1551622947

przynoszący jednak prestiż i uznanie. Należy go traktować przede wszystkim jako wydawniczy i popularyzatorski; nie był to jednak, jak dowiodą nasze badania, pełny sukces translatorski. Fieguth próbuje odpowiedzieć na pytanie, dlaczego zainicjowana przez niego i Fritza Arnolda, druga próba zaprezentowania Gombrowicza czytelnikom niemieckojęzycznym zakończyła się niepowodzeniem. Badając podłoże historyczno-literackie tego fenomenu Fieguth snuje przypuszczenia dotyczące przyczyn, dla których pisarz nie zdołał skupić na sobie uwagi czytelników. Niemiecki literaturoznawca przekonująco dowodzi, że pisarstwo Gombrowicza nie wpisało się w pejzaż oczekiwań czytelników niemieckich tamtej doby:

Im Gefolge von 1968 kam es zu der bekannten Theoretisierung und Ideologisierung der westdeutschen literarischen Óffentlichkeit. Gombrowicz, der groBe Satiriker und Parodist, erschien fur diesen Kontext prima vista nicht seriós, nicht radikal und nicht links genug. Sein Spott iiber ideologische Konfrontationen konnte im verkrampften Links-Rechts-Gerangel der 1970er nicht verfangen⁶⁸.

Kolejne uwarunkowania, które spowodowały, że niemiecka recepcja Gombrowicza nie była intensywna to fakt, że ideologia pisarza nie trafiła na podatny grunt:

Sein Konzept eines erotischen Jung-Alt-Verhaltnisses konnte in den 1970er Jahren angesichts der bitteren Abrechnung deutscher Sohne und Tóchter mit ihren Vatern kaum auf Wahrnehmung, geschweide den auf Akzeptanz rechnen. Auch Gombrowiczs Feldziige zur Starkung des Individuums gegen patriotische und kollektivistische Zwangsvorstellungen kamen bei uns nicht zum rechten Moment⁶⁹.

Wskazuje również na położenie Niemców po wydarzeniach II Wojny Światowej:

Die frisch entdeckte Kollektivschuld war ihnen viel zu lieb, ais dass sie Gombrowiczs Vorschlage fur einen lockeren Umgang des Individuums mit Kollektividentitat uberhaupt auf sich selbst bezogen hatten⁷⁰.

Znikome zainteresowanie nową edycją zarówno ze strony niemieckich krytyków i czytelników to, w jego przekonaniu, również efekt zdystansowanej postawy wpływowego niemieckiego krytyka literatury polskiej Marcela Reicha- Ranickiego:

Zum weiteren Nichtwahmehmung Gombrowiczs in Westdeutschland hat mit Sicherheit auch die Einstellung von Marcel Reich Ranicki beigetragen, (...). Gombrowiczs ich-, sprach- und formbezogene Literaturkonzeption erschien ihm offenkundig ais nicht fórderungswichtig. Gegen sein machtvolles Schweigen konnten schon in den 1970er Jahren die Promotionsbemuhungen eines Franęois Bondy auf die Dauer einfach nicht ankommen; auch unsere Miinchener Edition hat diese besonders wichtige und wirksame Schallmauer spater nicht durchbrechen kónnen⁷¹.

⁶⁸    R. F i e g u t h: Gombrowicz mit deutscher Fresse... s. 119-120.

⁶⁹    Tamże, s. 120.

⁷⁰    Tamże, s. 120.

⁷¹    Tamże, s. 120-121.

18