dBugoterminowy lub x Krtkoterminowy (pBynny) - obejmuje bie|ce, przej[ciowe kBopoty finansowe x DBugoterminowy (fundowany) - dBugotrwaBe zaciganie kredytw (np. na inwestycje) 4. Ze wzgldu na sposb liczenia A) x Nominalny (warto[ nominalna zobowizaD, po|yczek, kredytw) x Realny (warto[ nominalna zobowizaD skorygowana o stopieD inflacji) B) x Rzeczywisty (wymagalne zobowizania) x Potencjalny (udzielone porczenia i gwarancje niewymagalne) 10. Zakaz zwikszania wydatkw lub ograniczania dochodw planowanych przez Rad Ministrw, ktrych skutkiem jest ustalenie przez Sejm wikszego deficytu bud|etowego ni| przewidziany w projekcie ustawy bud|etowej (art. 220 ust. 1) 11. Obowizek inicjatywy ustawodawczej w zakresie ustawy o zaciganiu dBugu publicznego oraz ustawy o udzieleniu gwarancji finansowych przez paDstwo wyBcznie dla Rady Ministrw (art. 221) 12. Zakaz pokrywania deficytu bud|etowego przez NBP (art. 220 ust. 2) - w celu zapobie|enia inflacji (przez dodruk pienidzy) Co to jest saldo bud|etowe? R|nica pomidzy dochodami a wydatkami bud|etowymi ustalonymi dla okresu bud|etowego. Saldo bud|etowe > 0 = nadwy|ka bud|etowe Saldo bud|etowe < 0 = deficyt bud|etowy Deficyt bud|etowy - ujemna r|nica midzy dochodami a wydatkami bud|etu paDstwa (art. 89 UoFP) bdz bud|etw jednostek samorzdu terytorialnego (art. 168 ust. 1 UoFP) 19 Deficyt sektora finansw publicznych - ujemna r|nica midzy dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi w danym okresie rozliczeniowym (art. 7 ust. 1 UoFP); ustala si po wyeliminowaniu przepByww finansowych pomidzy podmiotami tego sektora Dochody i wydatki bud|etowe Przychody i rozchody Operacje definitywne Operacje nie ujmowane przy obliczeniu wielko[ci deficytu yRDAA PRZYCHODW DEFICYT BUD{ETU DEFICYT BUD{ETU JST POKRYWAJCYCH PACSTWA DEFICYT BUD{ETOWY Sprzeda| papierw Skarbowych Komunalnych bud|etowych Kredyty zacigane w bankach Krajowych i zagranicznych Krajowych Po|yczki + + Prywatyzacja majtku Skarbu PaDstwa Jednostki samorzdu terytorialnego Nadwy|ka bud|etowa z lat + + ubiegBych Wolne [rodki jako nadwy|ka - + [rodkw pieni|nych na rachunku bie|cym bud|etu JST, wynikajca z rozliczeD kredytw i po|yczek z lat ubiegBych Skarbowy papier warto[ciowy Jest to papier warto[ciowy, w ktrym Skarb PaDstwa stwierdza, |e jest dBu|nikiem wBa[ciciela takiego papieru o zobowizuje si wobec niego do speBnienie okre[lonego [wiadczenie, ktre mo|e mie charakter pieni|ny (emitowane lub wystawiane wyBcznie przez Ministra Finansw) lub niepieni|ny (emitowane przez Ministra Skarbu PaDstwa), emitowane lub wystawiane w granicach limitu zadBu|enia okre[lonego w ustawie bud|etowej. Rodzaje papierw warto[ciowych: x bony skarbowe 20 x obligacje x skarbowe papiery oszczdno[ciowe Bon skarbowy Krtkoterminowy papier warto[ciowy oferowany do sprzeda|y w kraju na rynku pierwotnym z dyskontem (tj. poni|ej warto[ci nominalnej) i wykupywanym wg warto[ci nominalnej po upBywie okresu, na jaki zostaB wyemitowany (krtszym ni| jeden rok). Obligacja skarbowa DBugoterminowy papier warto[ciowy oferowany do sprzeda|y w kraju i za granic, oprocentowany w postaci dyskonta lub odsetek, mo|e by sprzedawana: x z dyskontem, lub x powy|ej warto[ci nominalnej a nastpnie wykupywana po upBywie okre[lonego terminu, nie krtszego ni| rok. Skarbowy papier oszczdno[ciowy Oferowany jest do sprzeda|y wyBcznie osobom fizycznym (rwnie| organizacjom spoBecznym, stowarzyszeniom, fundacjom), np. obligacje oszczdno[ciowe. Bud|et paDstwa - procedura opracowywania 13. Minister Finansw wydaje not bud|etow, ktra okre[la: szczegBowe zasady, tryb i terminy opracowywania materiaBw do projektu bud|etu (art. 120 ust. 5 Je?eli przed?o?ony projekt nie odpowiada wymogom formalnym, Marsza?ek Sejmu mo?e go zwr?ci? wnioskodaw UoFP) w formie rozporzdzenia. 14. MF dokonuje weryfikacji zgodno[ci przedstawionych projektw z przepisami prawa, wytycznymi noty bud|etowej oraz limitami okre[lonymi w zaBo|eniach do kontroli projektu oceniaj?c, czy odpowiada on wymogom konstytucyjnym i formalnym projektu bud|etu. 15. MateriaBy przekazywane MF maj charakter wyj[ciowy i o ostatecznym ksztaBcie em, z tym prawem UE, Marsza?ek Sejmu po zasi?gni?ciu opinii prezydium Sejmu, mo?e zwr?ci? si? do Komisji Ustawodawczej, celem uzy projektowanych dochodw i wydatkw poszczeglnych cz[ci decyduje MF. 16. Projekt ustaw bud|etowej jako jednolity dokument opracowywany jest przez MF. Ustala on te| proponowane subwencje dla JST i zbiorcz kwot tych subwencji wBcza do projektu bud|etu paDstwa. Wraz z uzasadnieniem i wykazem spraw spornych projekt przedkBadany jest Radzie Ministrw (art. 121) 17. Rada Ministrw rozstrzyga sprawy sporne, a nastpnie uchwala projekt ustawy bud|etowej (zawierajcy projekt bud|etu paDstwa). Zgodnie z art. 222 Konstytucji Rada Ministrw przedkBada Sejmowi najpzniej