9990200180

WPROWADZENIE

W odczuciu społecznym polski fiskus jest restrykcyjny, przepisy podatkowe są skomplikowane (nieprecyzyjne, nieczytelne) i często ulegają zmianom, urzędnicy popełniają wiele błędów i mają nieprzyjazny stosunek do podatników. Zwraca się uwagę, że błędy w działaniu administracji podatkowej pozostają najczęściej bezkarne, a ewentualna odpowiedzialność urzędników jest symboliczna. Natomiast skutki finansowe i społeczne tych błędów dla podatników są poważne, włącznie z likwidacją działalności gospodarczej i utratą środków do życia. Media nagłaśniają przykłady nieprawidłowego działania organów podatkowych na szkodę podatników. Często opisywane są również przypadki, gdy organy podatkowe okazały się nieskuteczne wobec oszustów podatkowych.

Według raportu Paying Taxes2014, przygotowanego przez PricewaterhouseCoopers (PwC) wspólnie z Bankiem Światowym, dotyczącego przyjazności systemów podatkowych dla biznesu i opracowanego przez Bloomberg Polska rankingu krajów przyjaznych biznesowi tylko nieznacznie poprawiły się warunki prowadzenia działalności gospodarczej. Polska awansowała o jedną, dwie pozycje, a według rankingu Forbes'a spadła o jedną pozycję w porównaniu z poprzednim rokiem’. W dotychczasowych kontrolach NIK skupiała się na ocenie pracy organów podatkowych z punktu widzenia realizacji zadań ustawowych - wymiaru, poboru i egzekucji podatków, a w mniejszym stopniu na szeroko rozumianej rzetelności postępowania urzędów skarbowych wobec podatników. W tej kontroli skoncentrowano się na zbadaniu, czy organy podatkowe przestrzegają praw podatników, czy traktują ich przyjaźnie oraz czy nie nadużywają prawa i swojej przewagi jako organ państwowy.

Jakość pracy organów podatkowych i skarbowych była przedmiotem dezyderatu nr 15 z dnia 22 października 2013 r. Komisji do Spraw Kontroli Państwowej do Ministra Finansów w sprawie wykonywania zadań przez organy podatkowe i organy kontroli skarbowej².

W programie kontroli zostały uwzględnione materiały przekazane - na prośbę NIK - przez Rzecznika Praw Obywatelskich, Konfederację Lewiatan i Konfederację Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej. Wykorzystano także skargi i wnioski, jakie wpłynęły do NIK.

Formułowane przez NIK wnioski i postulaty dotyczące poprawy prawa podatkowego oraz poprawy jakości orzecznictwa powinny przyczynić się do lepszego funkcjonowania administracji podatkowej. Dobrze działająca administracja podatkowa to sprawniejsze Państwo i lepsze warunki do prowadzenia działalności gospodarczej.

Według Paying Taxes awans ze 114 na 113 pozycję, według Bloomberg awans o dwie pozycje z 22 na 20 miejsce, według Forbs’a spadek o jedną pozycję z 38 na 39.

Dezyderat dotyczył między innymi znacznej liczby decyzji pokontrolnych, które były uchylane w postępowaniach odwoławczych z powodu niedostatecznego wyjaśnienia lub niewłaściwego udokumentowania stanu faktycznego. Został uchwalony przez Komisję do Spraw Kontroli Państwowej po rozpatrzeniu Informacji o wynikach kontroli obniżania dochodów do opodatkowania o straty z działalności gospodarczej, opublikowanej w kwietniu 2013 r., nr ewidencyjny 26/2013.P12/038/KBF.