6830720303

ROZPAD BLOKU WSCHODNIEGO

Elementy rozpadu państw sytemu Socjalistycznego

1.    problemy gospodarcze - niewydolność gospodarcza

2.    kryzys polityczny - powstanie różnych ugrupowań opozycyjnych

3.    nieudolność władzy w ZSRR (Andropow i Czemienko)

4.    wojna afgańska - pokazała słabość ZSRR

5.    przyspieszenie wyścigu zbrojeń przez USA

I    lipca 1990r. - likwidacja Układu Warszawskiego w Pradze; wtedy to straciły moc obowiązującą traktaty O przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej z 14 maja 1959r. oraz przedłużający go protokół z kwietnia 1985r. W tym spotkaniu uczestniczyli Prezydenci Polski, Czechosłowacji, Bułgarii i Rumunii oraz wiceprezydent ZSRR i Premier Węgier. Ustalono, iż należy budować nową Europę na podstawie Aktu Końcowego KBWE oraz Paryskiej Karty Nowej Europy. Powoli rozpoczą się proces wypełnienia luki po układzie Warszawskim nowymi umowami dwustronnymi.

RWPG - Rozpad tej organizacji przyspieszony został załamaniem wymiany handlowej pomiędzy ZSRR a krajami Europy Środkowej. Zrezygnowano z rozliczenia transakcji w rublach transferowych. Rynki Europy Środkowo-Wschodniej zostały zalane przez towary z Europy Zachodniej. Wiele gałęzi przemysłu zaczęło upadać, gdyż były uzależnione od rynków sąsiadów. 28 czerwca 1991r. -Budapeszt, rozwiązanie RWGP; miano w ciągu 90-ciu dni zająć się likwidacją majątku po byłej organizacji.

Polityka narodowościowa w ZSRR była błędna. Forsowano ideę narodu radzieckiego; konflikty narodowościowe zaczęły nabrzmiewać i doprowadziły do rozpadu ZSRR od wewnątrz. Gorbaczow rozpoczć^ proces przywracania języków narodowych kolejnych republik. Odpowiednie ustawy lub dekrety były wydawane w kolejnych republikach związkowych. Zakazywały one dyskryminacji obywateli z powodu odmienności języka i dopuszczały funkcjonowanie języków miejscowych w lokalnych    organach    władzy

a także zapowiadały ochronę języka przez Państwo (te reformy potwierdzone przez Radę ZSRR 24 kwietnia 1990 r. prowadziły do odrodzenia się świadomości narodowej w republikach związkowych).

Drugą przesłanką likwidacji ZSRR było podważenie imperialnej istoty ZSRR przez postulaty i deklaracje suwerenności poszczególnych republik związkowych (198Br. - Estońska SRR, 1989r. -Litewska SRR- w konstytucji znalazł się zapis o konieczności zatwierdzania ustaw ZSRR przez Radę Najwyższą Republiki Lilwy). Trzecią przesłanką likwidacji ZSRR były proklamacje niepodległości poszczególnych    republik

II    marca 1990r. Litwa, 30 marca Estonia, 4 maja Łotwa.

Gorbaczow pragną powstrzymać proces rozpadu poprzez opowiedzenie się za suwerennością republiki związkowych - nie przyniosło to skutku. Na czwartym Zjeździe Deputowanych Ludowych Gorbaczow zaproponował zorganizowanie referendum na temat odnowienia państwowości federacyjnej i równoprawności suwerennych republik Mimo nacisków Moskwy sześć państw nie zorganizowało referendum.

19-21 sierpnia 1991r.- pucz o charakterze konserwatywnym antygorbaczowskim upadł i na jego fali ogłosiły niepodległość kolejne republiki: Ukraina 24 sierpnia , Białoruś 25 sierpnia, Mołdawia 27 sierpnia, Uzbekistan 31 sierpnia 1991r. Pod wpływem wydarzeń na Nadzwyczajnym Zjeździe Deputowanych Ludowych ZSRR 2-5.09.1991r. podjęto oświadczenie, które opowiedziało się za:

przyspieszeniem zawarcia odpowiedniego układu (utworzenie związku na zasadach konfederacji)

zawarcie umów finansowo-gospodarczych układu o zasadach bezpieczeństwa zbiorowego porozumieniu o nie rozpowszechnianiu broni jądrowej

ustawy o nowych organach władzy i administracji państwowej w okresie przejściowym uznanie niepodległości republik, które nie zdecydowały się na przystąpienie do konfederacji

Projekt Związku Suwerennych Państw upadł. Zawarto co prawda układ o Wspólnocie Gospodarczej (podpisało go początkowo 8 republik) następnie z inicjatywy Gorbaczowa odbyło się spotkanie, na którym 7 republik opowiedziało się za stworzeniem nowego związku do końca roku. Zaczęły narastać w republikach opory nad taką formą ratyfikacją umowy, po czym inicjatywę przeje Jelcyn. W Puszczy