na 3 miesice przed rozpoczciem roku bud|etowego (do 30 wrze[nia), a w wyjtkowych sytuacjach pzniej, projekt ustawy bud|etowej na rok nastpny. W przypadku pzniejszego przedstawienia projektu RM musi przedstawi prowizorium bud|etowe (plan finansowy w formie ustawy, ktry charakteryzuje si mniejsz szczegBowo[ci 21 ni| ustawa bud|etowe, zawiera termin, do ktrego obowizuje [krtszy ni| rok bud|etowy]), ktre jest podstaw dziaBania gospodarki paDstwa. Procedura uchwalania bud|etu paDstwa Pierwsze czytanie Musi si odby na posiedzeniu plenarnym Sejmu., obejmuje ono uzasadnienie projektu przez wnioskodawc, ktrym jest MF. KoDczy si odesBaniem projektu do Komisji Finansw Publicznych, jednak|e prace Komisji sejmowych zakrojone s bardzo szeroko i odbywaj si na wszystkich komisjach problemowych Sejmu, a w ich pracach uczestnicz przedstawiciele Komisji Finansw Publicznych. KFP gromadzi stanowiska poszczeglnych Komisji sejmowych zawierajce wnioski, opinie oraz propozycje poprawek wraz z uzasadnieniami. Komisja Finansw Publicznych oraz komisje rozpatrujce cz[ci bud|etu mog wystpowa do wBa[ciwych komisji sejmowych o dodatkowe opinii, a tak|e zwraca si do nich z pytaniami w celu uzyskania informacji w sprawie poszczeglnych cz[ci projektw lub sprawozdaD. Drugie czytanie Nie mo|e w zasadzie odby si wcze[niej ni| sidmego dnia od dorczenia posBom sprawozdania Komisji. Obok przedstawiciela Sejmu sprawozdania Komisji z prac nad projektem przez posBa sprawozdawc. Czytanie to obejmuje debat nad projektem oraz zgBaszanie poprawek i wnioskw. Je|eli s zgBaszane propozycje poprawek, sejm mo|e w celu ich rozpatrzenia skierowa wniosek do komisji. Trzecie czytanie Przedstawienie przez posBa sprawozdawc dodatkowego sprawozdania Komisji lub poprawki wnioskw zgBoszonych w trakcie drugiego czytania. GBosowanie projektu ustawy zamyka trzecie czytanie. Ustawa bud|etowe, jako ustawa zwykBa, uchwalana jest przez sejm zwykB wikszo[ci 22 gBosw, przy obecno[ci co najmniej poBowy oglnej liczby posBw. 18. MarszaBek sejmu przesyBa niezwBocznie marszaBkowi Senatu i prezydentowi potwierdzony swoim podpisem tekst ustawy uchwalonej przez sejm. W senacie ustawa kierowana jest do Komisji, ktre po jej rozpatrzeniu przygotowuj projekt uchwaBy senatu (w cigu 20 dni od otrzymania ustaw bud|etowej). 19. Przyjt przez sejm i senat marszaBek sejmu przedstawia prezydentowi do podpisu. Nie mo|e odrzuci, mo|e zwrci si do TK z pytaniem o zgodno[ ustawy bud|etowej z konstytucj, ktry orzeka w cigu 2 miesicy od dnia zBo|enia wniosku. Po podpisaniu ustawy bud|etowej prezydent zarzdza ogBoszenie jej w Dzienniku Ustaw RP. [przeczyta ustaw o dochodach jednostek samorzdu terytorialnego] Wykonywanie bud|etu paDstwa UkBad wykonawczy bud|etu - szczegBowy plan dochodw i wydatkw danej cz[ci bud|etowej (art. 128 UoFP) x Dysponenci cz[ci bud|etu w terminie 21 dni od ogBoszenia ustawy bud|etowej zobowizani s ustali i przedstawi MF ukBad wykonawczy swoich cz[ci bud|etu x UkBady wykonawcze sporzdza si z podziaBem na dziaBy, rozdziaBy i paragrafy klasyfikacji bud|etowej; jest bardziej szczegBowy od bud|etu x Dysponenci cz[ci bud|etu zobowizani s w terminie 21 dni od ogBoszenia ustawy bud|etowej przekaza dysponentom ni|szych szczebli informacj o wysoko[ci ostatecznych kwot dochodw i wydatkw 20. Dysponenci cz[ci bud|etu (gBwni) (m.in. Ministerstwa, urzdy centralne, wojewdzkie, urzdy naczelnych organw paDstwa niepodlegajce RM, sdy) 21. Dysponenci drugiego stopnia (paDstwowe jednostki bud|etowe bezpo[rednio podlegBe dysponentom gBwnym) Dysponenci cz??ci bud?etowych - w zakresie ich cz??ci bud?etu pa?stwa a?ego bud?etu pa?stwa, z wy??czeniem wydatk?w, o kt?rych mowa w art. 121 ust. 2 UoFP 22. Dysponenci trzeciego stopnia (paDstwowe jednostki bud|etowe bezpo[rednio podlegBe dysponentom drugiego stopnia albo gBwnym, dokonuj wydatkw |e [rodkw z bud|etu, ale bez prawa ich przekazywania) ko?ca roku zakaz dysponowania cz??ci? lub ca?o?ci? planowanych wydatk?w albo wstrzymanie przekazywania ?rodk?w na realizacj? zada Blokowanie wydatkw bud|etu Ma miejsce, gdy wystpi nastpujce przesBanki: 23. Naruszenie zasad gospodarki finansowej - o zasadach gospodarki finansowej mwi art. 138 UoFP - zasady terminowo[ci(ust. 2), celowo[ci (ust. 3), zasada legalno[ci (ust. 4) 24. Niegospodarno[ 23 25. Opznienia w realizacji zadaD 26. Nadmiar posiadanych [rodkw Decyzje o blokowaniu wydatkw bud|etu paDstwa podejmuj: Zmiany w bud|ecie w trakcie jego wykonywania 27. Przenoszenie wydatkw (virement) - oznacza zmian, przesuwanie [rodkw po stronie wydatkw; nie powoduje zwikszenia wydatkw w skali caBego bud|etu ani zmniejszenia dochodw; kto? - art. 148 - dysponenci cz[ci bud|etowych, za zgod MF lub ministra do spraw rozwoju regionalnego 28. Dysponowanie rezerw - tworzenie rezerw celowych (bo w trakcie