1841899746

160

RECENZJE, OMÓWIENIA, NOTV

ich działalności zawodowej, a w szczególności istotną przesłanką skuteczności interwencji dziennikarskiej, jest uświadomienie sobie przez dziennikarza przysługujących mu w ramach danego systemu prawnego przywilejów, swobód i uprawnień. A równocześnie — znajomość ustanowionych przez prawo zakazów i nałożonych na dziennikarza obowiązków, których przekroczenie, względnie niedopełnienie, może ściągnąć na niego, jak również na reprezentowane przez niego pismo sankcje prawne.

Mając na uwadze powyższe cele, począwszy od roku 1953 działający w W. Brytanii Ośrodek Kształcenia Dziennikarzy (National Council for the Training of Joumalists) prowadzi korespondencyjny kurs prawa, w którymi dąży do zapoznania dziennikarzy brytyjskich z tymi zagadnieniami prawnymi. Materiały z wykładów na kursach organizowanych przez Ośrodek zostały opublikowane w roku 1954 i ostatnio w roku 1963 (po uprzednim ich rozszerzeniu przez uwzględnienie odrębności systemu prawnego Szkocji oraz ostatnich zmian obowiązujących przepisów).

Ze względu na zawarty w niej materiał — książkę można podzielić na 4 części:

Część I poświęcona jest tematyce o charakterze ogólnym, a przede wszystkim zapoznaniu czytelnika z ogólnymi zasadami funkcjonowania sądownictwa brytyjskiego. Po wyjaśnieniu miejsca prawa zwyczajowego (common law) w systemie prawa brytyjskiego i prawotwórczego charakteru wyroków sądowych tzw. precedensów (case law) następuje dokładne przedstawienie (rozdz. II i III) struktury i hierarchii sądownictwa w sprawach cywilnych i karnych zarówno angielskiej, jak i znacznie się od niej różniącej struktury sądownictwa szkockiego.

Część I zamykają (rozdz. IV) uwagi na temat wykonywania zawodu prawnika w W. Brytanii, a w szczególności co do hierarchii sędziów i zasad ich mianowania oraz uwagi odnośnie zawodu adwokata, organizacji i szczebli adwokackich (sollicitors and barristers).

W części II omówione zostały prawne ograniczenia swobód dziennikarskich, wprowadzone ze względu na interes wymiaru sprawiedliwości i ochronę porządku publicznego. Chodzi tutaj o:

a) Zagadnienie dopuszczalności udziału dziennikarzy we wszystkich stadiach rozprawy sądowej oraz ograniczeń, jakim podlegają w tym względzie W związku z dość różnorodnym uregulowaniem tej sprawy przez procedurę brytyjską dopuszczalność dziennikarzy w rozprawie omówiona jest (Rozdz. V) oddzielnie dla poszczególnych instancji sądowych. Osobny rozdział (VI) poświęcony jest ze względu na jego doniosłość w praktyce zagadnieniu uczestnictwa samorządu dziennikarzy w obradach parlamentu brytyjskiego oraz w obradach organów samorządu terytorialnego.

b) Kwestię dopuszczalności publikowania w prasie sprawozdań z sal sądowych, jak również sprawozdań z obrad parlamentu i innych instytucji publicznych. Ograniczenia sprawozdań z działalności wyżej wymienionych instytucji omówione zostały (rozdz. VII) w następujących grupach:    1) ograniczenia ze

względu na interes wymiaru sprawiedliwości i powagę sądu, 2) tajemnicę państwową, 3) względy moralności, 4) interes rodziny, a w szczególności dobro małoletnich dzieci.

Problematyka zawarta w części III dotyczy prawnych aspektów odpowiedzialności dziennikarza z tytułu zniesławienia. Zagadnieniu temu, jako nastręczającemu najwięcej problemów prawnych, a zarazem występującemu najczęściej w praktyce, poświęconych zostało aż 8 rozdziałów^r (IX—XVII). Po omówieniu kilku najbardziej typowych wypadków, stanowiących podstawę pociągnięcia dziennikarza do odpowiedzialności z tytułu zniesławienia (rozdz. IX— XIV), następuje rozpatrzenie wszelkich (w liczbie 12) sposobów' obrony dziennikarza przeciw temu zarzutowi. Oddzielny rozdział poświęcono zagadnieniu roszczeń pieniężnych tytułem odszkodowania za zniesławienie. Część III kończy bardzo dokładne omówienie (rozdz. XV i XVI) obowiązującego w Anglii i Szkocji ustaw'odaw^rstw^ra stanowiącego podstawię do występowania ze skargami z tytułu zniesławienia, jak również omówienie wynikającego z tego ustawodawstwa zakresu swobód dziennikarskich.

Część IV poświęcona jest przede wszystkim prawom autorskim dziennikarza. Po wyjaśnieniu (rozdz. XVII) zakresu i charakteru tych praw przedstawione są najczęściej spotykane wypadki ich naruszenia oraz sposoby i możliwości dochodzenia przez dziennikarzy swych praw', a zwłaszcza występowania z roszczeniami odszkodowawczymi.

Oprócz tego w części IV znajdujemy jeszcze krótkie omówienie (rozdz. XVIII)