Najstarszą odmianą publicystyczną był artykuł wstępny, publikacja otwierająca nr w dzienniku lub czasopiśmie, drukowana w lewym górnym rogu. Od strony formy czy sposobu ujęcia tematu artykułu wstępnego jest jakimś stanowiskiem zajmowanym przez publicystę gazety czy redaktora naczelnego problem przedstawiany jest jako ogólny, może być podpisany nazwiskiem publicysty bądź pseudonimem, może być również nie podpisany, albo sygnowany skrótem PAP. Artykuł wstępny można pomylić z komentarzem. Komentarz charakteryzuje się pojęciem analitycznym. Może być tak że w miejsce artykułu wstępnego może być komentarz. Przed ostateczną decyzją rozstrzygnięcie czy to komentarz czy art.. wstępny.
Komentarz - Wypowiedź publicystyczna o najwyższym stopniu aktualności i silnym stanowisku autora. Gatunek w którym dominuje funkcja perswazyjna, autor przekazuje odbiorcom pewną interpretację faktów, próbuje ich ukierunkować. Odbiorca musi wiedzieć, czyje stanowisko jest w nim reprezentowane i jakie ono jest. Ważną rolę w prasie odgrywa komentarz redakcyjny (editorial), publikowany w ważnym miejscu pisma. Redakcja określa w nim własną linię polityczną lub wyraża stanowisko w jakiejś kwestii.
ArL redakcyjny - forma incydentalna zazwyczaj wypowiedz zespołu w jakieś ważnej kwestii. Nie można wziąć za art. Redakcyjny informacji o podniesieniu cery, życzenia też nie należy traktować jako publ.
ArL dyskusyjny - cechą jest to, że zaczyna od szokującej, bulwersującej tezy. To jest pierwsza część potem idzie oryginalna i kontrowersyjna warstwa argumentacji. Powinien kończyć się szokującą płętą niekiedy zachętą do zabierania głosu w tej sprawie.
W PRL art. dyskusyjny był zalążkiem do rozpoczęcia dyskusji.
ArL polemiczny - ma swoją oryginalną strukturę. Powinien mieć wyodrębnione części.
W1 przywołuje się główne tezy zawarte w tekście do którego się odnosimy, potem faza destrukcji, w której staramy się udowodnić że art. jest błędny, zła interpretacja faktów, oparty na nie właściwych źródłach, Kiedy zniszczymy konstrukcje tekstu przeciwnika (ośmieszając) na zgliszczach budujemy własną wersję.
FELIETON- to krótki utwór napisany w sposób żartobliwy, utrzymany w osobistym tonie. Napisany w sposób lekki i efektowny. Tekst felietonowy nie może być poważny musi być pisany z dystansem, ma on być wyczuwalny.
- nie istnieje bez przyczyny, jest zawsze repliką nigdy głosem pierwszym
- nieograniczona swoboda w doborze tematu i elementów formy
- w ielawątkowość, dygresyjnaść
- synkretyczność -felieton dzięki swobodzie formalnej bardzo często wykorzystuje cechy innych gatunków np.; recenzji np.; felieton, Gawenda, esej itp.
- skrajny subiektywizm
- skłonność do parodii - parodiowanie czyjś zachowań, wypowiedzi, publikacji.
- programowa nieoficjalność
- perswazyjność, sugestia, demagogia.
- zażyłość z odbiorcą- właśnie te bezpośrednie zwroty do czytelnika.
Felietonistykę inteligencką wprowadził A. Słomiński