bud|etu niemo|liwy jest szczegBowy podziaB [rodkw; nie wiadomo do koDca, czy wystarczy na nie pienidzy - dlatego tworzy si rezerwy celowe z przeznaczeniem na realizacj zadaD przewidzianych w bud|ecie; tworzenie tych rezerw jest fakultatywne; dysponuje MF lub wyjtkowo RM) oraz rezerwy oglnej (obligatoryjna, tworzona na realizacj nieprzewidzianych celw, ktre nie maj pokrycia w [rodkach na realizacj z rezerwy celowej; dysponuje ni RM) Kontrola wykonania bud|etu Wykonanie bud|etu paDstwa podlega kontroli Sejmu 29. Minister Finansw przedstawia komisji sejmowej wBa[ciwej ds. bud|etu i NIK o przebiegu wykonania bud|etu paDstwa za I pBrocze w terminie do dnia 10 wrze[nia tego roku. 30. Rada Ministrw przedstawia Sejmowi i NIK do 31 V roku nastpujcego po upBywie roku bud|etowego coroczne sprawozdanie z wykonania bud|etu paDstwa wraz z informacj o Ustawa bud?etowa nie mo?e zmienia? innych ustaw (!!!) stanie zadBu|enia paDstwa. Sejm rozpatruje przedBo|one sprawozdanie i po zapoznaniu si z opini NIK podejmuje, w cigu 90 dni od dnia przedBo|enia Sejmowi sprawozdania, uchwaB o udzieleniu lub odmowie udzielenia absolutorium RM. Bud|et jednostki samorzdu terytorialnego Co to jest bud|et samorzdu terytorialnego? Roczny plan dochodw i wydatkw oraz przychodw i rozchodw tej jednostki. Bud|et obejmuje rwnie| przychody i wydatki: zakBadw bud|etowych, gospodarstw pomocniczych jednostek bud|etowych, funduszy celowych jednostki samorzdu terytorialnego oraz dochodw wBasnych jednostek bud|etowych. Uchwalany w formie uchwaBy bud|etowej na rok bud|etowy. Etapy uchwalania: I ETAP 24 Opracowywania i uchwalanie bud|etu jednostki samorzdu terytorialnego 31. WyBczna inicjatywa w zakresie przygotowania projektu uchwaBy bud|etowej, a tak|e inicjatywa w sprawie zmian tej uchwaBy przysBuguje zarzdowi (lub wjt, burmistrz, prezydent) danej jednostki samorzdu terytorialnego. Zarzd przygotowuje projekt uchwaBy bud|etowej wraz z obja[nieniami. Opracowujc projekt uchwaBy bud|etowej zarzd obligatoryjnie sporzdza informacje o stanie mienia komunalnego. 32. Projekt uchwaBy bud|etowej wraz z obja[nieniami i informacje o stanie mienia komunalnego zarzd j.s.t. przedstawia najpzniej do 15 listopada roku poprzedzajcego rok bud|etowy (termin bezwzgldny, ale nie ma sankcji): x RIO - celem zaopiniowania x organowi stanowicemu j.s.t. 33. W przypadku, gdy dochody i wydatki paDstwa okre[la ustawa o prowizorium bud|etowym, organ stanowicy j.s.t., na wniosek zarzdu, mo|e uchwali prowizorium bud|etowe j.s.t. na okres objty prowizorium bud|etu paDstwa. 34. UchwaB bud|etow uchwala organ stanowicy j.s.t. przed rozpoczciem roku bud|etowego, a w szczeglnie uzasadnionych przypadkach - nie pzniej ni| do 31 marca roku bud|etowego. 35. Do czasu uchwalenia uchwaBy bud|etowej, jednak nie pzniej ni| do 31 marca roku bud|etowego, podstaw gospodarki finansowej jest projekt uchwaBy bud|etowej przedstawiony organowi stanowicemu j.s.t. 36. W przypadku nieuchwalenia uchwaBy bud|etowej do 31 marca, RIO do dnia 30 kwietnia roku bud|etowego ustala bud|et j.s.t. w zakresie obowizkowych zadaD wBasnych oraz zadaD zleconych. 37. Zarzd j.s.t. przedstawia organowi stanowicemu sprawozdanie roczne z wykonania bud|etu j.s.t. w terminie do dnia 31 marca nastpnego roku i przesyBa do RIO. 38. Organ stanowicy j.s.t. rozpatruje sprawozdanie z wykonania bud|etu j.s.t. w terminie do 30 kwietnie roku nastpnego po roku sprawozdawczym i podejmuje uchwaB w sprawie udzielenia absolutorium organowi wykonawczemu. Ustawa z dnia 13 listopada 2003 4 o dochodach jednostek samorzdu terytorialnego okre[la: 39. yrdBa dochodw JST oraz zasady ustalania i gromadzenia tych dochodw 40. Zasady ustalania i przekazywania subwencji oglnej oraz dotacji celowych z bud|etu paDstwa Systematyka zrdeB dochodw jednostek samorzdu terytorialnego: x Dokonana na podstawie: 41. Konstytucji RP (art. 167 ust. 2) 42. Ustawy z dnia 29 listopada 2003 o dochodach jednostek samorzdu terytorialnego 25 Dochody JST (?r?d?a obligatoryjne) Dochody w?asne Dotacje celowe Subwencje og?lne z bud?etu pa?stwa Dochody podatkowe Dotacje bud?etowe Pozosta?e dotacje Dochody z op?at Pozosta?e dochody Fakultatywne zrdBo dochodw JST: x Zrodki pochodzce ze zrdeB zagranicznych niepodlegajce zwrotowi x Zrodki pochodzce z bud|etu UE x Inne [rodki okre[lone w odrbnych przepisach yrdBami dochodw wBasnych gminy s: I. 43. wpBywy z podatkw: x od nieruchomo[ci, x rolnego, x le[nego, x od [rodkw transportowych, x dochodowego od osb fizycznych, opBacanego w formie karty podatkowej (Naczelnik US), x od posiadania psw, x od spadkw i darowizn (Naczelnik US), x od czynno[ci cywilnoprawnych (Naczelnik US). 44. wpBywy z opBat: x skarbowej, x targowej, x miejscowej, x eksploatacyjnej (na podstawie ustawy Prawo geologiczne i grnicze) x innych stanowicych dochody gminy, uiszczanych na podstawie odrbnych przepisw, np. opBata za zezwolenie na sprzeda| napojw alkoholowych 45. Dochody uzyskiwane przez gminne jednostki bud|etowe gminy oraz wpBaty od gminnych zakBadw bud|etowych i gospodarstw pomocniczych gminnych jednostek bud|etowych 46. Dochody z majtku gminy 47. Spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy 26 48. Dochody z kar pieni|nych i grzywien okre[lonych w odrbnych przepisach 49. 5,0% dochodw uzyskiwanych na rzecz bud|etu paDstwa w zwizku z realizacj zadaD z zakresu administracji rzdowej oraz innych zadaD zleconych ustawami, o ile odrbne przepisy nie stanowi inaczej 50. Odsetki np. od [rodkw zgromadzonych na rachunkach bankowych 51. Dotacje z innych bud|etw JST 52. Inne dochody nale|ne gminie na podstawie odrbnych przepisw II. UdziaBy w podatkach paDstwowych 53. 39,34% w PIT 54. 6,71% w CIT Dochody wBasne powiatu 55. I. 56. WpBywy z opBat stanowicych dochody powiatu, uiszczanych na podstawie odrbnych przepisw 57. Dochody uzyskiwane przez powiatowe jednostki bud|etowe powiatu oraz wpBaty od powiatowych zakBadw bud|etowych i gospodarstw pomocniczych powiatowych jednostek bud|etowych 58. Dochody z majtku powiatu 59. Spadki zapisy i darowizny na rzecz powiatu 60. Dochody z kar pieni|nych i grzywien 61. 5,0% dochodw uzyskiwanych na rzecz bud|etu paDstwa w zwizku z realizacj zadaD z zakresu administracji rzdowej oraz innych zadaD zleconych ustawami, o ile odrbne przepisy nie stanowi inaczej 62. Odsetki, np. od po|yczek udzielanych przez powiat 63. Dotacje z innych bud|etw JST 64. Inne dochody nale|ne powiatowi na podstawie odrbnych przepisw II. UdziaBy w podatkach paDstwowych 65. 10,25% w PIT 66. 1,40% w CIT Dochody wBasne wojewdztwa I. 67. Dochody uzyskiwane przez wojewdzkie jednostki bud|etowe oraz wpBaty od wojewdzkich zakBadw bud|etowych i gospodarstw pomocniczych wojewdzkich jednostek bud|etowych 68. Dochody z majtku wojewdztwa 69. Spadki, zapisy i darowizny na rzecz wojewdztwa 70. Dochody z kar pieni|nych i grzywien okre[lonych w odrbnych przepisach 27 71. 5,0% dochodw uzyskiwanych na rzecz bud|etu paDstwa w zwizku z realizacj zadaD z zakresu administracji rzdowej oraz innych zadaD zleconych ustawami, o ile odrbne przepisy nie stanowi inaczej 72. Odsetki, np. od po|yczek udzielanych przez wojewdztwo 73. Dotacje z innych bud|etw JST 74. Inne dochody nale|ne wojewdztwu na podstawie odrbnych przepisw II. UdziaB w podatkach paDstwowych 75. 1,60% w PIT 76. 15,90% w CIT Dotacje celowe Generalnie termin dotacje oznacza wydatek bud|etu paDstwa podlegajcy szczeglnym zasadom rozliczenia (je|eli dotacje nie zostanie wykorzystana na okre[lony cel lub w inny sposb istnieje rozbie|no[ midzy celem lub kwot dotacji a jej wykorzystaniem, podlega zwrotowi wraz z odsetkami do bud|etu paDstwa) Dochodami jednostek samorzdu terytorialnego mog by dotacje celowe z bud|etu paDstwa przeznaczone na: 77. finansowanie zadaD wBasnych 78. zadania z zakresu administracji rzdowej oraz na inne zadania zlecone ustawami 79. zadania realizowane przez JST na mocy porozumieD zawartych z organami administracji rzdowej 80. Usuwanie bezpo[rednich zagro|eD dla bezpieczeDstwa i porzdku publicznego, skutkw powodzi i osuwisk ziemnych oraz skutkw innych klsk |ywioBowych; 81. Realizacj zadaD wynikajcych z umw midzynarodowych Dochodami powiatu s dotacje celowe z bud|etu paDstwa na realizacj zadaD stra|y i inspekcji. Subwencja ma charakter oglny, o przeznaczeniu [rodkw decyduje samorzd. Jest to bezzwrotna pomoc finansowa (transfer pienidzy) o charakterze: oglnym, bezzwrotnym, nieodpBatnym, bezwarunkowym, obiektywnie okre[lonym, udzielona przez paDstwo JST w celu poparcia ich dziaBalno[ci. O przeznaczeniu [rodkw otrzymanych w formie subwencji decyduje Rada Gminy. Zrodki subwencji nie s skierowane na szczegBowo wyznaczone zadania. Subwencja oglna skBada si z cz[ci: 82. dla gmin: x wyrwnawczej, x rwnowa|cej; 28 83. dla powiatw: x wyrwnawczej, x rwnowa|cej; 84. dla wojewdztw: x wyrwnawczej, x regionalnej; 85. o[wiatowej - dla gmin, powiatw i wojewdztw Podstawowe funkcje subwencji oglnej: x UzupeBnienie dochodw wBasnych JST w celu umo|liwienia im realizacji naBo|onych na nie zadaD x Wyrwnywanie dysproporcji w dochodach poszczeglnych jednostek x Motywowanie do aktywno[ci na rzecz uzyskiwania innego rodzaju dochodw Konstrukcja subwencji oglnej GMINA otrzymuje z bud|etu paDstwa subwencj ogln skBadajc si z: 86. Cz[ci wyrwnawczej x Kwoty podstawowej - zale|y od czynnikw G i Gg (art. 20 UoDJST) Wskaznik G - kwota dochodw podatkowych (wszystkie podatki, opBaty: skarbowa i eksploatacyjna, oraz udziaBy w PIT i CIT) gminy, uzyskanych w roku poprzedzajcym rok bazowy (dwa lata do tyBu) / dzielona przez liczb mieszkaDcw gminy Wskaznik Gg - suma dochodw podatkowych wszystkich gmin uzyskanych w roku poprzedzajcym rok bazowy / dzielona przez liczb mieszkaDcw kraju (tzw. [rednia krajowa) Kwot podstawow otrzymuje gmina, w ktrej wskaznik G jest mniejszy od 92% wskaznika Gg - wysoko[ zale|y od wielko[ci dochodw x Kwoty uzupeBniajcej - jej wysoko[ zale|y od gsto[ci zaludnienia gminy w relacji do [redniej gsto[ci zaludnienia w kraju i dochodu gminy na jednego mieszkaDca Kwot uzupeBniajc otrzyma ta gmina, w ktrej: x Gsto[ zaludnienia jest ni|sza od [redniej gsto[ci zaludnienia w kraju ([redniej krajowej) - maBe zaludnienie oraz x Wskaznik G jest nie wy|szy od 150% wskaznika Gg - maBe dochody 87. Cz[ rwnowa|c - jej wysoko[ jest ustalana w oparciu o: 29 x Sum wpBat gmin silnych finansowo, takich, ktrych wskaznik G jest wy|szy od 150% wskaznika Gg, oraz x Kwot uzupeBniajc dla gmin silnych finansowo, takich ktrych wskaznik G jest wy|szy od 150% wskaznika Gg, na terytorium ktrych gsto[ zaludnienia jest ni|sza od [redniej krajowej (maBe zaludnienie i maBe dochody) O sposobie podziaBu decyduje minister wBa[ciwy ds. finansw publicznych w drodze rozporzdzenia. 88. Cz[ o[wiatowa - ustalana dla wszystkich JST w ramach jednej puli [rodkw bud|etowych, okre[lanych corocznie w ustawie bud|etowej POWIAT Otrzymuje z bud|etu paDstwa subwencj ogln, skBadajc si z: 89. Cz[ci wyrwnawczej x Kwota podstawowa Wskaznik P - kwota dochodw podatkowych powiatu (tylko udziaBy w podatkach paDstwowych [PIT i CIT]), uzyskanych w roku poprzedzajcym rok bazowy (dwa lata do tyBu) / dzielona przez liczb mieszkaDcw powiatu Wskaznik Pp - suma dochodw podatkowych wszystkich powiatw uzyskanych w roku poprzedzajcym rok bazowy / dzielona przez liczb mieszkaDcw kraju (tzw. [rednia krajowa) Kwot podstawow otrzymuje powiat, ktrego wskaznik P jest mniejszy ni| Pp x Kwota uzupeBniajca - uzale|niona od wskaznika bezrobocia w danym powiecie 90. Cz[ rwnowa|ca - jej wysoko[ ustalana jest w oparciu o wpBaty powiatw, ktrych wskaznik P jest wikszy od 110% wskaznika Pp 91. Cz[ o[wiatowa - ustalana dla wszystkich JST w ramach jednej puli [rodkw okre[lanych corocznie w ustawie bud|etowej WOJEWDZTWO Otrzymuje z bud|etu paDstwa subwencj ogln skBadajc si z: 92. Cz[ci wyrwnawczej x Kwota podstawowa Wskaznik W - kwota dochodw podatkowych wojewdztwa (tylko udziaBy w podatkach paDstwowych [PIT i CIT]), uzyskanych w roku poprzedzajcym rok bazowy (dwa lata do tyBu) / dzielona przez liczb mieszkaDcw wojewdztwa 30 Wskaznik Ww - suma dochodw podatkowych wszystkich wojewdztw uzyskanych w roku poprzedzajcym rok bazowy / dzielona przez liczb mieszkaDcw kraju (tzw. [rednia krajowa) Kwot podstawow otrzymuj te wojewdztwa, w ktrych wskaznik W jest mniejszy od Ww x Kwota uzupeBniajca - otrzymuj te wojewdztwa, w ktrych liczba mieszkaDcw nie przekracza 3 milionw 93. Cz[ regionalna jej wysoko[ ustalana w oparciu o wpBaty wojewdztw, ktrych wskaznik W jest wikszy od 110% wskaznika Ww Cz[ regionalna rozdzielana jest z uwzgldnieniem czynnikw makroekonomicznych, takich jak: x Stopa bezrobocia x PKB x Powierzchnia drg przypadajcych na jednego mieszkaDca w danym wojewdztwie Aczna kwota rozdzielana w nastpujcy sposb: x 20% - zale|y od stopy bezrobocia - midzy wojewdztwa, w ktrych stopa bezrobocia jest wy|szy od 110% [redniej krajowej x 40% - powierzchnia drg x 10% - wysoko[ PKB x 30% - rozdzielna wg zasad okre[lonych w rozporzdzeniu 94. Cz[ o[wiatowa - ustalana dla wszystkich JST w ramach jednej puli [rodkw okre[lanych corocznie w ustawie bud|etowej DYSCYPLINA FINANSW PUBLICZNYCH Zakres podmiotowy ustawy: 95. Osoby wchodzce w skBad organu wykonujcego bud|et lub plan finansowy jednostki sektora finansw publicznych albo jednostki niezaliczane do jednostki sektora finansw publicznych otrzymujcej [rodki publiczne lub zarzdzajcego mieniem tych jednostek (np. zarzd gminy) 96. Kierownicy jednostek sektora finansw publicznych 97. Pracownicy jednostek sektora finansw publicznych, ktrym powierzono okre[lone obowizki w zakresie gospodarki finansowej lub czynno[ci przewidziane w 31 przepisach o zamwieniach publicznych 98. Osoby gospodarujce [rodkami publicznymi przekazanymi jednostkom niezaliczanym do sektora finansw publicznych (np. fundacjom) Zakres przedmiotowy ustawy Obejmuje naruszenie norm: 99. Prawa finansowego 100.Prawa zamwieD publicznych 101.Ustawy o rachunkowo[ci oraz aktw wykonawczych do tych ustaw Kary za naruszenie dyscypliny finansw publicznych x Upomnienie (art. 5 - kara nieumy[lna) x Nagana (wina umy[lna, jak i nieumy[lna) x Kara pieni|na (w wysoko[ci od 1-miesicznego do 3-miesicznego wynagrodzenia) (wina jw.) x Zakaz peBnienia funkcji zwizanych z dysponowaniem [rodkami publicznymi na okres od roku do 5 lat (wina umy[lna) Wymiar kary zale|y od uznaniowo[ci organu wymierzajcego kar (orzekajcego). Postpowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansw publicznych [ GBwna Komisja Orzekajca przy MF ] | [ Komisja Orzekajca I Instancji ] | [ Rzecznik dyscypliny finansw publicznych - oskar|yciel ] [ obwiniony ] Bud|et oglny UE PowstaB w roku 1965 w wyniku dBugotrwaBych procesw integracyjnych bud|etw trzech Wsplnot. EWWiS x Bud|et administracyjny x Bud|et operacyjny EWG 32 x Bud|et Euroatom x Bud|et operacyjny x Bud|et badaD i inwestycji Podstawy prawne ksztaBtowania i realizacji bud|etu oglnego Zasady sporzdzania i wykonania bud|etu oraz procedura jego uchwalania wynika z trzech rodzajw zrdeB prawnych: 102.Traktatw (prawa pierwotnego) - Traktat ustanawiajcy Wsplnot Europejsk, Traktat ustanawiajcy Europejsk Wsplnot Energii Atomowej, Traktat o UE 103.Prawa pochodnego - decyzje Rady, rozporzdzenia Rady, dyrektywy (dotyczce systemu zasobw wBasnych) 104.PorozumieD zawieranych pomidzy instytucjami Wsplnot - tzw. Porozumienia midzyinstytucjonalne, czyli porozumienia zawierane midzy instytucjami uczestniczcymi w procedurze bud|etowej (PE, Rada, Komisja), wsplne deklaracje oraz inne porozumienia zawierane midzy tymi instytucjami. Wszystkie one zostaBy skonsolidowane w Porozumieniu Midzyinstytucjonalnym zawartym 6 maja 1999 r. (reguluje sprawy nie uregulowane w innych aktach prawnych) Rola bud|etu oglnego UE Podstawowe zrdBo finansowania dziaBalno[ci UE, odzwierciedla prawie caBoksztaBt (ponad 95%) dochodw i wydatkw dokonywanych przez UE (poza nim m.in. Europejski Fundusz Rozwoju na rzecz krajw AKP) Definicja x Plan finansowy dziaBalno[ci WE, obejmujcy przewidywane dochody i wydatki w okresie rocznym, opracowany i wykonywany przez KE i podlegBe jej podmioty, podlegajcy okresowej autoryzacji przez Rad i Parlament. x Bud|et oglny UE to forma organizacji publicznych zasobw pieni|nych Cechy obci|eD na rzecz bud|etu (cechy podatku [polskiego]) x Powszechno[ - wszystkie paDstwa czBonkowskie zobowizane s do ponoszenia Oci|e finansowych na rzecz bud|etu UE; s zr|nicowane, zale| od PKB, wielko[ci wpByww VAT, wielko[ci ceB x Przymusowo[ - obowizek ponoszenia ci|arw fiskalnych na rzecz bud|etu unijnego, UE jest wyposa|ona w [rodki przymusu zapewniajce te wpBaty x Bezzwrotno[ - [rodki wpBacane do bud|etu nie podlegaj zwrotowi; wypBaty w ramach funduszy pomocowych nie s traktowane jako zwrot wpBat ze strony paDstw czBonkowskich 33 x Nieekwiwalentno[ - brak [wiadczenia wzajemnego ze strony UE; wpBacenie pienidzy nie obliguje UE do wypBat jakich[ [rodkw, np. w ramach funduszy pomocowych Bud|et oglny - ponadpaDstwowo[ x Jest on (tj. bud|et oglny UE) wyposa|ony we wBasne zrdBa dochodw, ktre wcze[niej byBy zrdBami dochodw bud|etw paDstw czBonkowskich. x Wydatki bud|etowe wykonywane s na terenach wszystkich paDstw czBonkowskich. x Bud|et jest projektowany, uchwalany i wykonywany przez instytucje WE (niezale|nie od wBadz publicznych paDstw czBonkowskich) Charakter prawny bud|etu UE x Nieokre[lony akt prawny (nie jest ani rozporzdzeniem, ani dyrektyw) x Nie upowa|nia do nakBadania ci|arw podatkowych na konkretnych podatnikw i wydatkowania [rodkw bud|etowych na okre[lone cele Zasada bud|etu oglnego UE (na podstawie rozporzdzenia Rady) x jedno[ci (jednolito[ci i rzetelno[ci) - wszystkie dochody i wydatki powinny by ujte w jednym bud|ecie [w praktyce zasada ta nie jest respektowana] x uniwersalno[ci - bud|et powinien by zorganizowany w ramach jednej puli [rodkw, ktrych caBo[ dochodw powinna by przeznaczona na caBo[ wydatkw [w praktyce nie jest do koDca realizowana; niektre okre[lone opBaty s przeznaczane na konkretne wydatki] x roczno[ci - bud|et oglny uchwalany jest na okres roku, pocztek roku bud|etowego 1 stycznia x rwnowagi - postulat dostosowania wielko[ci wydatkw do osiganych dochodw (art. 266 TWE); niedopuszczalne jest uchwalenie bud|etu z deficytem, brakujce [rodki do zrwnowa|enia bud|etu s pobierane od paDstw czBonkowskich w ramach okre[lonego limitu; istnieje te| tzw. rezerwa ujemna na niespodziewane wydatki; nadwy|ka bud|etowa stanowi dochd w roku nastpnym x jednostki rozliczeniowej - bud|et powinien by sporzdzany i wykonywany we wsplnym pienidzu, czyli euro x szczegBowo[ci - ustalone zasady grupowania dochodw i wydatkw x nale|ytego zarzdzania finansami - [rodki bud|etowe winny by wykorzystywane zgodnie z reguBami gospodarno[ci, efektywno[ci i skuteczno[ci Dochody bud|etu oglnego UE Bud|et oglny jest finansowany caBkowicie z zasobw wBasnych: 105.CBa rolne i cukrowe (opBaty cukrowe) oraz cBa pobierane na podstawie Wsplnej Taryfy Celnej 34 106.WpBaty oparte na przychodach z tytuBu podatku VAT 107.Bezpo[rednie wpBaty paDstw czBonkowskich 108.WpBaty z innych zrdeB (podatki od wynagrodzeD, kary pieni|ne, darowizny, dochody ze sprzeda|y lub najmu) CBa rolne nakBadane na produkty rolne importowane z paDstw spoza UE Cel: wyrwnanie r|nic midzy cen towarw importowanych a cen wystpujc na terytorium Wsplnoty OpBaty cukrowe Przeznaczane na dofinansowanie systemu organizacji rynku cukrowego CBa pobierane w Ich znaczenie ulega stopniowemu zmniejszeniu ze wzgldu na ramach Wsplnej liberalizacj handlu [wiatowego Taryfy Celnej WpBaty oparte na ReguBy ustalania tego podatku na rzecz bud|etu oglnego przychodach z tytuBu odmienne od reguB ustalania VAT-u na rzecz bud|etw podatku VAT narodowych. Bezpo[rednie wpBaty Obliczane na podstawie r|nicy midzy wydatkami z unijnego paDstw czBonkowskich bud|etu a zaplanowanymi dochodami z pozostaBych zrdeB, maj charakter uzupeBniajcy, a jednocze[nie rwnowa|cy bud|et; przekazywane s w sposb automatyczny. Zale| od wielko[ci PKB - bogatsze paDstwo wicej wpBaca. Obligacje komunalne (municypalne) Pierwsze miasto, ktre wyemitowaBo obligacje, to Genua (1270). Po|yczaBa pienidze, ktre zabezpieczaBa dochodami uzyskiwanymi z soli. MiaBa ona form roszczenia ksi|kowego - wpisywano dBug do ksi|ki. Najpierw miaBy miejsce obligacje komunalne, dopiero pzniej skarbowe. Pierwsza obligacja na ziemiach polskich to obligacja krlewska, ktra zostaBa wyemitowana ponad 200 lat temu przez StanisBawa Augusta Poniatowskiego. Zastawem byB Belweder. W okresie zaborw, w Prusach Austrii i Rosji mo|emy powiedzie, |e pr|nie rozwijaB si rynek kapitaBowy. Polacy, ktrzy pracowali w r|nych instytucjach finansowych, przenosili swoje do[wiadczenia na grunt polski, budujc podstawy wBasnego rynku. Midzy 1918-1939 wyemitowano 90 typw obligacji, gBwnie komunalnych. 35 ByBy one bardzo popularne, w ktrych lokowano tyle samo kapitaBu co w akcjach. WynikaBo to z wysokich odsetek obligacji. Pojcie obligacji komunalnych jest pojciem doktrynalnym. Ustawa o obligacjach posBuguje si pojciem  obligacja emitowane przez JST . Obligacja (Bac. obligatio) - zobowizanie Obligacja jest papierem warto[ciowym emitowanym w serii, w ktrym emitent stwierdza, |e jest dBu|nikiem wBa[ciciela obligacji (obligatariusza) i zobowizuje si wobec niego do speBnienia okre[lonego [wiadczenia (art. 4 ustawy o obligacjach). Zwiadczenie mo|e mie charakter pieni|ny (emitent zobowizany jest do zapBaty warto[ci nominalnej obligacji i warto[ci ubocznej), niepieni|ny (emitent zobowizany do [wiadczenia niepieni|nego, np. ulgi zwizane w wykupem mieszkaD komunalnych) i mieszany. Podmioty uprawnone do emisji obligacji komunalnych x JST x Zwizki tych jednostek x Miasto stoBeczne Warszawa Emitent obligacji komunalnych jest obowizany oznaczy cel emisji i nie mo|e przeznaczy [rodkw pochodzcych z emisji obligacji na inne cele. PodziaB obligacji komunalnych: - ze wzgldu naosob emitenta: x Obligacje gminne x o. powiatowe x o. wojewdzkie x o. miasta stoBecznego Warszawy x o. zwizkw jednostek samorzdowych - ze wzgldu na miejsce osoby emitenta x o. krajowe - waluta i nabywca krajowy x o. zagraniczne - ze wzgldu na sposb oznaczenia obligatariusza x Imienne x Na okaziciela 36 - ze wzgldu na sposb realizacji zobowizania x Charakter pieni|ny x Charakter niepieni|ny x Charakter mieszany - ze wzgldu na termin wykupu x Krtkoterminowe x Zrednioterminowe x DBugoterminowe Obligacje przychodowe S to obligacje charakterystyczne dla JST. Pochodz od amerykaDskich obligacji revenue bonds. To papiery dBu|ne emitowane przez JST lub podmioty JST powizane w sposb wskazany w ustawie, a pienidze uzyskane z emisji przeznaczane s na inwestycje, z ktrych przychody maj stanowi [rodki przeznaczane na spBat zobowizaD. Emitent mo|e ograniczy w tre[ci obligacji swoj odpowiedzialno[ za zobowizania wynikajce z tych obligacji do kwoty przychodw lub warto[ci majtku przedsiwzicia, do ktrych obligatariuszowi sBu|y prawo pierwszeDstwa. Funkcje obligacji komunalnych 109.Po|yczkowa 110.Lokacyjna 111.Obiegowa i pBatnicza 112.Gwarancyjna Podstawy prawne emisji obligacji komunalnych: x Ustawa z 1995 r. o obligacjach x Ustawa z 2005 r. o finansach publicznych x Ustawa o: samorzdzie gminnym, powiatowym i samorzdzie wojewdztwa x Ustawa z 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi ---------------------- Drugi semestr - dr Anna Dobaczewska ---------------------- Literatura 1. Kosikowski i Ru[kowski - obowizkowy 37 2. Polskie prawa finansowe i finanse publiczne - Chojna-Duch 3. Finanse i prawo finansowe - Guzowska Rekomendowane: 4. GoBBwicz i MaBecki - Podatki i prawo podatkowe 5. Prawo podatkowe - Duczek, Dzwonkowski, Etel, Gliniecka Prawo podatkowe - cz[ oglna Pierwsza poBowa maja (8 lub 15?) - zerwka - ustna - dla systematycznych (4+ lub 5) 2 czerwca - egzamin - Aula 1 wrze[nia - poprawka 10:00 - Aula  Dla podatkw nie wystarczy umysB matematyka, tu potrzebny jest filozof&  Albert Einstein System podatkowy x to wzajemnie powizane ze sob normy, ktre reguluj stosunki spoBeczne pomidzy paDstwem a jednostk, zwizane z nieekwiwalentnym przesuwaniem [rodkw pieni|nych midzy tymi podmiotami; x ogl podatkw obowizujcych jednocze[nie w danym paDstwie, powizany my[l przewodni tak, aby tworzyB caBo[ organizacyjn zarwno pod wzgldem prawnym, jak i ekonomicznym System podatkowy - zaBo|enia x Polityka fiskalna (wyBcznie peBni rol dostawcy [rodkw publicznych w celu funkcjonowania paDstwa) czy podatkowa (szersze pojcie - w celu realizacji innych zadaD)? x Koncepcja ekwiwalentno[ci (w zale|no[ci od wysoko[ci korzy[ci otrzymywanych od paDstwa) czy zdolno[ci pBatniczej (podatnik daje tyle ile mo|e)? x Jaki model podatkowy? (co opodatkowa? jak? jakie prawa ma podatnik?) x Jakie zasady i gwarancje konstytucyjne? x Jaki jest wpByw norm midzynarodowych? (np. umowy o unikaniu podwjnego opodatkowania) System podatkowy x CaBoksztaBt podatkw uksztaBtowany wg modelu podatku dominujcego (dochodowych, przychodowych, konsumpcyjnych), ale: x Spjny i logiczny pod wzgldem prawnym i ekonomicznym x Realizujcy cele gospodarcze, polityczne, spoBeczne 38 x Definiowany przez obowizujce zasady podatkowe Zasady podatkowe odnosz si do budowy systemu podatkowego. S te| tzw. zasady postpowania podatkowego. System: trwaBo[ a efektywno[ x Uzale|niony od panujcych stosunkw gospodarczych, ale jednocze[nie ksztaBtuje te stosunki x Uzale|niony od aktualnej polityki x Reformy kompleksowe a fragmentaryczne - powinny mie my[l przewodni, okre[lony cel - czyli efektywn budow systemu x Zasada trwaBej wydajno[ci podatku x Zasada sprawiedliwo[ci opodatkowania System a polityka podatkowa Jak tre[ niesie za sob stwierdzenie, |e polityka podatkowa jest  racjonalna albo |e polityka podatkowa jest  dobra ? Nie mog by naruszone granice opodatkowania (nie mo|e by naruszone zrdBo podatku, np. przedmiot opodatkowany). Podatek nie mo|e by zbyt wysoki. Cele opodatkowania: x Fiskalne - uzyskanie [rodkw pieni|nych niezbdnych dla pokrycia potrzeb publicznych x Gospodarcze - wizja skutkw gospodarczych jakie towarzysz opodatkowaniu (celowe wykorzystanie podatkw na oddziaBywania na gospodark) x SpoBeczne - racjonalne dopasowanie interesw publicznych i interesw prywatnych (redystrybucja dochodu narodowego na grupy spoBeczne) Neutralno[ podatkowa x Niedyskryminowania przez podatek x NiewpBywanie na decyzje podatnika System podatkowy pozostaje neutralny, gdy nie ingeruje w rynkowe mechanizmy rozmieszczania [rodkw produkcji (makro- i mikroekonomiczna neutralno[). Postawy wobec podatkw x Mentalno[ podatkowa Nastawienie podatnika wobec podatkw i opodatkowania reprezentowana przez okre[lon grup spoBeczn (pBnocna i poBudniowa) - samo[wiadomo[ podatnika. 39 Mentalno[ podatkowa organw podatkowych opiera si o imperatyw przysporzenia dochodw bud|etowi. x Moralno[ podatkowa Istnieje wwczas gdy postawa i zachowanie podatnika wynikaj wyBcznie z jego wewntrznego przekonania o sBuszno[ci speBniania obowizku podatkowego (koncepcja praw natury / pozytywistyczna) x Opr podatkowy x Przerzucenie podatku (ekonomiczne obci|ania efektem podatkowym inne podmioty) x Jak mierzy stopieD przerzucalno[ci? x Jak mierzy skutki mikro- i makroekonomiczne przerzucalno[ci? x Jak ograniczy przerzucalno[? x Czy i jak paDstwo mo|e kontrolowa przerzucalno[? x Unikanie opodatkowania - legalne x Uchylanie si od podatku - nielegalne Rodzaje podatkw x Bezpo[rednie (dochodowy) x Po[rednie, wg kryterium - 113.przerzucalno[ci [wiadczenia podatkowego 114.zwizku przedmiotu ze zrdBem Kryterium - przedmiot opodatkowania, zwizane z ekonomicznym procesem powstawanie i u|ytkowania dochodu x Przychodowe - od samego wpBywu, przyrostu majtku (le[ny i rolny) x Dochodowe - od czystego dochodu osb fizycznych i prawnych x Majtkowe - mog by majtkowe do samego faktu posiadania majtku lub przyrostu warto[ci majtku (np. podatek od nieruchomo[ci, [rodkw transportowych, posiadania psw, od spadkw i darowizn) x Konsumpcyjne - od wydatkw (od towarw i usBug, akcyza, od gier) Kryterium - rodzaj obci|onego (w pierwszym rzdzie) elementu konstrukcyjnego podatku x Osobowe x Rzeczowe Kryterium - podziaB wpByww z podatkw midzy poszczeglne bud|ety x PaDstwowe x Samorzdowe x Wsplne Kryterium - forma zapBaty 40 x Periodyczne x Jednorazowe Kryterium - przeznaczenie x Celowe x Oglne Kryterium - forma wprowadzenia x Zwyczajne x nadzwyczajne 41

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
podstawy finansów wykł1(1)
Finanse publiczne wykłady
ZARZĄDZANIE FINANSAMI cwiczenia zadania rozwiazaneE
Finanse Konstrukcja podatku 1
pytania rynek finansowy egzamin
Psychologia społeczna WYKŁAD 13
Finanse Finanse zakładów ubezpieczeń Analiza sytuacji ekonom finansowa (50 str )
finanse egzanim 3
Even Finanse Zdrowe I Skuteczne
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 września 2007 r ws zapłaty opłaty skarbowej
notatki finanse pierwsze zagadnienia

więcej podobnych podstron